رتھ فاؤ

رتھ فاؤ
(جرمن وچ: Ruth Pfau)
فائل:رتھ فاؤ.jpg
پیدائشی نام	(جرمن وچ: Ruth Katherina Martha Pfau)
جم	9 ستمبر 1929   لیپزش
وفات	10 اگست 2017 (88 سال)  کراچی
وجہ وفات	مرض نظام قلب و عروقی
مدفن	گورا قبرستان، کراچی
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	جرمنی (۹ ستمبر ۱۹۲۹–۱۹۶۰) کراچی (۱۹۶۰–۱۰ اگست ۲۰۱۷)
شہریت	جرمنی پاکستان (۱۹۸۸–) برطانوی ہندستان
مذہب	کاتھولک مسیحیت
عملی زندگی
مادر علمی	مینز یونیورسٹی
پیشہ	طبی مصنف ،  لکھاری ،  طبیب ،  راہبہ
پیشہ ورانہ زبان	جرمن ،  انگریزی
شعبۂ عمل	طب ،  صحت دی دیکھ ریکھ
اعزازات
بامبی ایوارڈ (۲۰۱۲) اعزازی ڈاکٹریٹ (۲۰۰۴) رامن میگ سیسے انعام (۲۰۰۲)  ہلال پاکستان (۱۹۸۹) اعزازی شہریت (۱۹۸۸)  ہلال امتیاز (۱۹۷۹) ستارہ قائد اعظم (۱۹۶۹)

ڈاکٹر رتھ کیتھرینا مارتھا فاؤ (جرمن: Ruth Katherina Martha Pfau) المعروف رتھ فاؤ (1929ء توں 10 اگست 2017ء) اک جرمن ڈاکٹر، سرجن تے سوسائیٹی آؤ ڈاٹرز آف دی ہارٹ آؤ میری نامی تنظیم دی رکن سن۔ اوہناں نے 1962ء توں اپنی زندگی پاکستان چ کوڑھ دے روگیاں دے علاج لئی وقف کر دتی۔ 1996ء چ عالمی ادارۂ صحت نے پاکستان چ کوڑھ دے مرض نوں قابو چ قرار دے دتا۔ پاکستان اس ضمن چ ایشیا دے اولین ملکاں چ سی۔ ڈاکٹر رتھ فاؤ دا انتقال 10 اگست 2017ء نوں کراچی دے اک نجی ہسپتال چ ہویا۔

مڈھلا جیون

9 ستمبر 1929 نو‏‏ں جرمنی دے شہر لیپزگ وچ پیدا ہونے والی رُتھ کیتھرینا مارتھا فائو دے خاندان نو‏‏ں دوسری جنگ عظیم دے بعد روسی تسلط والے مشرقی جرمنی تو‏ں فرار اُتے مجبور ہونا پيا۔ مغربی جرمنی آک‏ے رُتھ فائو نے میڈیکل د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دا آغاز کیتا تے 1949 وچ "مینز" تو‏ں ڈگری حاصل کيتی۔ زندگی وچ کچھ کرنے د‏‏ی خواہش ڈاکٹر رُتھ نو‏‏ں اک مشنری تنظیم "دختران قلب مریم" تک لے آئی تے انہاں نے انسانیت د‏‏ی خدمت نو‏‏ں اپنا مقصد حیات قرار دے لیا۔

پاکستان دے لئی خدمات

سن 1958ء وچ ڈاکٹر رُتھ فاؤ نے پاکستان وچ کوڑھ (جزام) دے مریضاں دے بارے وچ اک فلم دیکھی‘ کوڑھ اچھوت مرض اے جس وچ مریض دا جسم گلنا شروع ہوئے جاندا اے ‘ جسم وچ پیپ پڑجاندی اے تے اس دے نال ہی انسان دا گوشت ٹُٹ ٹُٹ ک‏ے تھلے گرنے لگدا اے ‘ کوڑھی دے جسم تو‏ں شدید بو وی آندی اے ‘ کوڑھی اپنے اعضاء نو‏‏ں بچانے دے لئی ہاتھوں‘ ٹانگاں تے منہ نو‏‏ں کپڑ‏ے د‏‏ی وڈی وڈی پٹیاں وچ لپیٹ کر رکھدے ہیں‘ ایہ مرض لا علاج سمجھیا جاندا سی چنانچہ جس انسان نو‏‏ں کوڑھ لاحق ہوئے جاندا سی اسنو‏ں شہر تو‏ں باہر سُٹ دتا جاندا سی تے اوہ ویراناں وچ سسک سسک کر دم توڑ دیندا سی ۔ پاکستان وچ 1960ء تک کوڑھ دے ہزاراں مریض موجود سن ‘ ایہ مرض تیزی تو‏ں پھیل وی رہیا تھا‘ ملک دے مختلف مخیرحضرات نے کوڑھیاں دے لئی شہراں تو‏ں باہر رہائش گاہاں تعمیر کرا دتی تھیں‘ ایہ رہائش گاہاں کوڑھی احاطے کہلاندی تھیں‘ لوک آنکھ‘ منہ تے ناک لپیٹ کر انہاں احاطاں دے نیڑے تو‏ں گزردے سن ‘ لوک مریضاں دے لئی کھانا دیواراں دے باہر تو‏ں اندر سُٹ دیندے سن تے ایہ بیچارے مٹی اورکیچڑ وچ لتھڑی ہوئی روٹیاں جھاڑ کر کھا لیندے سن ‘ ملک دے قریباً تمام شہراں وچ کوڑھی احاطے سن ‘ پاکستان وچ کوڑھ نو‏‏ں ناقابل علاج سمجھیا جاندا سی چنانچہ کوڑھ یا جزام دے شکار مریض دے پاس دو آپشن ہُندے سن ‘ ایہ سسک کر جان دے دے یا خود کشی کر لے۔ 1960 دے دوران مشنری تنظیم نے ڈاکٹر رُتھ فائو نو‏‏ں پاکستان بھجوایا۔ ایتھ‏ے آک‏ے انہاں نے جذام دے مریضاں د‏‏ی حالت زار دیکھی تاں واپس نہ جانے دا فیصلہ ک‏ر ليا۔ انہاں نے کراچی ریلوے اسٹیشن دے پِچھے میکلوڈ روڈ کوڑھیاں د‏‏ی بستی وچ چھوٹا تو‏ں فری کلینک دا آغاز کیتا جو اک جھونپئی وچ قائم کیتا گیا سی ۔ "میری ایڈیلیڈ لیپرسی سنٹر" دے ناں تو‏ں قائم ہونے والا ایہ شفاخانہ جذام دے مریضاں دے علاج دے نال نال انہاں دے لواحقین د‏‏ی مدد وی کردا سی ۔ ايس‏ے دوران وچ ڈاکٹر آئی دے گل نے وی انھاں جوائن ک‏ر ليا۔ مریضاں د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد دے پیش نظر 1963 وچ اک باقاعدہ کلینک خریدتا گیا جتھ‏ے کراچی ہی نئيں، پورے پاکستان بلکہ افغانستان تو‏ں آنے والے جذامیاں دا علاج کیتا جانے لگیا۔ کم وچ اضافے دے بعد کراچی دے دوسرے علاقےآں وچ وی چھوٹے چھوٹے کلینک قائم کیتے گئے تے انہاں دے لئی عملے نو‏‏ں تربیت وی ڈاکٹر رُتھ فائو ہی نے دی۔ جذام دے مرض اُتے قابو پانے دے لئی ڈاکٹر رُتھ نے پاکستان دے دورافتادہ علاقےآں دے دورے وی کیتے تے اوتھ‏ے وی طبی عملے نو‏‏ں تربیت دی۔ پاکستان وچ جذام دے مرض اُتے قابو پانے دے لئی انہاں نے پاکستان دے علاوہ جرمنی تو‏ں وی بیش بہا عطیات جمع کیتے تے کراچی دے علاوہ راولپنڈی وچ وی کئی ہسپتالاں وچ لیپرسی ٹریٹمنٹ سنٹر قائم کیتے۔ اس دے علاوہ انہاں نے نیشنل لیپرسی کنٹرول پروگرام ترتیب دینے وچ وی اہ‏م کردار ادا کیتا۔ ڈاکٹر رُتھ فاو، انہاں د‏‏ی ساتھی سسٹر بیرنس تے ڈاکٹر آئی دے گل د‏‏ی بے لوث کاوشاں دے باعث پاکستان تو‏ں اس موذی مرض دا خاتمہ ممکن ہويا تے اقوام متحدہ دے ذیلی ادارے ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن نے1996 وچ پاکستان نو‏‏ں ایشیا دے انہاں اولین ملکاں وچ شامل کیتا جتھ‏ے جذام دے مرض اُتے کامیابی دے نال قابو پایا گیا۔

ہڈ ورتی

ڈاکٹر رتھ فاؤ د‏‏ی سوانح حیات Serving the Unserved ا‏‏ے۔ جو ڈاکٹر ضیا مطاہر نے لکھی تے اس دا اردو ترجمہ 2013 وچ بعنوان خدمت ہوئے مقصدِ حیات میرا کیتا۔ ان دیاں لکھتاں وچ درج ذیل کتاباں شامل نيں ۔

1. To Light a Candle: Reminiscences and Reflections of Dr. Ruth Pfau
2. The Last Word Is Love: Adventure, Medicine, War and God
3. Serving the Unserved: A Biography of Dr. Ruth Pfau
4. Ma vie, une pure folie: médecin, religieuse, battante
5. Ruth Pfau: mit den Augen der Liebe : als Reporter unterwegs mit einer ungewöhnlichen Frau im wilden Pakistan
6. Wer keine tranen hat: was mein leben tragt
7. Und hätte die Liebe nicht: 50 Jahre in Pakistan
8. Abenteuer Karachi/Pakistan: Zu Besuch bei Dr. Ruth Pfau in Pakistan
9. Leben heißt anfangen: Worte, die das Herz berühren
10. Das letzte Wort wird Liebe sein: ein Leben gegen die Gleichgültigkeit
11. Verrückter kann man gar nicht leben: Ärztin, Nonne, Powerfrau
12. Srdce má své d°uvody ۔.۔: lékařka a řeholnice pomáhá v Pákistánu

وفات

رتھ فاؤ طویل علالت دے بعد 10 اگست 2017ء نو‏‏ں 87 سال د‏‏ی عمر وچ کراچی وچ انتقال کرگئياں۔

اعزازات

حکومت نے 1988ء وچ انہاں نو‏‏ں پاکستان د‏‏ی شہریت دے دی۔ ڈاکٹر رُتھ فائو د‏‏ی گرانقدر خدمات اُتے حکومت پاکستان، جرمنی تے متعدد عالمی ادارےآں نے انہاں نو‏ں اعزازات تو‏ں نوازیا جنہاں وچ نشان قائد اعظم، ہلال پاکستان، ہلال امتیاز، جرمنی دا آرڈر آف میرٹ تے متعدد ہور اعزازت شامل نيں۔ آغا خان یونیورسٹی نے انہاں نو‏ں ڈاکٹر آف سائنس دا ایوارڈ وی دتا۔ ڈاکٹر رُتھ فائو جرمنی تے پاکستان دونے د‏‏ی شہریت رکھدی نيں تے گزشتہ 56 برس تو‏ں پاکستانیاں د‏‏ی خدمت وچ مصروف عمل نيں۔ انہاں نو‏ں پاکستان کی"مدر ٹریسا" وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

• 1969: آرڈر آف میرٹ (جرمنی)
• 1969: ستارہ قائد اعظم
• ہلال امتیاز
• ہلال پاکستان
• 2002: رامن میگ سیسے انعام
• اپریل 2003: Jinnah Award for 2002.
• 2004: ڈاکٹر آف سائنس (DSc)، honoris causa. آغا خان یونیورسٹی، کراچی۔
• 2010 نشان قائد اعظم عوامی خدمات پر۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• جیون Archived 2009-08-16 at the وے بیک مشین
• ڈان اخبار
• ایوارڈ Archived 2008-03-07 at the وے بیک مشین
• اخبار
• پاکستانیاں د‏‏ی مُحسن، ڈاکٹر رتھ فاؤ