روسی سلطنت دا تاشقند اُتے قبضہ
| روسی سلطنت دا تاشقند اُتے قبضہ | ||
|---|---|---|
| تریخ دیس | ||
| متناسقات | 41°20′23″N 69°22′45″E / 41.3397639°N 69.3791611°E | |
|
|
||
ترمیم  | ||
۱۹ويں صدی دے وسط وچ ، روسی زار حکومت نے تاشقند نوں فتح کرنے دے لئی اک فوجی مہم شروع کی، جس دی اک وڈی تزویراندی حیثیت سی۔ اس وقت تاشقند تے تاشقند دا علاقہ کوکن خانیت دا حصہ سن ۔ دسمبر ۱۸۶۴ وچ میخائل چرنیایف دی قیادت وچ روسی فوجاں شیم کنٹ روڈ توں آکے اکورگان پہاڑی اُتے آکے آباد ہوئیاں تے شہر دا محاصرہ کيتا تے توپاں توں فائرنگ کيتی۔ تاشقند دے لوکاں نے مضبوطی توں شہر دا دفاع کيتا۔ کوکن خان دی فوج دے کمانڈر ملیا علیمقول دے کئی ہزار افراد دی فوج دے نال تاشقند پہنچنے دے بعد، چرنیایف اپنی فوجاں دے نال شیمقند دی طرف پِچھے ہٹنے اُتے مجبور ہو گیا۔
پر، ۲۷ اپریل، ۱۸۶۵ نوں، چرنیایف تقریباً ۲۰۰۰ آدمیاں دی فوج دے نال دوبارہ تاشقند دے لئی روانہ ہويا، دریائے چرچک اُتے واقع نیازبیک قلعے اُتے قبضہ کر ليا، تے شہر نوں پانی دے بغیر چھڈنے دے لئی، اس ڈیم نوں تباہ کر دتا جو کیکووس ندی توں پانی حاصل کردا اے۔ ( بوزسوو نہر)۔ لشکربوشی علیمقول وی اپنے دستےآں دے نال تاشقند پہنچ گیا۔ سلطان سیدخان، علیمقول تے تاشقند دے اکابر علماء دی قیادت وچ شہر دے دفاع دے لئی بھرپور تیاریاں کيتیاں جاندیاں نيں۔ چرنیایف ۷ مئی نوں اپنے فوجیاں دے نال تاشقند پہنچ رہے نيں۔ اس دے فوجیاں نے سالور کھادی نوں عبور کيتا تے تاشقند دے محافظاں اُتے گولی چلا دی، جو ترکھان-صیود (اب درخانوٹا) کھادی (اب پشکن سٹریٹ) دے سجے کنارے اُتے باری باری کھڑے سن ۔
۹ مئی نوں تاشقند دے محافظاں تے روسی حملہ آوراں دے درمیان شہر دے شمال مشرق وچ واقع شورٹیپا وچ اک ہور شدید لڑائی ہوئے گی۔ جدوں علیمقول جنگ وچ شدید زخمی ہويا تاں محافظاں وچ افراتفری تے خوف و ہراس پھیل گیا۔ کوکن خانے دے سپاہی علیمقول دا خزانہ لے کے اپنے ملک روانہ ہو گئے۔ تاشقند وچ کوخان خانات دی ۶۰ سالہ حکومت ختم ہو گئی۔ امارات بخارا ، کوقان تے خیوا خانات نے تاشقند دے محافظاں دی مدد کيتی اپیلاں نوں مسترد کر دتا۔ چرنیائیف نے تاشقند دا محاصرہ کے لیا تاکہ موقع ضائع نہ ہوئے۔ شہر دے مکیناں دا پانی ختم ہو گیا تے کھانے پینے دی اشیاء ختم ہو گئياں۔ ۱۴ جون نوں چرنیایف دے فوجی شہر وچ داخل ہونے وچ کامیاب ہو گئے، انہاں نے دکاناں تے گھراں نوں اگ لگیا دتی۔
تاشقند دے مؤرخ محمد صالح، جنہاں نے شہر دے دفاع وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا، اپنی کتاب "تاشقند دی جدائی تریخ" وچ لکھدے نيں کہ تاشقند دے لوکاں نے دشمن دے خلاف بھرپور مزاحمت کيتی۔ حملہ آوراں نے پہلے ہورڈ پیلس نوں اگ لگائی، فیر اسنوں اڑا دتا۔ تن دن دی لڑائی دے بعد، تاشقند دے محافظاں نوں، ۴۲ دن تک بغیر پانی تے بھکھ توں، ۱۷ جون دی صبح ہتھیار سُٹن اُتے مجبور ہوئے۔ چرنیایف نے مطالبہ کيتا کہ میئر تاشقند دے ۱۲ دروازےآں دی علامتی سنہری چابیاں حوالے کرن۔ کئی لوک مارے گئے۔ چرنیایف دے حکم پر، گھراں نوں اگ لگیا دتی گئی، تے مالکان نوں گولی مار دتی گئی یا رائفل دے سنگیناں توں وار کر کے ہلاک کر دتا گیا۔ کسی نوں وی نئيں بخشا گیا۔
اس طرح، زار روسی فوجیاں دی اک خصوصی دستے دے نال تاشقند اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب رہیا۔ تاشقند تے اس دے آس پاس دے علاقےآں وچ روسی ریاست دی حکمرانی قائم سی۔ تاشقند نوں روس دے بعد ترکستان خانات دی فتح دے اڈے وچ تبدیل کر دتا گیا۔ اپنے حملے دا جواز پیش کرنے دے لئی، چرنیایف نے شہر دے حکام دی جانب توں اک جعلی دستاویز تیار کيتی، جس وچ دعویٰ کيتا گیا سی کہ تاشقند رضاکارانہ طور اُتے روس دا تابع بن گیا اے۔ صالح بیک اوخون تے ۶ ہور آیان جنہاں نے اس دستاویز اُتے دستخط کرنے توں انکار کر دتا سی کو سائبیریا دے شہر ٹامسک وچ جلاوطن کر دتا گیا۔
ستمبر ۱۸۶۵ وچ اورینبرگ دا گورنر جنرل کریجانوسکی تاشقند آیا تے اعلان کيتا کہ ایہ شہر روسی سلطنت دے کنٹرول وچ آ گیا اے۔ اگست ۱۸۶۶ وچ ، روسی سلطنت دے اک سرکاری فرمان دا اعلان کيتا گیا کہ تاشقند نوں روسی کنٹرول وچ لے لیا گیا اے۔ تاشقند ۱۸۶۷ وچ قائم ہونے والے ترکستان دے جنرل گورنریٹ دا سیاسی، اقتصادی تے ثقافتی مرکز رہیا۔ انخور دے کھبے کنارے اُتے نوآبادیاتی منتظمین تے فوجیاں دے لئی نويں شہر دی تعمیر شروع ہوئی۔ اگست-اکتوبر ۱۸۶۵ وچ ، روسیاں نے تاشقند دے کویماس گیٹ دے سامنے پہاڑی اُتے تاشقند تپروقرغان فوجی قلعہ تعمیر کيتا۔ انتظامی دفاتر تے عدالتاں نويں شہر دی سرزمین اُتے واقع سی۔ انخور دے سجے کنارے اُتے واقع قدیم تاشقند نوں پرانا شہر کہیا جانے لگا۔ روسی سلطنت دے تاشقند اُتے قبضے نے تمام ترکستان اُتے قبضے نوں تیز کر دتا۔