سان سٹیفانو معاہدہ

Treaty of San Stefano

The signing of the treaty of San Stefano
قسم	Bilateral treaty
دستخط	۳ مارچ ۱۸۷۸ء (۱۸۷۸ء-03-۰۳)
مقام	یئشیلکوئے, سلطنت عثمانیہ
اصل دستخط کنندگان	Ottoman Empire, سلطنت روس

سان اسٹیفانو دا 1878 دا معاہدہ ( روسی : Сан-Стефанский мир؛ سان آف اسٹیفانو دا امن ، Сан-Стефанский мирный договор San سان-اسٹیفانو ، ترک : ایاستفانوس معاہدہسییا ایاستے فانوس انتلاسماس ) روس تے عثمانی سلطنت دے وچکار اک معاہدہ سی جس اُتے سان اسٹیفانو ، قسطنطنیہ دے مغرب وچ اک پنڈ ، (اج کل استنبول) اُتے 3 مارچ 1878 نو‏‏ں دستخط کیتے گئے روسی سلطنت د‏‏ی طرف تو‏ں کاؤنٹ نکولس پاولوویچ اگناٹیئف تے الیگزینڈر نیلیڈوف تے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی جانب تو‏ں وزیر خارجہ شیفت پاشا جرمنی وچ سفیر سعداللہ بے نے دستخط کیئے۔ اس معاہدے نے روس-ترک جنگ ، 1877–78 نو‏‏ں ختم کيت‏‏ا ۔

سرکاری روسی حثیت دے مطابق ، اس معاہدے اُتے دستخط کرکے ، روس نے کدی وی عارضی کھردری ڈرافٹ دے علاوہ کسی تے کم دا ارادہ نئيں کيت‏‏ا سی ، تاکہ دوسری وڈی طاقتاں دے نال حتمی تصفیے دے قابل ہوسک‏‏ے۔

اس معاہدے وچ بلغاریہ وچ تقریبا 500 سال عثمانی حکمرانی دے بعد اک خودمختار پرنسپلٹی دے قیام د‏‏ی پیش کش کيتی گئی سی۔ جس دن اس معاہدے اُتے دستخط ہوئے ، 3 مارچ [ق‌ت 19 فروری] 1878 ، بلغاریہ وچ یوم آزادی دے طور اُتے منایا جاندا اے . اُتے ، اس معاہدہ دے ذریعہ توسیع شدہ بلغاریہ تو‏ں خطرے دا احساس پڑوسی ریاستاں دے نال نال فرانس تے برطانیہ نے وی کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ ، اس اُتے عمل درآمد کدی نئيں ہويا ، برلن دے معاہدے اُتے ايس‏ے ناں د‏‏ی کانگریس دے بعد ، جو تن ماہ بعد ہوئی۔

اثرات

بلغاریہ اُتے

سان اسٹیفانو دے ابتدائی معاہدے تے معاہدہ برلن دے مطابق بلغاریہ د‏‏ی سرحدتیاں

اس معاہدے نے بلغاریہ وچ خودمختاری اُتے خود مختار ریاست قائم کيتی جس وچ عیسائی حکومت تے فوج رکھنے دا حق سی۔ ہن وی اگرچہ ازروئے قانون عثمانیاں د‏‏ی باجگزار، اس حکومت نے اصل وچ اک آزاد قوم دے طور اُتے کم. اس دے علاقے وچ ڈینیوب تے بلقان دے پہاڑی سلسلے ( اسٹارا پلانینا ) دے درمیان ، وادی موراؤ ، شمالی تھریس ، مشرقی تھریس دے کچھ حصے تے نیڑے نیڑے مقدونیہ (آرٹیکل 6) دے علاقے صوفیہ ، پیروٹ تے ورانجے دا علاقہ شامل ا‏‏ے۔

اس طرح بلغاریہ نو‏‏ں بحیرہ روم تک براہ راست رسائی حاصل ہُندی۔ اس دے نتیجے وچ روسی بحری جہاز بلغاریہ د‏‏ی بحری بندرگاہاں نو‏‏ں بحری اڈاں دے بطور استعمال کرنے دا امکان پیدا ہويا - جسنو‏ں دوسری عظیم طاقتاں نے بہت ناپسند کيت‏‏ا۔

عوام دے ذریعہ منتخب کردہ اک شہزادہ ، جسنو‏ں سلطنت عثمانیہ نے منظور کيت‏‏ا سی ، تے عظیم طاقتاں نے تسلیم کيت‏‏ا سی ، نو‏‏ں ملک د‏‏ی سربراہی دی۔ بلغاریہ دے رئیساں د‏‏ی کونسل نے اک آئین تیار کرنا سی ۔ (انہاں نے ترنوو آئین تیار کيت‏‏ا۔ ) عثمانی فوج نو‏‏ں بلغاریہ تو‏ں انخلا ہونا سی ، جدو‏ں کہ روسی فوج دو سال ہور باقی رہے گی (آرٹیکل 8)۔

مونٹی نیگرو ، سربیا ، تے رومانیہ

اس معاہدے دے تحت ، مونٹی نیگرو نے اپنے علاقے نو‏‏ں دگنیا کرنے تو‏ں پہلے ، نیکیس ، پوڈگوریکا تے بار (آرٹیکل 1) سمیت عثمانیاں دے زیر کنٹرول علاقےآں نو‏‏ں حاصل کرلیا ، تے سلطنت عثمانیہ نے اس د‏ی آزادی نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا (آرٹیکل 2)۔

سربیا نے موراوین سربیا دے نیش تے لیسکوک شہر حاصل کیتے تے آزاد ہوگئے (آرٹیکل 3)

ترکی نے رومانیہ د‏‏ی آزادی نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا (آرٹیکل 5) رومانیہ نے شمالی ڈوبروجا نو‏‏ں روس تو‏ں حاصل کيت‏‏ا (جس وچ اسنو‏ں سلطنت عثمانیہ تو‏ں منتقل کيت‏‏ا گیا سی) تے جبری تبادلے وچ جنوبی بیسرابیا حوالے کردتا۔

روس تے سلطنت عثمانیہ اُتے

ٹریٹی وچ Simenoğlu (Simeonoglou) دے خاندان دے اس گھر وچ دستخط کيت‏‏ا گیا Yeşilköy .

جنگ کيت‏ی پاداش دے بدلے وچ ، ترکی نے قفقازماں آرمینیائی تے جارجیائی علاقےآں نو‏‏ں روس دے حوالے کيت‏‏ا ، جس وچ اردھان , آرتوین, باتومی, قارص, اولدی, بیازیت ، تے الشکیرت شامل ني‏‏‏‏ں۔ ہور برآں ، اس نے شمالی ڈوبروجا دا سر قلم کيت‏‏ا ، جسنو‏ں روس نے جنوبی بیسربیا (آرٹیکل 19) دے بدلے وچ رومانیہ دے حوالے کيت‏‏ا۔

دوسرے علاقےآں وچ

بوسنیا د‏‏ی ولایت ( بوسنیا تے ہرزیگوینا ) سربیا د‏‏ی طرح اک خودمختار صوبہ (آرٹیکل 14) بننا چاہیدا سی۔ کریٹ ، ایپیریس تے تھیسلی نو‏‏ں مقامی خود حکومت کیت‏‏ی اک محدود شکل (آرٹیکل 15) وصول کرنا سی ، جدو‏ں کہ عثمانیاں نے ارمینیائیاں نو‏‏ں بدسلوکی تو‏ں بچانے دے لئی ارمینیہ وچ اصلاحات سنبھالنے دے اپنے پہلے وعدےآں اُتے زور دتا سی (آرٹیکل 16)

آبنائے - باسفورس تے درہ دانیال - جنگ تے امن (آرٹیکل 24) وچ تمام غیر جانبدار بحری جہازاں دے لئی کھلا قرار پائے.

رد عمل

سان سٹیفانو دے معاہدے تے 1878 دے برلن د‏‏ی کانگریس دے بعد اس خطے دے نقشے

عظیم طاقتاں ، خاص طور اُتے برطانوی وزیر اعظم بینجمن ڈسرایلی ، روسی طاقت دے اس توسیع تو‏ں نالاں سن ، تے سربیا نو‏‏ں خوف سی کہ گریٹر بلغاریہ دے قیام تو‏ں سابقہ تے بقیہ عثمانی علاقےآں وچ اس دے مفادات نو‏‏ں نقصان پہنچے گا۔ انہاں وجوہات د‏‏ی بنا اُتے عظیم طاقتاں نے برلن کانگریس وچ معاہدے اُتے نظر ثانی کرنے تے معاہدہ برلن نو‏‏ں متبادل بنانے اُتے مجبور کيت‏‏ا۔

رومانیہ ، جس نے جنگ وچ روسی فتح وچ نمایاں کردار ادا کيت‏‏ا سی ، اس معاہدے تو‏ں انتہائی مایوس ہويا ، تے رومانیہ دے عوام نے روس تو‏ں رومانیہ تو‏ں پہلے دے جنگ تو‏ں پہلے معاہدے نو‏‏ں توڑدے ہوئے اپنی بعض شرائط نو‏‏ں سمجھیا جو رومانیہ د‏‏ی سرزمین د‏‏ی سالمیت د‏‏ی ضمانت ا‏‏ے۔

آسٹریا ہنگری اس معاہدے تو‏ں مایوس ہويا سی کیونجے اوہ بوسنیا ہرزیگوینا وچ اپنا اثر و رسوخ ودھانے وچ ناکا‏م رہیا سی۔

سلطنت عثمانیہ دے زیر کنٹرول صوبےآں وچ مقیم البانی باشندےآں نے سربیا ، بلغاریہ ، تے مونٹی نیگرو نو‏‏ں اپنے علاقے دا اک اہ‏م نقصان سمجھنے اُتے اعتراض کيت‏‏ا تے انھاں احساس ہويا کہ اوہ روس دے اثر نو‏‏ں غیر موثر بنانے دے لئی غیر ملکی طاقتاں د‏‏ی مدد نو‏‏ں راغب کرنے دے لئی قومی سطح اُتے منظم ہونا پئے گا۔ علاقہ وچ . معاہدے دے مضمرات د‏‏ی وجہ تو‏ں لیگ آف پرائزین تشکیل پائی۔

یکم اپریل 1878 دے "سیلسبری سرکلر" وچ ، برطانوی سکریٹری خارجہ ، سلیسبری نے ، سان اسٹیفانو دے معاہدے تے اس دے موافق مقام اُتے جس نے روس نو‏‏ں چھڈیا سی ، اُتے اپنی تے اپنی حکومت دے اعتراضات واضح کردتے۔

برطانوی مورخ اے جے پی ٹیلر دے مطابق 1954 وچ تحریر کردے ہوئے ، "جے سان اسٹیفانو دا معاہدہ برقرار رہندا تاں عثمانی سلطنت تے آسٹریا ہنگری دونے اج تک زندہ رہ سکدے۔ انگریزاں دے ، سوائے اس دے [ خوفناک لمحاں وچ ] [ ڈسرایلی ] دے ، نے کم توقع کيت‏ی سی تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اوہ مایوس سن ۔ سیلسبری نے 1878 دے آخر وچ لکھیا 'ہم بلقان دے جنوب وچ اک بار فیر ترک حکمرانی قائم کرن گے۔ لیکن ایہ محض مہلت ا‏‏ے۔ انہاں وچ کوئی جیال باقی نئيں بچا ا‏‏ے۔ ''

مورتاں

• 
  سان اسٹیفانو دے معاہدے تو‏ں وابستہ ، سربیا د‏‏ی سرحداں د‏‏ی تبدیلی نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔
• 
  سان سٹیفانو دے معاہدہ تو‏ں منسلک ، جس وچ مونٹی نیگرو د‏‏ی سرحداں د‏‏ی تبدیلی دکھادی دے رہی ا‏‏ے۔
• 
  سان سٹیفانو دے معاہدے تو‏ں وابستہ ، بلغاریہ د‏‏ی نويں پرنسپلٹی د‏‏ی سرحداں نو‏‏ں ظاہر کردے ہوئے۔
• 
  سان اسٹیفانو دے معاہدے تو‏ں وابستہ ، جو قفقاز وچ روسی تے عثمانی سلطنت دے وچکار سرحد د‏‏ی تبدیلی نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• معاہدہ برلن (1878)
• بلغاریہ د‏‏ی تریخ

حوالے

باہرلے جوڑ

• "Preliminary Treaty of Peace between Russia and Turkey: Signed at San Stefano, February 19/ March 3, 1878 (Translation)". The American Journal of International Law II (4, Supplement, Official Documents): 387-401. October 1908. doi:10.2307/2212669. 
• ابتدائی معاہدہ امن ، پر انگریزی وچ ، سان اسٹیفانو - مکمل متن ، اُتے دستخط ہوئے ۔
• سان اسٹیفانو ابتدائی معاہدے دا مکمل متن (روسی بولی وچ )

نقشہ جات

• سرحداں وچ بلغاریہ ، کانسٹینٹینپل ، سان اسٹیفانو ، برلن ، لندن ، بخارسٹ تے نیویلی دے معاہداں دے بعد۔ اسکیل 1: 1600000 نقشہ۔ (جرمن بولی وچ ) سانچہ:Ottoman treaties