سرائے گھاٹ دی لڑائی
| سرائیگھاٹ دی لڑائی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بسلسلہ آہوم مغل لڑائیاں | |||||||||
| |||||||||
| محارب | |||||||||
|
|
 مغل سلطنت | ||||||||
| کمانڈر اور رہنما | |||||||||
|
| |||||||||
سرائے گھاٹ دی لڑائی مغل سلطنت (جس دی قیادت کچھواہا بادشاہ ، راجا رام سنگھ اول نے کیتی ) تے برہما پترا دریا اُتے واقع سرائے گھاٹ ( گوہاٹی ، آسام ) وچ اہوم بادشاہی (جس دی قیادت لاچیٹ بودوکن نے دی سی ) دے درمیان 1671 وچ ہوئی سی۔ بھانويں کمزور اے ، اہوم فوج نے اعلیٰ ہتھکنڈاں تے نفسیاتی جنگ توں مغل فوج نوں شکست دتی۔ مغل نے آسام وچ اپنی سلطنت نوں وسعت دینے دی کوشش وچ ساری گھاٹ دی جنگ آخری جنگ سی۔
لکھنؤ بارفوقان جداں بہادر بیٹےآں دی بہادری تے بہادری دی اک عظیم داستان ہندوستان ورشا دی تریخ اے۔ مشہور مورخ سوریا کمار بھویان انہاں نوں شمال مشرقی ہندوستان دا 'شیواجی' مندے نيں۔ بارفوقان نے شمال مشرقی ہندوستان وچ اوہی آزادی دا شعلہ روشن کيتا جداں کہ جنوبی ہندوستان وچ چھترپتی شیواجی مہاراج ، پنجاب وچ گرو گوبند سنگھ تے راجپوتانہ وچ مہارانا پرتاپ دے ذریعہ مغل حملہ آوراں دے خلاف سی۔ اس حقیقت دی نشاندہی کردے ہوئے ، سابق گورنر سریدھوہتا کمار سنہا نے اپنی کتاب مشن آسام وچ لکھیا ، " مہاراشٹر تے آسام ساڈے وسیع تے عظیم ملک دے دو مخالف سراں اُتے ہوسکدے نيں ، لیکن اوہ اک مشترکہ تریخ ، اک مشترکہ ورثہ نيں۔" تے عام فہم توں متحد نيں۔ قرون وسطی دے دور وچ اس نے مہاراشٹر وچ دو عظیم فوجی رہنماواں چھترپتی شیواجی تے آسام وچ لکیت بارفوکن نوں جنم دتا اے۔ ''
لاچٹ بارفوکن 24 نومبر 1622 نوں اہوم بادشاہی دے اک افسر سیونگ کالوک مو سائی تے ماندا کنڈی مرام وچ پیدا ہوئے۔ اس دا پورا ناں 'چو لاچیٹ فوکن لونگ' سی۔ لاچت نوں اہوم بادشاہی دے بادشاہ چکردواج سنگھ دے شاہی گھڑسوار دا سپرنٹنڈنٹ تے اہم سیملوگڑھ قلعہ دا سربراہ مقرر کيتا گیا سی۔ بہادر تے سمجھدار لاچٹ جلد ہی اہوم بادشاہی دا کمانڈر بن گیا۔ 'بارفوقان' لچیٹ دا ناں نئيں سی ، بلکہ اس دا لقب سی۔ شمال مشرقی ہندوستان دی ہندو سلطنت اہوم دا فوجی ڈھانچہ بہت منظم سی۔ اک ڈیکا 10 فوجیاں اُتے مشتمل سی ، 20 فوجیاں دا 'بورا' ، 100 فوجیاں دا 'ساکیہ' ، 1 ہزار فوجیاں دا 'ہزاریکا' تے 3،000 فوجیاں دا 'راجخوہ' سی۔ اس طرح بارفوقان نے 6،000 فوجی چلائے۔ اس سب دے سر ہی لکچھ بارفوقان سن ۔ بارفوکن بننے دے بعد لاچت نوں بوہت سارے چیلنجاں دا سامنا کرنا پيا۔ اک طرف انہاں دے پاس مغلاں دی اک وڈی تے منظم لشکر سی ، دوسری طرف اہوم بادشاہت دی متشدد تے بکھری ہوئی فوج سی۔ ابتدائی چار سالاں وچ ، لیچت نے اپنی توجہ اہوم فوج دی نو تنظیم تے اسلحہ جمع کرنے دی طرف موڑ دی۔ اس دے لئی ، انہاں نے نويں فوجیاں دی بھرتی دی ، بحریہ دے لئی کشتیاں بناواں ، اسلحہ دی فراہمی ، توپاں دی تعمیر تے قلعےآں دے مضبوط دفاعی انتظام دی ذمہ داری قبول کيتی۔ اس نے ایہ سب اِنّی چالاکی تے دانشمندی توں کيتا کہ مغلاں نے انہاں ساری تیاریاں نوں وی معلوم نئيں ہونے دتا۔
لِچت نے مارشل آرٹس تے دور اندیشی دا مظاہرہ نہ صرف آخری جنگ وچ کیہ ، بلکہ اس نے 1667 وچ گوہاٹی دے اتکولی قلعہ نوں مغلاں توں آزاد بنانے دے لئی موثر جنگ دا آغاز کيتا۔ مغلاں نے فیروز خان نوں اک فوجدار مقرر کيتا ، اک بہت ہی دل چسپ شخص۔ انہاں نے چکردواج سنگھ نوں آسامی ہندو لڑکیوں نوں لطف اندوز ہونے دے لئی براہ راست اس دے پاس بھیجنے دا حکم دتا۔ اس توں مغلاں دے خلاف غم و غصہ بڑھدا گیا۔ لاچیت نے لوکاں دے اس غصے نوں صحیح طریقے توں استعمال کردے ہوئے ، اس وقت مغلاں توں گوہاٹی دا قلعہ چھیننے دا فیصلہ کيتا۔ لاچیٹ دے پاس طاقتور تے قابل آبی قوت دے نال سرشار تے ہنر مند جاسوساں دا نیٹ ورک سی۔ لاچیت نے منصوبہ بنایا جس دے مطابق رات دے اندھیرے دا فائدہ اٹھاندے ہوئے 10-12 سپاہی چپکے توں قلعے وچ داخل ہوئے تے مغل فوج دی توپاں وچ پانی ڈال دتا۔ اگلی صبح ، لاچت نے اتکولی قلعہ اُتے حملہ کيتا تے اسنوں فتح کرلیا۔
اورنگ زیب نوں جدوں اس فتح دا علم ہويا تاں اوہ غصے توں ناراض ہوگیا۔ اس نے میرزا راجہ جیسنگھ دے بیٹے میرسنگھ نوں 70،000 فوجیاں دی اک وڈی فوج دے نال اہام توں لڑنے دے لئی آسام بھیجیا۔ دوسری طرف ، لچت نے اک لمحہ ضائع کیتے بغیر قلعےآں دی سلامتی نوں مستحکم کرنے دے لئی تمام ضروری تیاریاں دا آغاز کردتا۔ لیچیت نے اپنی فوج دی بنیادی جنگی پالیسی دے تحت راتوں رات اپنی فوج دی حفاظت دے لئی مٹی توں بنے مضبوط پشتے تعمیر کیتے۔ جس دی ذمہ داری لچھٹ نے اپنے ماماں نوں سونپی سی۔ اس نے اس تعمیراتی کم وچ اپنے ماماں دی غفلت نوں ناقابل معافی قرار دیندے ہوئے کہیا کہ " میرے ماماں میری مادر وطن توں زیادہ نئيں ہوسکدے نيں۔" ''
مغل حملہ آور شمال مشرق ہند نوں لاچٹ جداں جنگجو دے ماتحت نئيں کرسکدا سی۔ 1671 وچ ، دریائے برہما پیترا دے دریا ، سرائ گھاٹ وچ اہوم فوج تے مغلاں دے وچکار اک تاریخی جنگ ہوئی۔ رام سنگھ نوں اپنے جاسوساں توں معلوم ہويا کہ دفاعی انتظامات نوں اندوربالی دے کنارے چھیدا جاسکدا اے تے گوہاٹی نوں تباہ کيتا جاسکدا اے۔ اس موقع توں فائدہ اٹھانے دے لئی اس نے مغل بحریہ دا قیام عمل وچ لایا۔ اس دے پاس 40 بحری جہاز سن ، جو 16 توپاں تے چھوٹی کشتیاں لے جانے دے قابل سن ۔ ایہ جنگ اس سفر دی انتہا سی جو اٹھ سال پہلے میر جملہ دے حملے توں شروع ہوئی سی۔ ایہ ہندوستان دی تریخ دی شاید پہلی اہم جنگ سی ، جو پوری طرح توں دریا وچ لڑی گئی سی ، تے جس وچ لکھیت نے پانی (بحری جنگ) وچ لڑنے دی تمام نويں تکنیکاں نوں آزما کر مغلاں نوں شکست دتی سی۔ دریائے برہما پترا دا سرائھاٹ اس تاریخی جنگ دا گواہ بن گیا۔ اس جنگ وچ ، برہما پترا ندی وچ اک قسم دا مثلث تشکیل پایا سی ، جس دے اک طرف کمھاکیہ مندر ، دوسری طرف اشوکلنٹا دا وشنو مندر تے تیسری طرف اتکولی قلعے دی دیواراں سن۔ بدقسمتی توں لاچت اس وقت اس قدر بیمار ہوچکيا سی کہ اس دا چلنا انتہائی مشکل سی ، لیکن بیمار رہنے دے باوجود اس نے سخت جنگ لڑی تے اپنی غیر معمولی قیادت تے ناقابل برداشت ہمت توں سرائہ گھاٹ دی مشہور لڑائی وچ تقریبا 4 4 ہزار مغل فوجیاں نوں ہلاک کردتا۔
اس جنگ وچ ، اہوم فوج نے بوہت سارے جدید ہتھکنڈے استعمال کیتے۔ جنگ دے دوران تعمیر ہونے والا فیری پل خود اک چھوٹے توں قلعے دی طرح کم کردا سی۔ احوم دا بچارینہ (جو مغل کشتی توں چھوٹا سی) انتہائی تیز تے جان لیوا ثابت ہويا۔ انہاں تمام جدید نکات نے اہل آرم نوں مغل فوج توں زیادہ مضبوط تے موثر بنایا۔ دو سمتاں توں ہڑتال نے مغل فوج وچ ہلچل مچا دتی تے شام تک اس دے تن امیر تے 4000 فوجی مارے گئے۔ اس دے بعد مغل فوج دریائے مانس دے پار بھج گئی۔ بدقسمتی توں ، اس جنگ وچ زخمی ہونے والا لاچت کچھ دن بعد فوت ہوگیا۔
سرائگھاٹ دی اس بے مثال فتح نے آسام دی معاشی ترقی تے ثقافتی خوشحالی دا سنگ بنیاد رکھیا۔ بعد وچ آسام وچ بہت سارے عظیم الشان مندر وغیرہ تعمیر کیتے گئے۔ جے مغل سرائ گھاٹ دی جنگ جِت جاندے تاں اس توں آسامی ہندوواں نوں تہذیبی تباہی تے محکومیت حاصل ہوجاندی۔ اس دے بعد ، آسام دے عوام تے اہل فوج اگ دے شعلے دی طرح بھڑکتے رہے تے اپنی جاناں دی قربانی رائیگاں نئيں گئی۔ لچیٹ دے زیر اہتمام فوج نے مغلاں دے نال 1682 وچ اک ہور فیصلہ کن جنگ لڑی۔ اس وچ اس نے مغلاں نوں اپنے اتکولی قلعے توں بھگا دتا۔ اس دے بعد مغل کدی وی آسام واپس نئيں آئے۔
نیشنل ڈیفنس اکیڈمی دے بہترین کیڈٹ نوں لچت نوں اعزاز دینے دے لئی 'لاچٹ بارفوکن گولڈ میڈل' توں نوازیا گیا اے۔ بارفونکان دی یاد نوں ہمیشہ دی زندگی بخشنے دے لئی ہلنگپارہ وچ اک مقبرہ تعمیر کيتا گیا اے۔