سبع طوال
طِوال یا سبع طوال انہاں سورتاں نوں کہیا جاندا اے جنہاں دے بارے وچ کہیا گیا اے کہ روایت دی بنیاد اُتے انہاں دا ناں خود محمد مصطفیٰ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے رکھیا۔ تے سورہ انعام تے سورہ اعراف نوں چھڈ کے ایہ تمام سورے مدنی سورے نيں۔ان سوراں دے ناں اس طرح نيں: بقره، آلعمران، نساء، مائده، انعام، اعراف و توبہ۔ کچھ لوکاں نے سورہ توبہ دی جگہ، سوره یونس نوں شمار کيتا اے تے بعض لوکاں نے انفال تے توبہ نوں اک ہی سورہ شمار کيتا اے۔ بظاہر انہاں سوراں نوں اس لئی سبع طوال کہیا جاندا اے کیونجے ایہ طویل تے لمبے سورے نيں۔
ناں وجہ تے طوال دے معنی سودھو
طِوال، لمبے تے طولانی دے معنی وچ اے۔[۱] بظاہر انہاں سوراں دا ناں ايسے وجہ توں سبع طوال پيا اے کیونجے ایہ ست سورے، قرآن دے دوسرے سوراں دے مقابل وچ زیادہ طویل تے وڈے نيں۔[۲]
حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا:
"أُعْطِيتُ اَلسُّوَرَ اَلطِّوَالَ مَكَانَ اَلتَّوْرَاةِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمِئِينَ مَكَانَ اَلْإِنْجِيلِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمَثَانِيَ مَكَانَ اَلزَّبُورِ وَ فُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ ثَمَانٌ وَ سِتُّونَ سُورَةً وَ هُوَ مُهَيْمِنٌ عَلَى سَائِرِ اَلْكُتُبِ وَ اَلتَّوْرَاةُ لِمُوسَى وَ اَلْإِنْجِيلُ لِعِيسَى وَ اَلزَّبُورُ لِدَاوُدَ؛"
(ترجمہ: مینوں توریت دے بدلے طویل سورے عطا کيتے گئے تے انجیل دے بجائے سو آیت والے سورے دتے گئے تے زبور دے مقابل، مثانی سورے عنایت کيتے گئے تے ہور اڑسٹھ (68) تفصیلی سورے وکھ توں فضیلت دے طور اُتے مرحمت کيتے گئے۔ ایہ قرآن دوسری کتاباں اُتے نگہبان تے گواہ اے۔ موسی (علیہ السلام) دی کتاب توریت، عیسی (علیہ السلام) دی کتاب انجیل تے داؤد (علیہ السلام) دی کتاب زبور اے)
طویل سورے سودھو
قرآن وچ سورہ الحمد دے بعد دے ابتدائی ست سوراں نوں سبع طوال، نوں جاندا اے۔ انہاں سوراں دے ناں اس طرح نيں: بقره، آلعمران، نساء، مائده، انعام، اعراف و توبہ۔ کچھ لوکاں نے سورہ توبہ دی جگہ، سوره یونس نوں شمار کيتا اے تے بعض لوکاں نے انفال تے توبہ نوں اک ہی سورہ، شمار کيتا اے۔[۳]
سوره بقره سودھو
سوره بقره قرآن دی ترتیب دے لحاظ توں دوسرا سورہ اے جس وچ 286 آیتاں نيں۔ ایہ قرآن دا سب توں لمبا سورہ اے اورعثمان طہ دی خطاطی دے حساب توں 48 صفحات اُتے مشتمل اے تے اک مدنی سورہ اے۔
سوره آلعمران سودھو
طویل سوراں وچ دوسرا سورہ، آلعمران اے جو عثمان طہ دی کتابت دے لحاظ سے27 صفحاں اُتے مشتمل اے۔ اس سورہ وچ 200 آیتاں نيں تے اک مدنی سورہ اے۔
سوره نساء سودھو
سوره نساء وچ 176 آیتاں نيں۔ ایہ قرآن دا چوتھا سورہ اے جدوں کہ تیسرا طویل سورہ اے۔ خط عثمان طہ دے مطابق ایہ سورہ 29 صفحات اُتے لکھیا گیا اے تے مدنی سورہ اے۔
سوره مائده سودھو
سوره مائده، قرآن دی ترتیب وچ پنجواں سورہ اے تے اس وچ 120 آیتاں نيں۔ ایہ سورہ مدینہ وچ نازل ہويا تے عثمان طہ دے قلم توں 21 صفحاں اُتے پھیلا ہويا اے۔
سوره انعام سودھو
طویل سوراں وچ پہلا مکی سورہ، سوره انعام اے تے اس وچ 165 آیتاں نيں۔ عثمان طہ دے ہتھ توں 23 صفحاں اُتے لکھیا گیا اے۔
سوره اعراف سودھو
قرآن دا ساتواں سورہ سوره اعراف اے۔ ایہ سورہ وی سورہ انعام دی طرح اک مکی سورہ اے تے طویل ہونے دے باعث سبع طوال وچ شمار ہُندا اے۔ اس وچ 206 آیتاں نيں تے عثمان طہ دے حساب توں 26 صفحاں اُتے لکھیا گیا اے۔
سورہ توبہ سودھو
سورہ توبہ، قرآن دا نواں تے سبع طوال دا ساتواں سورہ اے۔ اس مدنی سورہ وچ 129 آیتاں نيں تے عثمان طہ نے اسنوں 21 صفحیاں اُتے لکھیا اے۔
حوالے سودھو
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳٧۵ش، ج۵، ص۴۱۴.
- ↑ فرہنگنامه علوم قرآنی، مقالہ «سُوَر سبع طِوال» توں ماخوذ
- ↑ معرفت، علوم قرآنی، ۱۳٧۸ش، ص ۱۱۴
مآخذ سودھو
- حسینی طہرانی، محمدحسین، مہر تابان، مشہد، نور ملکوت قرآن، ۱۴۲٦ھ۔
- جرجانی، ابوالمحاسن حسین بن حسن، جلاء الاذہان و جلاء الاحزان، تہران، انتشارات دانشگاہ تہران، چاپ اول، ۱۳٧٧ش۔
- سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، نشر کتابخانہ عمومی آیت اللہ العظمی مرعشی نجفی، چاپ سنگی، ۱۴۰۴ھ۔ (کتابخانہ نور)
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تہران، نشر مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳٧۵ش۔
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تہران، دارالکتب الاسلامیہ، ۱۴۰٧ھ۔
- معرفت، محمدہادی، علوم قرآنی، قم، مؤسسہ فرہنگی تمہید قم، ۱۳۸٧ش۔