زینب فواز
زینب فواز | |
---|---|
جم | سنہ 1844
|
وفات | سنہ 1914 (69–70 سال) |
شہریت | متصرفیہ جبل لبنان |
عملی زندگی | |
پیشہ | مورخ ، صحافی ، سیلونیئر ، ناول نگار |
پیشہ ورانہ زبان | عربی |
باب ادب | |
ترمیم |
زینب بنت علی بن حسین بن عبید اللہ بن حسن بن ابراہیم بن محمد بن یوسف فواز عاملی انیہويں صدی دی آواخر دی لبنانی ادیبہ، شاعرہ تے مؤرخہ نيں، انہاں دی ادبی تے ثقافتی زندگی مصر وچ گزری اے، بولی و ادب وچ ایہ محمد حسین ہیکل سےفائق سی، ايسے طرح انھاں نے مشہور ادیب قاسم امین خواتین دی آزادی توں متعلق انہاں دی دعوت وچ انہاں توں مقابلہ کيتا سی۔[۱]
ولادت و حالاتِ زندگی
سودھوزینب فواز دی پیدائش لبنان وچ جبل عامل دے علاقہ وچ تبنین شہر وچ سنہ 1844عیسوی مطابق 1262ہجری وچ اک غریب خاندان وچ ہوئی۔ تبنین اس وقت "آل علی صغیر" دی حکومت دا مرکز سی تے اوتھے دے حاکم علی بک اسعد سن ۔ زینب فواز حکمران خاندان دیاں عورتاں توں بہت نیڑے سن، بلکہ بچپن دا اک حصہ قلعہ وچ انہاں دی خادمہ دے طور اُتے گزاریا سی، علی بک اسعد دی بیوی "سیدہ فاطمہ" دی خاص خادمہ سی، انھاں توں علم و ادب تے لکھنا پڑھنا سکھیا سی تے انہاں توں استفادہ کیتا سی۔
اوتھے حکمران خاندان دے اک درباری نال شادی کر لئی، لیکن مزاج وچ ہم آہنگی نہ ہونے دی وجہ توں جلد ہی دونے وکھ ہوئے گئے۔ اوتھے توں دمشق چلی گئياں، اوتھے مشہور شامی مصنف "ادیب نظمی" نال شادی ہوئی، لیکن انہاں توں وی طلاق ہو گئی۔ فیر دمشق ہی وچ اک مصری فوجی نال ملاقات و تعارف ہويا تے انہاں نال نکاح ہو گیا، انہاں دے نال مصر دا سفر کيتا، اوتھے اسکندریہ وچ سکونت اختیار کيتی۔ مصر دے ادبا تے مصنفاں توں استفادہ کيتا، مثلاً: محمد شلبی، حسن حسنی طویرانی تے محی الدین نبہانی۔ مصر دی علمی و ادبی فضا تے ماحول انھاں راس آگئی، مصر دے وڈے وڈے اخبارات و رسالے وچ مضامین لکھنا شروع کر دتا تے کتابت و شعر وچ مشہور ہوئے گئياں۔
مصر دی خاتون ادبا تے مصنفاں دی اولاں صف وچ شمار ہونے لگاں، مصر وچ اس زمانہ وچ عائشہ تیموریہ تے زینب فواز دے علاوہ تے کوئی خاتون ادیب دا نئيں لیا جاندا سی۔ انہاں دے مضامین تے ادبی شہ پارے مصر دے چوٹی دے اخبارات و رسالے مثلاً: الموید، النیل، الاھالی، اللواء، الاستاذ تے الفتی جداں رسالے دی زینت بننے لگے۔ انہاں مضامین وچ اوہ عورتاں دی نشاۃ ثانیہ، معاشرہ وچ انہاں دی حقیقی پہچان تے تعلیم دی آزادی وغیرہ جداں موضوعات اُتے لکھدیاں سن۔
اک توں زیادہ شادی دے باوجود انہاں دی کوئی اولاد نئيں سی۔
آزادی دا رجحان
سودھوزینب فواز دا آزادی دا رجحان، قومی مناقشاں تے عالمی کانفرنساں وچ سامنے آندا سی، خاص طور توں 1993ء دی سانتیاگو دیاں عورتاں عالمی کانفرنس وچ انھاں نے خواتین دے حقوق خصوصاً تعلیم دے تعلق توں کھل دے اظہار کيتا سی، اس کانفرنس دے شرکا نے اس دن خواتین دی تعلیمی آزادی توں متعلق اک قرار داد وی پاس کيتی سی، چونکہ خواتین دی سرگرمیاں دا میدان گھر تے خاندان تک محدود سمجھیا جاندا اے۔ ہنا کورانی اس کانفرنس وچ شامی خواتین دی نمائندگی کر رہی سن، انھاں نے زینب دی اس قرار داد دی مخالفت کيتی، انھاں ہور شریک خواتین دی سخت تنقید دا سامنا کرنا پيا، چونکہ اکثر خواتین خصوصاً تعلیم دے میدان وچ آزادی دے حق وچ سن۔ زینب فواز نے ہنا کورانی دا "لبنان" نامی جریدہ وچ لکھے گئے مضمون دا رد کيتا، جس وچ انھاں نے خواتین نوں گھریلو کم تک محصور تے خارجی ذمہ داریاں توں وکھ تھلگ دی دعوت دتی سی۔ انہاں دناں لندن وچ وی خواتین دی تحریک زوراں اُتے سی، خواتین دے سیاست وچ شرکت کيتی آواز اٹھائی جا رہی سی، زینب نے اس فکر تے تحریک دی پرزور تائید کيتی، تے اک مضمون وی لکھیا۔
اس طرح زینب فواز خواتین دی آزادی دی اک داعی بن گئی، خواتین دے حقوق نوں منظم کرنے دے قوانین دی آواز اٹھانے لگی تے تعلیمی تے علمی حقوق دے لئی کوشش کرنے لگی۔ زینب دیاں تحریراں دا رجحان خواتین دے حقوق دے دفاع دے لئی مشہور ہوئے گیا۔
تصنیفات
سودھوزینب فواز دیاں کتاباں ہتھوں ہتھ لی جادیاں سن، خوب شہرہ ہُندا سی۔ چند اہم کتاباں ایہ نيں:
- الدر المنثور فی طبقات ربات الخدور: اس کتاب وچ مشرق و مغرب دی تقریباً 456 خواتین دی تریخ اے۔
- الرسالے الزینبیہ: اس وچ عورتاں توں متعلق تحریکات و معاملات درج نيں، خصوصاً علمی و عملی حقوق دا تذکرہ اے۔
- مدارک الکمال فی تراجم الرجال
- الجوہر النضید فی مآثر الملک الحمید
- دیوان شعر (اس منظوم کلام نيں)
- الہوی و الوفا (شعری ڈرامہ اے )
- حسن العواقب
- الملک قوروش
سنہ وفات
سودھوزینب فواز دی وفات سنہ 1914ء مطابق 1332ھ وچ ہوئی۔
حوالے
سودھو- ↑ مؤسسة هنداوي - زينب فواز Archived 11 فروری 2018 at the وے بیک مشین