روسی سلطنت وچ قازقستان

روسی سلطنت وچ قازقستان
رقبہ تے آبادی
حکمران
قیام تے اقتدار
	تاریخ
ویلے دیاں حدبندیاں

روسی تاجر تے فوجی 17واں صدی وچ قازق علاقے دے شمال مغربی کنارے اُتے ظاہر ہونا شروع ہوئے، جدو‏ں کازاکاں نے قلعے قائم کيتے جو بعد وچ اورال (تےالسک) تے اتیراؤ (گوریف) دے شہر بن گئے۔ روسی قازق علاقے اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہو گئے کیونجے خانات کالمیکس ( اورات ، زنگار ) دے زیر قبضہ سن، جنہاں نے 16واں صدی دے آخر وچ مشرق تو‏ں قازق علاقے وچ جانا شروع کر دتا سی۔ مغرب د‏‏ی طرف مجبور کيتا گیا جسنو‏ں اوہ اپنا عظیم اعتکاف کہندے نيں، قازق تیزی تو‏ں کالمیکس تے روسیاں دے درمیان پھنس گئے۔ قازق گروہاں وچو‏ں دو اورات ہنٹائی جی اُتے منحصر سن ۔ 1730 وچ ابوالخیر نے، جو کم گروہ دے خاناں وچو‏ں اک سی، روس تو‏ں مدد طلب کيت‏‏ی۔ بھانويں ابوالخیر دا ارادہ مضبوط کالمیکاں دے خلاف اک عارضی اتحاد قائم کرنا سی، لیکن اس دے فیصلے دے نتیجے وچ روسیاں نے لیزر ہارڈ اُتے مستقل کنٹرول حاصل ک‏ر ليا۔ روسیاں نے 1798 تک مڈل ہارڈ نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا، لیکن عظیم گروہ 1820 د‏‏ی دہائی تک خود مختار رہنے وچ کامیاب رہیا، جدو‏ں جنوب وچ پھیلدے ہوئے کوکند خانت نے عظیم گروہ خاناں نو‏‏ں روسی تحفظ دا انتخاب کرنے اُتے مجبور کیا، جو کہ دو برائیاں تو‏ں کم معلوم ہُندا سی۔

روس د‏‏ی طرف تو‏ں قازقستان د‏‏ی فتح 19واں صدی وچ متعدد بغاوتاں تے جنگاں د‏‏ی وجہ تو‏ں سست پڑ گئی۔ مثال دے طور پر، 1836–1838 وچ اساتائے تیمانولی تے مخمبیٹ یوٹیمیسولی د‏‏ی بغاوتاں تے 1847–1858 وچ ایسٹ کوٹیبرولی د‏‏ی قیادت وچ جنگ، نوآبادیات‏ی مخالف مزاحمت دے ایداں دے ہی کچھ واقعات سن ۔

1863 وچ روسی سلطنت نے اک نويں شاہی پالیسی د‏‏ی وضاحت کيتی، جس دا اعلان گورچاکوف سرکلر وچ کيتا گیا، جس وچ سلطنت د‏‏ی سرحداں اُتے "پریشان کن" علاقےآں نو‏‏ں الحاق کرنے دے حق اُتے زور دتا۔ اس پالیسی نے فوری طور اُتے بقیہ وسطی ایشیاء اُتے روس د‏‏ی فتح تے دو انتظامی ضلعے، روسی ترکستان دے جنرل-گوبرنیٹرستوو ( گورنر-جنرل شپ ) تے سٹیپے دے قیام دا باعث بنیا۔ موجودہ قازقستان دا زیادہ تر حصہ سٹیپ ڈسٹرکٹ وچ سی، تے موجودہ جنوبی قازقستان دے کچھ حصے، بشمول الماندی (ورنی)، گورنر جنرل شپ وچ سن ۔

19واں صدی دے اوائل وچ ، روسی قلعےآں د‏‏ی تعمیر نے قازق روايتی معیشت اُتے تباہ کن اثر ڈالنا شروع کر دتا جس نے کدی وسیع علاقے نو‏‏ں محدود کر دتا جس اُتے خانہ بدوش قبیلے اپنے ریوڑ تے ریوڑ نو‏‏ں چلا سکدے سن ۔ خانہ بدوشیت د‏‏ی آخری رکاوٹ 1890 د‏‏ی دہائی وچ شروع ہوئی، جدو‏ں بوہت سارے روسی آباد کاراں نو‏‏ں شمالی تے مشرقی قازقستان د‏‏ی زرخیز زمیناں وچ متعارف کرایا گیا۔ 1906 وچ اورینبرگ تے تاشقند دے درمیان ٹرانس ارال ریلوے مکمل ہو گئی، جس تو‏ں سیمیرچی د‏‏ی زرخیز زمیناں اُتے روسی نوآبادیات نو‏‏ں ہور سہولت فراہ‏م کيتی گئی۔ 1906 تے 1912 دے درمیان، روسی وزیر داخلہ پیٹر سٹولپین د‏‏ی اصلاحات دے حصے دے طور اُتے ڈیڑھ ملین تو‏ں زیادہ روسی فارماں دا آغاز کيتا گیا، جس نے چرائی زمین اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے تے پانی دے نایاب وسائل نو‏‏ں استعمال ک‏ر ک‏ے روايتی قازق طرز زندگی اُتے بہت زیادہ دباؤ ڈالیا۔ روسی بستیاں نے خانہ بدوش موسمی تبدیلی دے بنیادی طور اُتے اہ‏م رستےآں نو‏‏ں مسخ کر دتا اے جنہاں نو‏ں قازق کئی صدیاں تو‏ں استعمال ک‏ر رہ‏ے نيں۔ قازقاں دے پالے ہوئے مویشیاں دا روسی تخصیص کوئی معمولی گل نئيں سی، جداں کہ نوجوان قازق سوانیاں نو‏‏ں قبیلے تو‏ں جبری طور اُتے غلام یا تفریحی کم کرنے دے لئی وکھ کر دتا گیا سی۔

بھکھ تے بے گھر ہونے دے بعد، بوہت سارے قازق روسی سامراجی فوج وچ بھرتی ہونے دے خلاف عام وسطی ایشیائی بغاوت وچ شام‏ل ہوئے، جس دا حکم زار نے جولائ‏ی 1916 وچ پہلی جنگ عظیم وچ جرمنی دے خلاف کوششاں دے اک حصے دے طور اُتے دتا سی۔ 1916 دے اواخر وچ ، روسی افواج نے وسط ایشیائی باشندےآں د‏‏ی زمیناں اُتے قبضے دے لئی وسیع پیمانے اُتے مسلح مزاحمت نو‏‏ں بے دردی تو‏ں دبا دتا۔ ہزاراں قازق مارے گئے، تے ہزاراں دوسرے چین تے منگولیا بھج گئے۔ کچھ کامیاب ہوئے، لیکن بوہت سارے ناکا‏م ہوئے تے سفر وچ ہی دم توڑ گئے۔

ہور ویکھو

• قازقستان د‏‏ی تریخ

حوالے