دار الندوہ
دار الندوہ اہل مکہ دا پنچائت گھر چوپال پارلیمنٹ سی جس وچ قوم دے مفکرین تے دانشور اجلاس کردے ایہ جگہ پہلے مسجد حرام توں باہر سی مگر ہن مسجد حرام وچ شامل ہوئے گئی اے حکیم بن حزام نے دار الندوہ فروخت کر دتا سی[۱]
ہجرت مدینہ دے وقت رؤسائے مکہ نے اپنے پارلیمنٹ ہاؤس " دار الندوہ " وچ باقاعدہ میٹنگ کر کے اپنے اس گھناؤنے جرم دے ارتکاب دا فیصلہ کيتا، جداں کہ سورة اَنفال وچ ذکر فرمایا گیا اے وَاِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذیْنَ کَفَرُوْا لِیُثْبِتُوْکَ اَوْ یَقْتُلُوکَ اَوْ یُخِْرجُوْکَ الآیۃ (الانفال : 30) ۔ تے " دارالندوہ " دی اس سازش و قرارداد وچ مشرکین مکہ نے اگرچہ انہاں تن گلاں ہی دے بارے وچ غور کيتا سی یعنی قتل، قید تے اخراج، مگر واقع وچ چونکہ انہاں تِناں وچوں اک ہی صورت ظہور پزیر ہوئی سی اس لئی ایتھے ايسے اک دا ذکر فرمایا گیا اے۔ یعنی اخراج و جلاوطنی۔ [۲]
ابلیس لعین وی اس مشورہ وچ شامل ہويا تے مقامی لوکاں دے لئی اوہ ناشناسا تے اجنبی سی۔ انہاں دے دریافت کرنے اُتے اس نے بتلایا کہ وچ نجد دے علاقہ دا اک بزرگ تے جہاندیدہ شخص آں۔ ميں نے چاہیا کہ میں وی اس اہم مشورہ وچ شامل ہوجاؤں۔ لوکاں نے کہیا بہت چنگا۔ جدوں مشورہ شروع ہويا تاں اک شخص نے کہیا کہ حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نوں (نعوذ باللہ) قید کر ليا جائے۔ ایتھے تک کہ دوسرے شاعر دی طرح انہاں دا قصہ تمام ہوجائے اس اُتے شیخ نجدی نے مخالفت کيتی
تمام سرداران قریش قصی بن کلاب دے قائم کردہ گورنمنٹ ہاؤس ” دار الندوہ “ وچ جمع ہوئے تے سرور عالم (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے قتل توں متعلق سازشی مجلس مشاورت قائم کيتی اس مجلس وچ عتبہ ‘ شیبہ ‘ ابوسفیان ‘ طعیمہ بن عدی ‘ جبیر بن مطعم ‘ حارث بن عامر ‘ نضربن حارث ‘ ابوالبختری ‘ زمعہ بن اسود ‘ حکیم بن حزام ‘ ابوجہل ‘ نبیہ بن الحجاج ‘ منبہ بن الحجاج ‘ امیہ بن خلف ورگے صنادید قریش شریک مشورہ سن ۔ مشورہ شروع ہونے والا ہی سی کہ اک شیطان شیخ نجدی دار الندوہ دے دروازہ اُتے آموجود ہويا تے شرکت مجلس دا خواستگار بنا ‘ قریش مکہ نے ہم مشرب پا کر بخوشی اجازت دتی تے مشورہ کيتا [۳]