روس-فارس جنگ (1804–1813 )
Russo Persian War (1804–1813) | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بسلسلہ the Russo-Persian Wars, Russian conquest of the Caucasus and the نپولینی جنگاں | |||||||||
This painting by Franz Roubaud illustrates an episode near the Askerna river where the Russians managed to repel attacks by a larger Persian army for two weeks. They made a "living bridge", so that two cannons could be transported over their bodies. | |||||||||
| |||||||||
محارب | |||||||||
سلطنت روس | قاجار خاندان | ||||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||||
Alexander I Ivan Gudovich Pavel Tsitsianov ⚔ Pyotr Kotlyarevsky Alexander Tormasov |
فتح علی شاہ قاجار عباس مرزا Javad Khan Qajar ⚔ Sadiq Khan ⚔ Alexander of Georgia | ||||||||
طاقت | |||||||||
48,000 troops, 21,000 irregular cavalry | 50,000 Nezam-e Jadid (modern style infantry), 20,000 irregular cavalry, 25,000 other allied or old style Persian troops |
سانچہ:Campaignbox Russo-Persian Wars
۱۸۰۴–۱۸۱۳ روس-فارسی جنگ ، سلطنت ایران تے شاہی روس دے وچکار بہت ساریاں جنگاں وچوں اک سی ، تے انہاں دی بہت ساریاں جنگاں دی طرح ایہ وی اک علاقائی تنازعہ دے طور اُتے شروع ہوئی سی۔ نواں فارسی بادشاہ فتح علی شاہ قاجار اپنی سلطنت - جدید دور دے جارجیا دے شمال دے آخری حصاں نوں مستحکم کرنا چاہندا سی ، جسنوں ۱۷۹۶ دی روس-فارسی جنگ دے کئی سال بعد زار پال اول نے جوڑ لیا سی ۔ اپنے فارسی اسيں منصب کيتی طرح ، زار الیگزنڈر اول وی تخت دے لئی نواں سی تے متنازعہ علاقےآں نوں کنٹرول کرنے دے لئی یکساں طور اُتے پرعزم سی۔
جنگ دا اختتام ۱۸۱۳ وچ گلستان دے معاہدے دے نال ہويا جس نے جارجیا دے سابقہ متنازعہ علاقے شاہی روس ، تے داغستان دے ایرانی علاقےآں نوں وی دے دتا ، جو اج کل آذربائیجان تے آرمینیا دے معمولی حصے وچ اے ۔
اصل
سودھوپہلی مکمل پیمانے اُتے روس-فارس جنگ کيتی ابتداء دا پتہ لگایا جاسکدا اے کہ زار پال دے جارجیا توں منسلک ہونے دے فیصلے (۱۸۰۰ دسمبر) نوں ایرکلی دوم دے بعد ، جو اس دے حکمران نادر شاہ نے کئی سال پہلے کرتلی دا حکمران مقرر کيتا سی۔ ۱۷۸۳ دے جارجیوسک دے معاہدے وچ عیسائی روس توں التجا کيتی گئی کہ اوہ سلطنت وچ شامل ہوجائے۔ پولس دے قتل (۱۱ مارچ ۱۸۰۱) دے بعد ، اس دے بیٹے زار الیگزینڈر دے ذریعہ کارکن دی پالیسی جاری رکھی گئی ، جس دا مقصد مشرقی قفقاز دے خانیٹاں اُتے روسی کنٹرول قائم کرنا سی۔ ۱۸۰۳ وچ ، قفقاز وچ روسی افواج دے نومول کمانڈر ، پال سسیسوانوف ، نے گنجہ اُتے حملہ کيتا تے ۱۵ جنوری ۱۸۰۴ نوں اس دا گڑھ اُتے قبضہ کر ليا۔ گانجا دا گورنر جواد خان قاجار ماریا گیا ، تے اوتھے دے باشندےآں دی اک وڈی تعداد نوں ذبح کيتا گیا۔ قاجار حکمران فتح علی شاہ نے روسی خطرہ آرمینیا ، کراباغ ، تے آذربائیجان نوں نہ صرف اس دے شمال مغربی سرحدی خطے وچ عدم استحکام دا ذریعہ سمجھیا بلکہ قاجار اتھارٹی دے لئی براہ راست چیلنج دے طور اُتے دیکھیا۔
غیر مساوی قوتاں
سودھوروسی قفقاز دے علاقے وچ اپنی فوج دا اک وڈا حصہ تعینات کرنے توں قاصر سن ، کیونجے زار الیگزنڈر دی توجہ فرانس ، عثمانی سلطنت ، سویڈن تے برطانیہ دے نال بیک وقت جنگاں دے ذریعہ متوجہ کيتی گئی سی۔ لہذا ، روسیاں نوں مجبور کيتا گیا کہ اوہ متعدد تعداد وچ زبردست تفاوت دے عالم وچ اعلیٰ تکنالوجی ، تربیت تے حکمت عملی اُتے انحصار کرن۔ کچھ اندازےآں توں فارسی دے عددی فائدہ نوں اک توں پنج تک پہنچایا جاندا اے۔ شاہ فتح علی دے وارث عباس مرزا نے ، افواج دے وچکار سامراجی تفاوت نوں دور کرنے دے لئی ، فرانکو-فارسی اتحاد دے ذریعہ فرانسیسی ماہرین توں ، تے فیر برطانوی ماہرین دی مدد دے لئی ، فارسی فوج نوں جدید بنانے دی کوشش کيتی۔
جنگ چھڑنا
سودھوجنگ دا آغاز اس وقت ہويا جدوں روسی کمانڈراں ایوان گڈوچ تے پال سیتسوانوف نے ارمینیا دے سب توں قدیم قصبے اچیمیاڈزین دی فارسی تصفیہ اُتے حملہ کيتا۔ گوڈوچ ، فوجیاں دی کمی دی وجہ توں ایکیمیاڈزین دے محاصرے وچ ناکام ، یریوان واپس چلا گیا ، جتھے اس دا محاصرہ فیر ناکام ہوگیا۔ انہاں غیر موثر تگ و دو دے باوجود ، روسی فوج نے اعلیٰ فوج تے حکمت عملی دی وجہ توں ، اکثریت دی جنگ دے لئی فائدہ اٹھایا۔ اُتے ، روس دی ۱۰٬۰۰۰ توں زیادہ فوج نوں اس مہم دے لئی کِسے وی چیز نوں وقف کرنے توں قاصر ہونے دی وجہ توں فارسیاں نے مزاحمت دی اک مناسب کوشش نوں اگے ودھایا۔ فارسی فوجاں کم درجے کيتیاں سن ، زیادہ تر بے قاعدہ گھڑسوار۔
مقدس جنگ تے فارسی شکست
سودھوفارسیاں نے ۱۸۱۰ وچ شاہی روس اُتے جہاد یا مقدس جنگ دا اعلان کردے ہوئے جنگ دے آخر وچ اپنی کوششاں نوں تیز کردتا۔ روس دی اعلیٰ ٹکنالوجی تے تدبیراں نے اسٹریٹجک فتوحات دا اک سلسلہ یقینی بنایا۔ نپولین ، جو فارس دے عباس مرزا دا اتحادی سی ، دے نال فارسی اتحاد دے باوجود ، فرانس نوں براہ راست کوئی خاص مدد نئيں مل سکدی سی۔ ایتھے تک کہ جدوں فرانسیسی ماسکو اُتے قابض سن ، جنوب وچ روسی افواج نوں واپس نئيں بلايا گیا سی لیکن انہاں نے فارس دے خلاف اپنی کارروائی جاری رکھی ، اس دا نتیجہ بالترتیب ۱۸۱۲ تے ۱۸۱۳ وچ سلطان آباد دی جنگ وچ دھچکے دے بعد ، اسلنڈز تے لینکواران وچ پیوتر کوٹلیاریوسکی دی فتوحات اُتے ہويا۔ . فارسی ہتھیان سُٹن دے بعد ، معاہدہ گلستان دی شرائط نے ماضی دے متنازعہ علاقےآں دی اکثریت نوں شاہی روس دے حوالے کردتا۔ اس دے نتیجے وچ اس خطے دے اک مرتبہ طاقتور خاناں نوں ختم کردتا گیا تے روس نوں خراج عقیدت پیش کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔
جنگ
سودھواس عرصے دے دوران روس بنیادی طور اُتے مقامی کھنتس دے نال معاملات کر رہیا سی جو فارس دے تابع سن ۔ گانجا دے خونی قبضے دے بعد ، خاناں نوں عام طور اُتے بہت زیادہ لڑائی دے بغیر وی غنڈہ گردی کيتا جاسکدا اے۔ مرکزی فارسی فوج نے دو بار مداخلت دی ، اک بار کامیابی تے اک بار ناکام۔ اہم واقعات ایہ سن : ۱۸۰۴: گانجا اُتے قبضہ تے یریوان لینے وچ ناکامی۔ ۱۸۰۵: مشرق نوں تقریبا the کیسپین دی طرف دھکیلاں۔ ۱۸۰۶: سسیسیانوف دی موت ، کیسپین دے ساحل اُتے قبضہ تے روس ترکی جنگ دا آغاز۔
۱۸۰۳ دے آخر وچ پایل سسیسوانوف نے جارجیا دے جنوب مشرق وچ گانجا کناٹے نوں پیش کرنے دا مطالبہ کيتا ، جس اُتے جارجیا دے کچھ معمولی دعوے ہوئے سن ۔ ہن اوہ جارجیا نوں یکجا نئيں کر رہیا سی یا عیسائیاں نوں آزاد کر رہیا سی لیکن ہن اس خطے دے خلاف جا رہیا سی جو واضح طور اُتے مسلمان تے فارسی سی۔ ۳ جنوری 1804 [۳] گانجا اُتے خوب ذبح کيتا گیا۔ عباس مرزا دی فوج بہت دیر توں پہنچی تے جنوب وچ ریٹائر ہوگئی۔ ميں نے جون Tsitsianov تے ۳٬۰۰۰ مرداں جنوب دی طرف مارچ کيتا Echmiadzin وچ یریوان خانان . عباس مرزا تے ۱۸٬۰۰۰ فارسیاں نے انہاں نوں پِچھے ہٹایا (؟ [۴] ). اس دے بعد اوہ مشرق وچ چلے گئے تے یرییوان (جولائی تا ستمبر) دا محاصرہ کيتا۔ مقامی خان نے قلعے دا انعقاد کيتا ، روسیاں نے ایہ قصبہ تے فارسیاں نے اس دے آس پاس دے علاقےآں نوں روک لیا۔ بیماری توں کمزور تے ادھے راشن اُتے لڑنے دے بعد ، روسی جارجیا واپس چلے گئے ، تے راستے وچ ہور مرداں نوں کھوئے۔
۱۸۰۵ دے اوائل وچ شورجیل سلطانی لے لیا گیا۔ ایہ جارجیا ، یریوان خانٹے تے ترکی دے سنگم اُتے اک چھوٹا جہا علاقہ سی تے اس وچ عسکری طور اُتے اہم قصبہ جیومیری وی شامل سی۔ ۱۴ مئی نوں کربخ خانت تے ۲۱ مئی نوں شکی خانٹے نے عرض کيتا۔ کراباخ دے نقصان دے جواب وچ عباس مرزا نے اک وادی دے منہ اُتے عساکرن قلعے اُتے قبضہ کرلیا جو سادہ جنوب مغرب توں شاہا ، راجگڑھ قراقب تک جاندا اے۔ روسیاں نے جوابی طور اُتے کوریاگین نوں فارس دے قلعہ شاخ بلخ لینے دے لئی بھیجیا۔ عباس مرزا نے شمال مارچ کيتا تے اس جگہ دا محاصرہ کيتا۔ فتح علی کوریاگین دی سربراہی وچ کِسے تے فوج دے نیڑے جانے دی خبر سندے ہی اوہ رات دے وقت باہر نکل گیا تے شوشہ دی طرف چل پيا۔ اوہ اسکرین گھاٹی اُتے پھڑیا گیا لیکن شکست نئيں کھا۔ ہور روسی فوجیاں نے کوریاگین تے شوشہ دی ناکہ بندی نوں فارغ کردتا۔ ایہ دیکھ کے کہ اہم روسی فورس نے جنوب مشرق دی طرف بہت دور جانا پيا اے ، عباس مرزا نے شمال وچ اک بہت وڈا جھول لیا تے گنجا دا محاصرہ کيتا۔ ۲۷ جولائی ۶۰۰ نوں روسی پیادہ فوج نے شمکیر وچ اپنے کیمپ دا رخ کيتا۔
ستمبر وچ باکو اُتے بحری حملہ ناکام ہوگیا۔ نومبر وچ ، تِسیانوف مشرق وچ باکو دی طرف روانہ ہويا ، جس راستے وچ شیروان کناٹے (۲۷ دسمبر) نوں تسلیم کردے ہوئے قبول کيتا۔ ۸ فروری ۱۸۰۶ نوں باکو دے ہتھیار ڈالدے ہوئے اسنوں قتل کيتا گیا۔ روسی اعزاز گلازنپ نے حاصل کيتا جو پہاڑاں دے شمال توں مارچ کيتا تے ڈیربینٹ ، کیوبا تے باکو نوں اپنے نال لے لیا۔ (سختی توں باکو نے بلگاکوف دے سامنے ہتھیار ڈال دئے۔ ) گڈوچ نے سائٹسیانو دی جگہ وائسرائے دی حیثیت توں کم لیا۔ دسمبر وچ ترکی نے روس دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔
فوجیاں نوں ترکاں توں نمٹنے دے لئی مغرب وچ منتقل کيتا گیا سی ، اک صلح کيتی گئی سی تے نابلشین نوں سرحد دی حفاظت دے لئی چھڈ دتا گیا سی۔ ۱۸۰۸ وچ جدوں روس نے ایکمیڈزرین اُتے قبضہ کيتا تاں لڑائی دوبارہ شروع ہوئی۔ عباس مرزا نوں شیران جھیل دے جنوب وچ شکست ہوئی تے نکیچیوان ، یا اس دے کچھ حصے اُتے قبضہ کر ليا گیا۔ ستمبر ۱۸۰۸ وچ گوڈوچ نے یریوان اُتے حملہ کيتا۔ حملہ ناکام رہیا ، دستبرداری ضروری ہوگئی تے اک ہزار مرد ، جنہاں وچ زیادہ تر بیمار تے زخمی سن ، اعتکاف اُتے موت دے گھاٹ اتر گئے۔ فرار صرف ايسے لئے ممکن سی کیونجے نِبولشین تے لساناویچ نے فارس دے اک "وسیع گروہ" نوں شکست دتی سی۔ گڈوچ نے استعفیٰ دے دتا تے انہاں دی جگہ الیگزینڈر ٹوراموسو نے لے لیا ۔ ۱۸۰۹ وچ فتح علی نوں گومری تے عباس مرزا نوں گنجا توں واپس بھگا دتا گیا۔ ۱۸۱۰ وچ عباس مرزا نے کربخ اُتے حملہ کرنے دی کوشش کيتی لیکن دریائے ارس اُتے میگھری وچ اسنوں شکست ہوئی۔
۱۸۱۲ دے اوائل وچ فارس نے کراباغ اُتے حملہ کيتا۔ انہاں نے شخبالخ اُتے قبضہ کرلیا جسنوں روسیاں نے دوبارہ حاصل کرلیا۔ انہاں نے "سلطان بوڈا" دے مقام اُتے اک روسی بٹالین اُتے یوروپی طرز دے پیادہ تے کچھ برطانوی افسراں دا استعمال کردے ہوئے حملہ کيتا۔ اک دن لڑائی دے بعد روسیاں نے ہتھیار ڈال دتے۔ روس نے اس غیر معمولی شکست دا جواب اکھلکالکی دے ہیرو پیوتر کوٹلیاریوسکی نوں ترک توں فارسی محاذ وچ منتقل کردے کیہ۔
۱۸۱۲ دے موسم گرما وچ ، جس طرح نپولین حملہ کرنے دی تیاری کر رہیا سی ، ايسے طرح روس نے ترکی دے نال صلح کرلئی تے اس دی کاکیشین فوج نے فارس دا رخ کيتا۔ ۱۹ اکتوبر کوتلیریوسکی نے محتاط رتیش شیف دے احکامات نوں نظرانداز کيتا ، دریائے ارس نوں عبور کيتا ، تے اسسلز دی لڑائی وچ فارسیاں نوں اکسایا ۔ اس دے بعد اوہ برف توں ڈھکے Mugan سادہ پار کر کے پنج روزہ محاصرے دے بعد دھاوا بول دے نويں تعمیر شدہ قلعہ Lenkaran . روسیاں نے ۱۰۰۰ جوان کھوئے ، جو اپنی طاقت دے دو تہائی سن ۔ ۴۰۰۰ افراد والی گیریژن وچوں ، زندہ بچ جانے والے ہر فرد نوں بے قابو کيتا گیا سی۔ کوٹلیاریوسکی لاشاں دے ڈھیر وچ زخمی حالت وچ پائے گئے۔ اسنوں ادھا مردہ حالت وچ طفلیس لے جایا گیا سی تے اوہ ہور ۳۹ سال تک زندہ رہیا ، ہور خدمات دے لئی نااہل سی۔ "کرابیزوک" وچ اک فتح نے فارسیاں دی تکلیف نوں ختم کردتا (۳ اپریل ۱۸۱۳) ۱۸۱۳ دے موسم بہار وچ نپولین دی شکست دی خبراں فارس پہنچ گئياں۔ امن مذاکرات پہلے ہی جاری سن تے اکتوبر وچ اک اسلحہ سازی کيتی گئی سی۔ معاہدہ گلستان فارس نے اپنے پاس موجود تمام خانٹاں اُتے روسی قبضے نوں تسلیم کيتا تے داغستان تے جارجیا نوں تمام ترقیاں ترک کردتیاں تالیش دے شمالی حصے دی سرحد بعد دے فیصلے دے لئی چھڈ دتی گئی سی۔ فارس نے مغرب نوں جنوب مغرب وچ کراباخ وچ رکھیا جسنوں روسیاں نے بقیہ کراباخ توں غیر صحت بخش تے ناقابل رسائی سمجھیا سی۔
تیرہ سال بعد ، روس-فارس جنگ (۱۸۲۶–۲۸) وچ ، فارس نے اپنا علاقہ دوبارہ حاصل کرنے دی کوشش کيتی۔ ایہ شکست کھا گیا سی تے یرییوان تے نخیچیون دے خانات ، جو کہ تقریبا جدید آرمینیا سی ، کھو دتے۔
فارس وچ اینگلو فرانسیسی سفارتکاری
سودھواس توں فرانس نوں روسی تے برطانوی مفادات نوں خطرہ بنانے دے لئی فارس نوں استعمال کرنے دا راستہ کھلا۔ فرانس ، سلطنت عثمانیہ ، تے فارس دے سہ فریقی اتحاد نوں قائم کرنے دی امید وچ ، نپولین نے مختلف سفیراں نوں فارس بھیجیا ، خاص طور اُتے پیری جوبرٹ تے کلاڈ میتھیو ڈی گارڈن ، جنہاں دی سفارتی کوششاں دا اختتام معاہدہ فنکنسٹین اُتے ہويا ، ۴ مئی ۱۸۰۷ نوں اس دے تحت دستخط ہوئے۔ فرانس نے جارجیا توں فارسی دے دعوےآں نوں تسلیم کيتا تے فارسی فوج نوں تربیت دینے تے لیس کرنے وچ مدد دا وعدہ کيتا۔ اُتے ، صرف دو ماہ بعد ، نپولین تے الیگزینڈر ميں نے اک اسلحہ سازی توں اتفاق کيتا تے معاہدہ تلسیٹ (۷ جولائی ۱۸۰۷) اُتے دستخط کیتے ، جس نے فرانسیسی وعدےآں نوں مؤثر طریقے توں فارس دے نال انجام دتا ، حالانکہ فرانسیسی مشن نے کچھ فوجی امداد فراہم کرنا جاری رکھیا تے کوشش کيتی روس توں سمجھوتہ کرنے دے لئی۔ فرانسیسی کوششاں ناکام ہوئیاں ، جس توں گوڈوچ نوں ۱۸۰۸ وچ ایریون دا محاصرہ دوبارہ شروع کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔[روس کے شہنشاہ ] نوں خوش کرنے دے لئی ، اساں فارس وچ اپنا تمام اثر رسوخ چھڈ دتا اے
فارس وچ فرانسیسی اثر و رسوخ دے عروج نوں ، جس نے ہندوستان اُتے حملے دا پیش خیمہ سمجھیا سی ، نے برطانویاں نوں کافی خوف زدہ کردتا سی ، تے تلسیٹ وچ فرانسیسی روسی تعلقات نوں آسانی توں اک وکھ تھلگ برطانیہ نوں فارس وچ اپنی کوششاں دوبارہ شروع کرنے دا موقع فراہم کیہ گیا ، جداں کہ اس دی عکاسی ہُندی اے۔ جان میلکم (۱۸۰۷–۸) تے ہارفورڈ جونز (۱۸۰۹) دے بعد دے مشناں وچ ۔ جونس (۱۵ مارچ ۱۸۰۹) دے ذریعہ تہران دے ابتدائی معاہدے دے مطابق ، برطانیہ نے ۱۶٬۰۰۰ فارسی انفنٹری نوں تربیت دینے تے لیس کرنے اُتے اتفاق کيتا سی تے جے کِسے یوروپی طاقت دے ذریعہ فارس اُتے حملہ کرنا پيا تاں ، اسنوں £ ۱۰۰٬۰۰۰ دی سبسڈی ادا کيتی جائے گی ، یا اس اقتدار وچ ہونا چاہیدا تاں ثالثی کرنا سی۔ برطانیہ دے نال امن۔ اگرچہ روس امن دی بالا دستی کررہیا سی ، تے جونز نوں امید سی کہ ابتدائی معاہدہ طے پانے دی حوصلہ افزائی کريں گا ، انہاں پیشرفتاں توں فتح جاری رکھنے دے لئی فتح علی شاہ دے عزم نوں تقویت ملی۔ ۱۸۰۹ وچ ابوالحسن خان دے لندن دے دورے تے ۱۸۱۰ وچ سفیر تے وزیر مکمل طور اُتے گور اوسلی دے نال فارس واپس آنے توں اینگلو فارسی تعلقات ہور گرم ہوگئے۔ اوسیلے دے زیراہتمام ، ابتدائی معاہدہ ۱۸۱۲ وچ دوستی تے اتحاد دی تعریفی معاہدہ وچ تبدیل ہوئے گیا ، جس نے فوجی امداد دے سابقہ وعدےآں دی توثیق دی تے اس مقصد دے لئی سبسڈی دی رقم نوں ودھیا کر ۱۵۰٬۰۰۰ ڈالر کردتا۔
فیر ، اس کہانی دے تیسرے تے آخری موڑ وچ ، نپولین نے جون ۱۸۱۲ وچ روس اُتے حملہ کيتا ، جس نے روس تے برطانیہ نوں اک بار فیر اتحادی بنا دتا۔ برطانیہ ، وی فرانس دی طرح تلسیٹ دے بعد ، روس دی مخالفت تے فارس دے نال اپنے وعدےآں دی خلاف ورزی کرنے دے وچکار کوئی راستہ طے کرنے دا پابند سی ، جس دا بہترین آپشن دونے دے وچکار تنازعہ دے حل دے لئی بروئے کار لیانا اے۔ ۱۸۰۵–۶ دی دھچکیوں دے بعد توں روسی وقتا فوقتا مذاکرات دے حل نوں تلاش کرنے وچ دلچسپی رکھدے سن تے حال ہی وچ ۱۸۱۰ وچ ، جدوں سکندر ٹوراموسوف ، جس نے اریوان دے ناکام محاصرے دے بعد گڈوچ نوں کمانڈر دے عہدے اُتے فائز کيتا سی ، تے مرزا بزرگ قائم - مقام دی کوشش کيتی گئی سی۔ اک آرمسٹائس دا بندوبست کرن۔ اس دے باوجود روسی جنگ دے خاتمے دے لئی سنجیدہ مراعات دینے اُتے راضی نئيں سن ، تے فارسی وی تصفیہ کرنے دے خواہشمند سن کیونجے انہاں دے نقطہ نظر نال جنگ اِنّی بری طرح توں نئيں گزر رہی سی۔ اُتے ، اوسلی نوں ، اس گل کيتی عجیب و غریب سی کیفیت دا احساس ہويا کہ برطانیہ دے وسائل نوں اپنے روسی اتحادی دے خلاف تعینات کيتا گیا سی تے ایہ کہ روس دے نپولین دے نال جدوجہد توں آزاد ہونے دے بعد ، فارس دی صورتحال ہور خراب ہونے دا امکان اے۔ اس طرح انہاں نے اک بیچوان دی حیثیت توں کم کرنے دی روسی درخواستاں نوں قبول کيتا تے قاجراں نوں کِسے معاہدے نوں قبول کرنے اُتے دباؤ ڈالنے دے طریقے ڈھونڈے۔ اس نے دفاعی معاہدے اُتے نظر ثانی دی تجویز پیش دی ، برطانوی فوج دی شمولیت نوں کم کيتا (دو افسران چارلس کرسٹی تے لنڈسے بیتھون ، تے فارسی فوج دے نال کچھ ڈرل سارجنٹ) چھڈ دتے ، تے قاجراں نوں دتی جانے والی سبسڈی دی ادائیگی روکنے دی دھمکی دتی۔
فروری ۱۸۱۲ وچ ، این آر رسائشیف نے روسی افواج دی کمان سنبھالی تے فارسیاں دے نال امن مذاکرات دا آغاز کيتا۔ اویسلے تے انہاں دے نمائندے ، مذاکرات وچ جیمز موریئر نے بیچوان دی حیثیت توں کم کيتا تے رتیشیف نوں مختلف تجاویز پیش کيتیاں ، لیکن انہاں نوں قبول نئيں کيتا گیا۔ اگست وچ ، عباس مرزا نے دوبارہ دشمنی شروع کردتی تے لنکران پر قبضہ کرلیا۔ اس خبر دے پہنچنے دے بعد کہ نپولین نے ماسکو اُتے قبضہ کرلیا اے ، مذاکرات معطل ہوگئے (رامین ۱۲۲۷ / ستمبر ۱۸۱۲)۔ اس دے بعد ، ۲۴ شوال ۱۲۲۷/۳۱ اکتوبر ۱۸۱۲ نوں ، جدوں رائٹ شیف تبلیسی وچ سن ، جنرل پیٹر کوٹلیاریوسکی نے اسلنڈو دے مقام اُتے فارس دے خیمے اُتے اچانک رات دا حملہ کيتا ، جس دے نتیجے وچ عباس مرزا دی فوج دا مکمل دستہ رہیا تے اس دی موت واقع ہوگئی۔ اک برطانوی مددگار افسر (کرسٹی)۔ چونکہ ایہ گل وی عیاں ہُندی جارہی اے کہ روس وچ نپولین دی جارحیت تباہ کن حد تک ناکام ہوچکی اے ، لہذا روسیاں نے قفقاز وچ ہور جارحانہ مہم چلانے دی حوصلہ افزائی کيتی۔ ۱۸۱۳ دے اوائل وچ ، لنکران وچ فارسی دا قلعہ گر گیا تے اس دی چوکی نوں فنا کردتا گیا ، جس توں روسیاں نے دوبارہ تالش دے بیشتر حصے اُتے قبضہ کر ليا۔ اگرچہ فات علی شاہ تے عباس مرزا انہاں جھٹکاں دے بعد لڑنا چاہندے سن ، لیکن آخر کار انھاں اویسلے دے سامنے سر تسلیم خم کرنا پيا ، جس نے شاہ نوں یقین دلایا کہ یا تاں روسی علاقائی مراعات دین گے یا انگریز اس سبسڈی نوں جاری رکھن گے جس دا انہاں نے وعدہ کيتا سی۔
۱۸۱۳: گلستان دا معاہدہ
سودھوروس نے دو محاذاں وچ مقابلہ کيتا - عثمانی دے نال ۱۸۰۶ تے ۱۸۱۲ دے درمیان ، تے فارسی دے نال ۱۸۰۴ توں ۱۸۱۳ تک - تے جنگاں نوں معاہداں دے ذریعہ مسلسل ختم کيتا گیا: عثمانی سلطنت دے نال ۱۸۱۲ وچ بخارسٹ دا معاہدہ ، تے ۱۸۱۳ وچ گلستان دے معاہدے نے روسی فارسی تنازعہ نوں کچھ دیر دے لئی ختم کردتا۔ اس معاہدے دے تحت روس نوں جنوبی قفقاز نوں کنٹرول کرنے والی طاقت دے طور اُتے تسلیم کيتا گیا سی۔ مغربی تے مشرقی جارجیا تے مسلم چانیتاں تک باکو تے کیوبا روسی کنٹرول تے انتظامیہ دے ماتحت سن ۔
تشخیص تے نتیجہ
سودھوقفقاز دی انتظامیہ نوں کنٹرول کردے ہوئے ، روس قفقاز اُتے اک طاقت دے طور اُتے تسلیم کيتا گیا سی ، فیر وی معاہدہ گلستان دی کامیابی نوں عثمانی خطرہ دی زد وچ کردتا گیا۔ معاہدہ بخارسٹ سلطنت عثمانیہ دے حق وچ سی ، جس نے جنگ دے وقت روس نوں فتح کرنے والے علاقےآں نوں حاصل کيتا: پوٹی تے انپا ، بحیرہ اسود دے بندرگاہ والے شہراں دے نال نال اخالکلکيتی۔ فیر وی ، جنوبی قفقاز دے پیچیدہ سیاسی نقشے وچ ، روس دے پاس دفاعی خطوط دے ذریعہ اس خطے نوں کنٹرول کرنے دا ذریعہ سی ، انہاں برساں وچ ، حاکمیت دے حالات نسبتا st مستحکم نيں۔
پروفیسر ولیم باین فشر دے مطابق :
“ | نپولین دی شکست نے روس نوں قفقاز دے محاذ نوں زیادہ توں زیادہ وسائل مختص کرنے دے قابل بنا دتا۔ اچھی طرح توں کھودی ہوئی ، اچھی طرح توں ساز و سامان رکھنے والی ، نظم و ضبط لشکراں تے عباس مرزا دے قبائلی لیویاں دے وچکار فرق فیصلہ کن سی۔ اسلندز وچ ارس اُتے ۲٬۲۶۰ روسی جنرل پی ایس دے تحت۔ کوٹلیاریوسکی نے عباس مرزا دے ماتحت ۳۰٬۰۰۰ فارسیاں دے نال دو روزہ جنگ لڑی ، جس وچ دشمن دے ۱۲۰۰ فوجی مارے گئے ، تے صرف ۱۲۷ ہلاک تے زخمی ہونے والے اپنے ہی نقصان وچ ۵۳۷ نوں گرفتار کرلیا۔ اگرچہ اس موقع اُتے پارسیاں نے اچھی جنگ لڑی ، مثال دے طور اُتے لنکران وچ ، جتھے ايسے کوٹلیاریوسکی نے اپنی کمان وچ ۱٬۵۰۰ مرداں وچوں ۹۵۰ نوں کھویا سی تے اوہ خود مستقل طور اُتے معذور سی ، لیکن ایہ جنگ واضح طور اُتے ہار گئی سی۔ | ” |
ایہ وی دیکھو
سودھوحوالے
سودھو- موریل آئکن ، روس تے ایران ، ۱۷۸۰–۱۸۲۸ ، ۱۹۸۰
- ↑ Goldstein, Erik (1992). Wars and Peace Treaties: 1816 to 1991. London: Routledge, 67. ISBN 0-415-07822-9.
- ↑ Dowling, Timothy C. (2014). Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond. Santa Barbara: ABC-Clio, 728–29. ISBN 978-1-59884-948-6.
- ↑ All dates old style so add 12 days for the Western calendar
- ↑ following Atkin, page 120. The Russian Wiki has Tsitsianov go directly to Yerevan and an army under Portnyagin retreat from Echmiadzran on 19 June
- ↑ Fisher et al. 1991, pp. ۳۳۴.
ادب
سودھو- این ڈبرووین۔ войн войны и владычества русских на Кавказе ، جلد ۴–۶۔ ایس پی بی ، ۱۸۸۶–۸۸۔
- Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.