سری سقطی
شیخ سری سقطی سلسلۂ قادریہ تے سلسلہ سہروردیہ دےاکابر مشائخ وجوں نیں ۔
ولادت
سودھوآپ دی پیدائش 155ھ وچ بغداد شریف وچ ہوئی ۔آپ دا نام سرُّالدین تے کنیت ابوالحسن ہے تے سری سقطی دے نام توں مشہور نیں ۔آپ دے والدِ گرامی دا نام مغلس سی۔
حصول تصوف
سودھوسری سقطی بغداد دے نامور صوفی بزرگ سن[۱]۔ اوہ معروف کرخی دے شاگرد سن تے انہاں توں خرقہ تصوف حاصل کیتا اوہ جنید بغدادی دے ماموں تے استاد وی سن[۲]۔ اوہ 867ء وچ 98 برس دی عمر وچ بغداد وچ انتقال کر گئے۔
اقوال اکابرین
سودھوجنید ؒ فرماندے نیں میرے نزدیک سری سقطی توں وڈا کوئی عابد نہیں 92سال اوہ زندہ رہے لیکن مرض الموت اے علاوہ میں انہاں لیٹیا ہویا نہیں دیکھیا۔[۳] جنید ؒ دا قول ہے کہ اک مرتبہ میں انہاں دی عیادت لئی گیا تے میں طبیعت دے بارے پو چھیا تاں انہاں نے اک شعر پڑھیا
؎ کَیْفَ أشْکُوْ إلٰی طَبِیْبِیْ مَا بِیْ
وَالَّذِیْ بِیْ أصَابَنِیْ مَنْ طَبِیْبِیْ
“ـ کہ میں اپنی بیماری دی اپنے معالج نوں کداں شکایت کراں تے جو مرض طبیب ولوں پیدا ہویا ہوۓ اس توں کیہ شکایت کراں“ جنید ؒ کہندے نیں کہ اس دے بعد ہوا لئی میں انہاں اُتے پنکھا چلانا شروع کیتا تے انہاں نے فر مایا جو شخص اندر وں جل کے ختم ہو گیا ہوۓ اس نمں ایہ پنکھا کیہ فائدہ دے گا پھر انہاں نے ایہ اشعار پڑھے ۔
“ دل جل رہیا اے تے آنسو جاری نیں تے مصائب جمع نیں تے صبر دا پیالہ لبریز ہو چکیا اے ۔انہاں کماں دے نتیجے وچ جو اس نے خواہش نفس تے شوق نال کیتے ہون ، کیہ سکون ملے گا جس دا اپنا گھر نہ ہوۓ ۔اے خدا اگر میرے مقدر وچ کچھ سکون ہے تے موت تک مینوں اوہ عطا کر دے۔“[۴]
جنید ؒ فر ماتے نیں میں نے انہاں توں نصیحت دی درخواست کیتی تے فر مایا کہ غلط لوگاں دی صحبت مت اختیار کرو تے اچھے لوگاں دی صحبت وچ رہن دے وقت وی اللہ نوں مت بُھلّو۔
سری سقطی فرماندے نیں کہ میں معروف کرخی نوں ایہ ارشاد فرماندے سنیا: جس نے اللہ دے مقابلے وچ بڑائی چاہن دا ارادہ کیتا تے اوہ اُسنوں بری طرح پچھاڑ دے گا،جس نے اس نال لڑائی دا ارادہ کیتا تے اوہ اسنوں ذلیل کر دے گا، جس نے اس نوں دھوکھا دینا چاہیا تے اوہ اسنوں اس دی سزا دے گا تے جس نے اس اُپر بھروسا کیتا تے اوہ اسنوں نفع دے گا تے جس نے اس لئی عاجزی کیتی تے اوہ اُسنوں بلند رتبہ عطا فرمائے گا۔ [۵]
معروف کرخی دی بارگاہ وچ عرض کیتی گئی: دل توں دنیا دی محبت کڈن دا نسخہ کیہ اے؟ارشاد فرمایا:اللہ عَزَّوَجَلَّ نال سچی محبت تے لوگاں دے نال اچھا برتاؤ کرنا۔ تے خالص محبت دیاں علامتاں تن نیں:
- ۔۔۔۔۔۔وعدہ پورا کرنا
- ۔۔۔۔۔۔بغیرسوال دے عطا کرنا تے
- ۔۔۔۔۔۔کوئی سخاوت نہ کرے فیر وی اس دی تعریف کرنا
مُحَبِّین دیاں علامتاں وی تن نیں
- ۔۔۔۔۔۔ رضائے الٰہی عَزَّوَجَلَّ دی جستجو وچ رہنا
- ۔۔۔۔۔۔ ایسے دی ذات وچ مشغول رہنا تے
- ۔۔۔۔۔۔ ہمیشہ ایسے دی پناہ طلب کرنا۔
[۶] ابو عبیدہ بن حر یوبہ دا قول ہے کہ سری سقطیؒ دے انتقال دے بعد میں انہاں نوں خواب وچ دیکھیا میں انہاں توں پوچھیا کہ اللہ تعالیٰ نے آپ نال کیہ معاملہ کیتا انہاں نے فرمایا کہ اللہ تعالیٰ نے میری تے میرے جنازہ وچ حاضرین دی بخشش فرمادتی۔ میں عرض کیتا کہ میں وی آپ دے جنازہ وچ شریک ہویا سی ایہ سن کے انہاں نے اک رجسٹر کڈیا لیکن اس وچ میرا نام نہیں سی میں کہیا میں واقعتا آپ دے جنازہ وچ سی تے اس دے حاشیہ وچ میرا نام نکل آیا [۷]
ابن خلکان کہندے نیں کہ سری سقطیؒ اکثر ایہ اشعار پڑھیا کردے سن۔ “جدوں میں محبت دا دعویٰ کیتا تاں محبوب نے کہیا کہ جھوٹ ہے کیونکہ آپ دے اعضاء اُپر گوشت موجود ہے ۔ جدوں تک جسم اُتے گوشت ہے اس وقت تک محبت دا دعویٰ غلط ہے تے ایسے طرح جدوں تک اِنّا مدہوش نہ ہو جائے کہ کسی وی پکارن والے دا جواب نہ دے اس وقت تک محبت دا دعویٰ کرنا صحیح نہیں“ ۔
وفات
سودھوابن خلکان دا قول ہے کہ سری سقطی دی وفات13 رمضان المبارک 251ھ بروز منگل 98 برس دی عمر وچ ہوئی۔ خطیب نے ذکر کیتا کہ سری سقطی دی وفات 6؍ رمضان 253ھ ، بروز پیر اذان فجر دے بعد ہوئی تے بعد عصر شونیزی قبرستان بغداد وچ تد فین ہوئی ۔