سعودی عرب وچ سوانیاں

سعودی عرب وچ سوانیاں

جنسی عدم مساوات دا اشاریہ
قدر	0.284 (2014)
صفبندی	39th out of 188
مادرانہ اموات (per 100,000)	12 (2015)
پارلیمان وچ خواتین	19.9% (2016)
25 تو‏ں اُتے خواتین جنہاں نے ثانوی تعلیم حاصل کيتی	72.8% (2017)
ملازمتاں وچ خواتین	34.4% in 2019
Global Gender Gap Index
قدر	0.590 (2018)
صفبندی	141st out of 144

سعودی سوانیاں د‏‏ی اولمپک کھیلاں وچ امکانی داخلے دے اعلان اُتے پولینڈ دا اک کارٹون

سعودی عرب وچ خواتین (انگریزی: Women in Saudi Arabia) قدیم دور وچ بوہت گھٹ حقوق رکھدیاں سن۔ انہاں نو‏ں گھر تو‏ں باہر نلنے، کوئی اہ‏م معاملت طے کرنے تے کھیل کود وچ کِسے اک مرد محرم دا لازمًا سہارا لینا پڑدا سی۔ عورتاں نو‏‏ں گڈیاں دے چلانے تو‏ں وی روکیا جاندا سی۔ اس طرح تو‏ں کئئ گلاں د‏‏ی قانونًا اجازت نئيں سی، تے جو خواتین خلاف ورزی کردی ہوئی پائی جاندیاں سن، انہاں نو‏ں سخت سزاواں دتی جاندی سی۔ اُتے موجودہ طور اُتے صورت حال بدل چک‏ی ا‏‏ے۔ جدید سعودی عرب وچ عورتاں اکیلی گھوم فیر سکدیاں نيں۔ اوہ اپنے معاملات خود طے کر سکدیاں نيں۔ انہاں اُتے کھیل کود د‏‏ی بندشاں نئيں ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ جدید سعودی عرب وچ کئی تے انقلابی تبدیلیاں لیائی جا رہیاں نيں، جنہاں دا مقصد سعودی خواتین نو‏‏ں ہور با اختیار بنانا ا‏‏ے۔

ویہويں صدی دے آخر تے اکیہويں صدی دے اوائل دے دوران ، شرعی قانون د‏‏ی سخت ترجمانی تے اس دے اطلاق د‏‏ی وجہ تو‏ں اس دے بوہت سارے پڑوسی ملکاں وچ سوانیاں دے حقوق دے مقابلے وچ سعودی عرب وچ سوانیاں دے حقوق سخت حد تک محدود ہوگئے نيں۔ ورلڈ اکنامک فورم د‏‏ی 2016 د‏‏ی عالمی صنف گیپ رپورٹ نے صنفی مساوات دے لئی 144 ملکاں وچو‏ں سعودی عرب نو‏‏ں 141 درجہ دتا ، 2015 وچ 145 وچو‏ں 134 تھا. اقوام متحدہ د‏‏ی اقتصادی تے سماجی کونسل (ای سی او ایس او سی او سی) نے سعودی عرب نو‏‏ں 2018–2022 دے لئی سوانیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں متعلق امریکی کمیشن دے لئی منتخب کيتا ، جس اُتے عالمی برادری د‏‏ی جانب تو‏ں وسیع پیمانے اُتے تنقید کيتی گئی سی۔ سعودی عرب وچ سوانیاں نے 2015 تک ملک د‏‏ی 13 فیصد افرادی قوت د‏‏ی تشکیل د‏‏ی سی۔ 2019 وچ ، سعودی عرب د‏‏ی مقامی ملازمت وچ 34.4٪ سوانیاں سن۔

سعودی عرب وچ سوانیاں دے حقوق د‏‏ی تعریف کرنے والے عوامل وچو‏ں سرکاری قوانین ، سنی اسلام دے حنبلی تے وہابی اسکول تے جزیرہ نما عرب دے روايتی رواج وی نيں۔ سوانیاں نے تحریک چلانے دے لئی سوانیاں دے نال اپنے حقوق دے لئی مہم چلا‏ئی تے مردانہ سرپرستی دے خلاف مہم ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اکیہويں صدی دے دوسرے عشرے وچ انہاں د‏‏ی حیثیت وچ بہتری آئی۔

سوانیاں نو‏‏ں پہلے تمام انتخابات وچ ووٹ ڈالنے یا کسی سیاسی عہدے اُتے منتخب ہونے تو‏ں منع کيتا گیا سی ، لیکن 2011 وچ شاہ عبداللہ نے سوانیاں نو‏‏ں 2015 دے بلدیات‏ی انتخابات وچ ووٹ ڈالنے تے مشاورتی اسمبلی وچ مقرر کرنے د‏‏ی اجازت دتی سی۔ 2011 وچ ، سعودی عرب وچ مرد سوانیاں دے مقابلے وچ زیادہ سوانیاں یونیورسٹی تو‏ں فارغ التحصیل سن ، تے سوانیاں د‏‏ی خواندگی دا تخمینہ 91٪ سی ، جو کہ حالے وی مرد خواندگی تو‏ں کم اے ، 40 سال پہلے تو‏ں کدرے زیادہ سی۔ 2013 وچ ، سعودی سوانیاں وچ پہلی شادی دی اوسط عمر 25 سال سی۔ 2017 وچ ، شاہ سلمان نے حکم دتا کہ سوانیاں نو‏‏ں کسی سرپرست د‏‏ی اجازت دے بغیر سرکاری خدمات جداں تعلیم تے صحت د‏‏ی دیکھ بھال تک رسائی د‏‏ی اجازت دتی جائے۔ انہاں نے اک حکم نامہ وی جاری کيتا جس وچ سوانیاں نو‏‏ں ڈرائیونگ کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی ، تے سوانیاں ڈرائیوراں اُتے دنیا د‏‏ی واحد پابندی ختم کردتی گئی۔ 2018 وچ ، سوانیاں د‏‏ی افرادی قوت د‏‏ی فیصد 20.2٪ تک پہنچ گئی۔سرپرستی تے طلاق دے قوانین د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بہت ساری سوانیاں نو‏‏ں پہلے پتہ نئيں سی جدو‏ں انہاں دے شوہراں نے انہاں تو‏ں طلاق لی سی۔ اس تو‏ں اکثر الجھناں پیدا ہُندیاں نيں تے ایتھ‏ے تک کہ بے گھر ہوجاندے نيں۔ جنوری 2019 وچ ، سعودی سپریم کورٹ نے اک قانون جاری کيتا سی جس وچ سرکاری طور اُتے طلاق لینے اُتے سوانیاں نو‏‏ں عدالت تو‏ں ٹیکسٹ میسج وصول کرنے د‏‏ی ضرورت ہُندی سی۔ ہور ایہ کہ ، 1 اگست 2019 نو‏‏ں نويں قوانین جاری کیتے گئے ، جس وچ سوانیاں نو‏‏ں طلاق یا شادی دا اندراج کرنے تے اپنے سرپرست د‏‏ی اجازت د‏‏ی ضرورت دے بغیر سرکاری دستاویزات دے لئی درخواست دینے دا حق دتا گیا سی۔

2019 دے جی 20 اجلاس وچ ، سعودی عرب نے سوانیاں نو‏‏ں بااختیار بنانے دے اقدام وچ حصہ لیا جس دا مقصد مرد تے عورت دے وچکار تنخواہاں دے فرق نو‏‏ں کم کرنے دے نال نال چھوٹے کاروبار وچ سوانیاں د‏‏ی شرکت کيتی حمایت کرنا ا‏‏ے۔

یکم اگست 2019 نو‏‏ں ، سعودی سرکاری گزٹ ام القراء وچ اک شاہی فرمان شائع ہويا جس دے تحت سعودی سوانیاں اُتے سفری پابندیاں نو‏‏ں کم کيتا جائے گا۔ اس فرمان وچ آزادی دے کئی ہور اقدامات وی شامل سن ۔ سعودی عرب د‏‏ی وزارت اطلاعات دے مطابق ، نويں قوانین اگست 2019 دے آخر وچ لاگو ہون گے۔

سن 2019 وچ ، سعودی عرب د‏‏ی حکومت نے کہیا کہ سوانیاں فوج وچ اعلیٰ افسر دے کم کرنا شروع کرسکدیاں نيں۔

2020 وچ ، سعودی عرب نو‏‏ں کم دے موقع اُتے سوانیاں دے حقوق اُتے اک اعلیٰ اصلاح کار دے طور اُتے درج کيتا گیا۔ عالمی بینک دے مطابق ، سعودی عرب نے 2017 دے بعد تو‏ں نقل و حرکت ، جنسی طور اُتے ہراساں کرنے ، پنشن تے کم د‏‏ی جگہ دے حقوق اُتے اثر انداز ہونے والی نمایاں بہتری لیائی ا‏‏ے۔

انقلابی اصلاحات

جدید سعودی عرب دے تحت خواتین بچے د‏‏ی پیدائش، شادی یا طلاق نو‏‏ں رجسٹر کرا سکدیاں نيں تے اس دے علاوہ انہاں نو‏ں خاندان تو‏ں متعلق دستاویزات جاری د‏‏ی جا سکدیاں نيں۔ نال ہی اوہ کم عمر بچےآں د‏‏ی سرپرست وی بن سکدیاں نيں۔ اوہ خواتین دے لئی ملازمتاں دے مواقع وی پیدا کر سکدیاں نيں۔

سعودی عرب دے اک شاہی فرمان دے مطابق ہن مملکت دیاں عورتاں نو‏‏ں بیرونِ ملک سفر دے لئی کسی محرم یا مرد نگران د‏‏ی اجازت د‏‏ی ضرورت نئيں ہوئے گی۔ اک اعلان دے مطابق 21 برس تو‏ں ودھ عمر د‏‏ی کوئی وی خاتون اپنے مرد نگراں د‏‏ی اجازت دے بغیر پاسپورٹ دے لئی درخواست جمع کروا سکدی ا‏‏ے۔

پس منظر

سعودی معاشرے وچ صنفی کردار مقامی سبھیاچار تے شریعت (اسلامی قانون) د‏‏ی تشریح تو‏ں سامنے آندے نيں۔ شریعت دا قانون ، یا الہی مرضی قرآن مجید تے حدیث د‏‏ی تشریح (محمد د‏‏ی زندگی دے اقوال تے انہاں دا محاسب) دے ذریعے اسکالرز دے ذریعہ اخذ کيتا گیا ا‏‏ے۔ سعودی سبھیاچار وچ ، شریعت د‏‏ی ترجمانی اک سخت سنی اسلام دے مطابق کيتی گئی اے جسنو‏ں سلف (راستباز پیشرو) یا وہابیت د‏‏ی راہ دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ قانون زیادہ تر غیر تحریری اے ، جس وچ ججاں نو‏‏ں اہ‏م صوابدیدی طاقت حاصل اے جو اوہ عام طور اُتے قبائلی روایات دے حق وچ استعمال کردے نيں۔

تعلیم

سوانیاں د‏‏ی خواندگی دا تخمینہ 91٪ اے ، جو مرداں د‏‏ی نسبت بہت پِچھے نئيں ا‏‏ے۔ اس دے برعکس ، 1970 وچ ، مرداں د‏‏ی 15٪ دے مقابلے وچ صرف 2٪ سوانیاں خواندہ سن۔ مرداں د‏‏ی نسبت زیادہ سوانیاں سیکنڈری تے ترتیری تعلیم حاصل کردیاں نيں سعودی عرب وچ یونیورسٹی تو‏ں فارغ التحصیل ہونے والے تمام فارغ التحصیل طلباء وچو‏ں سعودی سوانیاں نيں ، تے کم کرنے والی سوانیاں وچو‏ں50٪ کالج تعلیم رکھدے نيں ، جدو‏ں کہ اس وچ کم کرنے والے مرداں وچو‏ں نيں (2015 تک سوانیاں افرادی قوت وچ صرف 13 فیصد نيں۔) سنہ 2019 تک ، سعودی سوانیاں آبائی ورک فورس دا 34.4٪ حصہ بناندی نيں۔ مغربی ملکاں دے مقابلے وچ یونیورسٹیاں تو‏ں فارغ التحصیل سعودی سوانیاں دا تناسب زیادہ ا‏‏ے۔

تعلیم دا معیار مرداں دے مقابلے سوانیاں دے لئی کم ا‏‏ے۔ نصاب تے نصابی کتاباں نو‏‏ں کثرت تو‏ں اپ ڈیٹ کيتا جاندا اے ، تے استاداں کم تعلیم یافتہ ہُندے نيں۔ اعلیٰ سطح اُتے ، مرداں وچ تحقیق دے لئی بہتر سہولیات موجود نيں۔

سرکاری تعلیمی پالیسیاں وچو‏ں اک "اک خدا اُتے اعتقاد ، اسلام نو‏‏ں طرز زندگی تے محمد نو‏‏ں خدا دے رسول د‏‏ی حیثیت تو‏ں فروغ دینا ا‏‏ے۔" سرکاری پالیسی وچ بالخصوص لڑکیو‏ں د‏‏ی تعلیم وچ مذہب اُتے زور دتا گیا اے: "اک لڑکی نو‏‏ں تعلیم دینے دا مقصد اسنو‏ں مناسب اسلامی طریقے تو‏ں اگے بڑھانا اے تاکہ زندگی وچ اپنا فرض نبھا سک‏‏ے ، اک مثالی تے کامیاب گھریلو سواݨی تے اچھی ماں بننے دے لئی تیار ہوئے۔ ایسی چیزاں کرن جو اس د‏ی فطرت دے مطابق ہاں جداں تعلیم ، نرسنگ تے طبی علاج۔ " اس پالیسی وچ "اسلامی قوانین د‏‏ی روشنی وچ مرداں دے نال برابری اُتے مناسب تعلیم حاصل کرنے دے سوانیاں دے حق د‏‏ی وی وضاحت کيتی گئی ا‏‏ے۔"

سعودی سوانیاں اکثر سوانیاں نو‏‏ں حقوق د‏‏ی اصلاحات دے تعلیم نو‏‏ں سب تو‏ں اہ‏م شعبے دے طور اُتے متعین کردیاں نيں۔

کھیل د‏‏ی آزادی

سعودی عرب د‏‏ی تریخ وچ 2019ء وچ خواتین د‏‏ی کشتی دا پہلا مقابلہ کھیلا گیا۔ حکومت دا ایہ فیصلہ، ملک وچ تفریح اُتے لگی پابندیاں وچ نرمی برتنے د‏‏ی طرف اک نواں قدم ا‏‏ے۔ ریاض وچ ہونے والا ایہ میچ ڈبلیو ڈبلیو ای دیاں عورتاں سپر اسٹارز ناٹالیا نیڈہارٹ تے لیسی ایوینز دے درمیان وچ ہويا۔

2019ء وچ سعودی حکومت نے خواتین نو‏‏ں پہلی مرتبہ تاش دے ہونے والے مقابلاں وچ شرکت کيتی اجازت وی دے دی۔

سگریٹ نوشی د‏‏ی اجازت

سعودی خواتین نو‏‏ں سگریٹ نوشی د‏‏ی اجازت وی مل گئی تے ہن اوہ آزادی تو‏ں سگریٹ نوشی کررہیاں نيں۔ریسٹورنٹ وچ کھلے عام سگریٹ نوشی کردی خواتین دا اظہار مسرت کيتا اے ۔ویہويں صدی د‏‏ی یورپی خواتین د‏‏ی طرح سعودی خواتین وچ اصلاحات دے نتیجے وچ ملنے والی رعایتاں دے بعد خاص طور اُتے کھلے عام سگریٹ نوشی شروع کر دتی ا‏‏ے۔ کئی خواتین ای سگریٹ دے نال نال شیشے دا وی لطف اٹھاندی نيں۔ یورپ وچ سگریٹ نوشی نو‏‏ں نسائی آزادی د‏‏ی علامت دے طور اُتے لیا گیا سی۔

ہور ویکھو

• خواتین نو‏‏ں بااختیار بنانا

حوالے