حکیم بن حزام

حکیم بن حزام صحابی رسول کنیت ابو خالد، ام المؤمنین حضرت خدیجہ دے بھتیجے سن ۔ اکثر مسلما‏ن علما دے نزدیک انہاں د‏‏ی ولادت خانہ کعبہ وچ ہوئی (وَلَمْ يُولَدْ قَبْلَهُ، وَلَا بَعْدَهُ فِي الْكَعْبَةِ أَحَدٌ) اس تو‏ں پہلے تے بعد کسی د‏‏ی ولادت کعبہ وچ نہ ہوئی۔ حکیم بن حزام د‏‏ی پیدائش د‏‏ی صحیح روایات بکثرت موجود نيں جنہاں وچو‏ں چند اک صحیح مسلم، تریخ الکبیر امام بخاری، مسند امام شافعی، البدایہ والنہایہ،تریخ الخمیس، اسد الغابہ وغیرہ نيں۔

کعبہ وچ پیدائش

کعبہ وچ حکیم بن حزام د‏‏ی پیدائش دے علاوہ کسی ہور د‏‏ی پیدائش نہ پہلے تے نہ بعد وچ ہوئی۔

• حكيم بن حزام ولد في جوف الكعبۃ، ولا يعرف ذلك لغيره. وأما ما روي أن عليا ولد فيها فضعيف عند العلماء۔ حکیم بن حزام کعبے دے اندر پیدا ہوئے تے ایہ گل کسی دوسرے دے متعلق سننے وچ نئيں آئی تے اس قول دے متعلق کہ حضرت علی د‏‏ی ولادت کعبہ وچ ہوئی علما دے نزدیک ایہ قول ضعیف ا‏‏ے۔
• وذكر أبو الفرج بن الجوزي في كتابہ «مثير العزم الساكن إلى أشرف الأماكن»: وقول من قال: إن علي بن أبي طالب ولد في جوف الكعبۃليس بصحيح، لم يولد فيها غير حكيم۔ علامہ ابن جوزی نے اپنی کتاب مثیر العزم الساکن الی اشرف الاماکن وچ اس قول دے بارے کہاکہ حضرت علی بن طالب د‏‏ی ولادت کعبے وچ ہوئی ایہ صحیح نئيں حکیم بن حزام دے علاوہ کوئی کعبہ وچ پیدا نئيں ہويا۔
• ولد حكيم فى جوف الكعبۃ، ولا يُعرف أحد ولد فيها غيره حکیم بن حزام کعبے دے اندر پیدا ہوئے تے ایہ گل کسی دوسرے دے متعلق سننے وچ نئيں آئی۔
• أنہ ولد في جوف الكعبہ، قال العلماء : ولا يعرف أحد شاركہ في هذا حکیم بن حزام کعبے دے اندر پیدا ہوئے تے ایہ گل کسی دوسرے دے متعلق سننے وچ نئيں آئی۔
• ولم يولد في جوف الكعبۃ سوى حكيم بن حزام تے کوئی حکیم بن حزام دے علاوہ کعبے وچ پیدا نئيں ہويا۔
• أنہ ولد في جوف الكعبۃ، ولا يُعرف هذا لغيره

وولد فِي جوف الكعبۃ، ولم يُسمع هَذَا لغيره حکیم بن حزام کعبے دے اندر پیدا ہوئے تے ایہ گل کسی دوسرے دے متعلق سننے وچ نئيں آئی تے نہ کسی د‏‏ی پہچان ا‏‏ے۔ حكیم بْن حزام بْن خویلد بن أسد بن عبد العزى بن قصی، القرشی الأسدی پورا نسب اے انہاں د‏‏ی والدہ دا ناں صفیہ سی تے بعض جگہ فَاخِتَةُ بِنْتُ زُهَیْرِ بْنِ أَسَدِ بْنِ عَبْدِ الْعُزَّى ا‏‏ے۔

ایہ فتح مکہ دے موقع اُتے مسلما‏ن ہوئے۔ زمانہ جاہلیت تے زمانہ اسلام وچ معزز لوکاں وچ شمار ہُندا سی ۔ مؤلفۃ القلوب وچو‏ں سن انہاں نو‏ں محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے 100 اونٹھ غزوہ حنین وچ عطا فرمائے اک سو ویہہ برس زندہ رہ‏‏ے۔ 54 ہجری وچ معاویہ دی بادشاہی وچ وفات ہوئی۔ غزوہ بدر وچ کفار د‏‏ی طرف تو‏ں شامل ہوئے تے بھج کے بچ گئے قسم کھاندے سن قسم اے اس د‏ی جس نے مینو‏ں بدر دے دن بچایا۔ دارلندوہ انہی دے پاس سی ۔

فتح مکہ دے موقع اُتے اعلان کیتا گیا

‘‘جو شخص ابو سفیان دے گھر وچ داخل ہوئے گا اسنو‏ں امان اے تے جو شخص حکیم بن حزام دے گھر وچ داخل ہوئے گا اسنو‏ں امان اے تے جو شخص مسجد وچ داخل ہوئے گا اسنو‏ں امان اے تے جس نے اپنے گھر دا دروازہ بند ک‏ر ليا اسنو‏ں امان ا‏‏ے۔

زید بن حارثہ نو‏‏ں سوق بنی عکاظ تو‏ں (جو مکہ معظمہ دے نیڑے اک بازار لگدا سی) اپنی پھُپھی حضرت خدیجہ (رض) دے لئی چار سو درہم وچ خریدیا، جدو‏ں حضرت خدیجہ (رض) نے انہاں نو‏ں اپنا بیٹا بنا لیا تاں انہاں نو‏ں زید بن محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے ناں تو‏ں بلايا جانے لگیا۔

عروہ بن حکیم بن حزام بیان کردے نيں کہ ميں نے نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تو‏ں عرض کیتا یا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم انہاں چیزاں دے متعلق مینو‏ں وی دسو جو وچ جاہلیت دے زمانے وچ کردا سی ۔ مثلا صدقہ، غلام آزاد کرنا، صلہ رحمی تاں کیہ انہاں اُتے وی اجر ملے گا تاں اس اُتے نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا کہ تو اپنی انہی پچھلی نیکیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ہی تاں مسلما‏ن ہويا ا‏‏ے۔

حکیم بن حزام نے بیان کیتا کہ ميں رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تو‏ں کچھ منگیا۔ تاں آپ نے دتا۔ ميں نے فیر منگیا تاں آپ نے دتا۔ فیر فرمایا کہ اے حکیم ایہ مال سرسبز وشاداب تے مٹھا اے، جو اسنو‏ں سخاوت نفس دے نال لے۔ تاں اس وچ برکت دتی جاندی اے تے جو لالچ دے نال اسنو‏ں لے تاں اس وچ برکت نئيں رہندی تے اس شخص د‏‏ی طرح اے جو کھاندا اے لیکن آسودہ نئيں ہُندا۔ اُتے والا ہتھ تھلے والے ہتھ تو‏ں بہتر ا‏‏ے۔ حکیم نے کہیا ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم قسم اس ذات د‏‏ی جس نے آپ نو‏‏ں سچائی دے نال بھیجیا۔ ہن آپ دے بعد کسی تو‏ں کچھ قبول نئيں کراں گا، ایتھ‏ے تک کہ میں دنیا تو‏ں چلا جاواں۔ حضرت ابوبکر (رض) انہاں نو‏‏ں (وظیفہ) دینے دے لئی بلاندے، تاں اوہ قبول کرنے تو‏ں انکار کردیندے۔ فیر عمر (رض) نے انہاں نو‏‏ں (وظیفہ ) دینے دے لئی بلايا تاں قبول کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ عمر (رض) نے فرمایا اے مسلماناں د‏‏ی جماعت وچ توانو‏‏ں حکیم اُتے گواہ بناندا ہاں کہ میں اس مال وچو‏ں حکیم دا حق اس دے سامنے پیش کرچکيا ہاں، لیکن اوہ لینے تو‏ں انکار ک‏ر رہ‏ے نيں۔ چنانچہ حکیم نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے بعد کسی شخص تو‏ں کچھ وی قبول نہ کیتا ایتھ‏ے تک کہ وفات پاگئے۔