داروغا

داروغا (Daroga) مغل سلطنت تے برطانوی راج وچ پولیس اہلکار سی۔^[۱] مغل سلطنت وچ داروغا مغل بادشاہ دے "غلاماں" دا سپرنٹنڈنٹ سی۔^[۲]

داروغے د‏‏ے فرائض

داروغےآں نے کچھواہا تے مغلاں د‏‏یاں فوجاں وچ خِدمات انجام دتیاں، داروغےآں دے فرائض دے مطابق، اوہناں نو‏‏ں وکھ وکھ القابات دِتے گئے جداں داروغا سوترخانہ، داروغا توپ خانہ، داروغا بارودخانہ۔^[۳] داروغے نے ضلع مجسٹریٹاں نو‏‏ں جواب دتا جو گھٹ تو‏ں گھٹ 100 مربع میل علاقےآں دے انچارج سن۔ چونکہ مجسٹریٹ اِنّے وڈے علاقے دے ذمے دار سن، اس لئی داروغے عام طور تے سبھ تو‏ں ودھ طاقتور مقامی حکا‏م ہُندے سن۔ ^[۴] کچھ معاملات وچ اوہ فیکٹریاں دے انچارج سن۔ ^[۵] دیہی علاقیاں وچ پولیس اُتے وی داروغےآں دی کمان سی۔ ^[۶]

سواݨی داروغا

جیہناں سواݨیاں نو‏‏ں شاہی انتظامیا وچ تفویض کيتا گیا سی اوہناں نو‏‏ں وی داروغا دا خطاب دتا گیا سی۔ اس عہدے دا تقرر خود شہنشاہ نے کيتا سی تے ایہ عورت تے اوہدے خاندان لئی اک بہت وڈا اعزاز سی۔^[۷] نتیجتاتن، جیہناں سواݨیاں نو‏‏ں ایہ عہدے دِتے گئے اوہناں دا انتخاب اس لئی کيتا گیا کہ اوہ چنگی پرورش، تعلیم یافتا تے معزز گھرانےآں تو‏ں سی۔^[۸] ملکہ نورجہاں دی والدہ عصمت بانو بیگم نے کِسے زمانے وچ اس کردار وچ کَم کیتا سی۔ ^[۹] سواݨیاں داروغیاں نو‏‏ں عدالت دے آداب نو‏‏ں برقرار رکھݨ تے حرم دے اندر امن برقرار رکھݨ دا کَم سونپیا گیا سی۔^[۱۰]

حوالے

↑ Shah Mahmoud Hanifi (2011). Connecting Histories: Market Relations and State Formation on a Colonial Frontier. Stanford University Press, 142. ISBN 978-0-8047-7411-6.
↑ (1997) Mughal India According to European Travel Accounts: Texts and Studies, Volume 78, reprint, Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe University. “...Daroga or Superintendent of the Emperor's slaves...”
↑ "Volume 22". Indica (India: Heras Institute of Indian History and Culture, سینٹ زیوئرس کالج، ممبئی). 1985. ISSN 0019-686X. https://books.google.com/books?id=3gdDAAAAYAAJ&q=daroga. "اونٹھ کارپس تے اونٹھ بندوق عام طور تے راجستھان دے صحراواں وچ تے خاص طور تے جے پور وچ اک بہت مفید جنگی اختراع سی۔ اونٹھاں دے دستے د‏‏ی دیکھ پعھاݪ اک علیحدا محکما کردا سی جیہنو‏ں ستار خانہ کہیا جاندا سی۔ داروغا سوترخانہ اس محکمے د‏‏ی سربراہی ریاست بخشی دے براہ راست کنٹرول وچ کردا سی تے اوہد‏ی مدد اک مشر کردا سی، جو اخراجات دا ریکارڈ رکھدا سی تے کور د‏‏ی ہور ضروریات دا انتظام کردا سی۔ ایہ محکما توپ چلاؤندا سی، اوہدا سربراہ اک داروغا سی۔ کچھواہا دے حکمران تے اوہناں دے توپ خانے دا مغل فوج ناݪ ہمیشا تعلق رہیا۔ اس لئی اوہناں دا اثر فطری سی۔ ایہی وجہ اے کہ کچھواہا توپ خانے وچ عہدا مغلاں ناݪ ملدا جݪدا سی۔ اس محکمے د‏‏ی سربراہی ’’داروغا توپ خانہ‘‘ کردا سی جیہد‏‏ی مدد ’’امیر، مشر، پوٹیدار، توپچی، گولندج، مشکیز، برقندج‘‘ تے لوہار کردے سن ۔ ایہ افسران محکما آرڈیننس ناݪ وی مُنسلک سی جو ’’محکما آتش‘‘ تے ’’بارود خانے‘‘ دے ناں تو‏ں جاݨیا جاندا سی۔ ریاست وچ بارود د‏‏ی تیاری لئی سیسا، سن دے تھیلے، سالٹ پیٹری، شیشا تے پالیتس ورگے ضروری سامان دا بندوبست کرنا ’’داروغا بارود خانہ‘‘ دا فرض سی۔ کچھواہا دے حکمران اپنی ٹوپی نو‏‏ں تنخواہ نقد دیندے ہُندے سی، مقامی فوجیاں نو‏‏ں زمین د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی گئی۔ بوہت‏ے مشکیزے غیر ملکی سن، پَر اوہناں وچ افسراں دا طبقا ودھ سی۔ راجپوتانا اُتے انگریزاں دے وَدھدے ہوئے اثر و رسوخ ناݪ انگریز کچھواہا توپ خانے وچ ملازمتاں حاصل کرن وچ وی کامیاب ہو گئے تے اوہناں نو‏ں فرنگیاں دے ناں تو‏ں جاݨیا جاݨ لگیا۔ فوج ولوں استعمال ہوݨ آݪیاں توپاں نو‏‏ں پعھاری تے ہلکے توپ خانے دے طور تے درجا بند کيتا جا سکدا اے ۔".
↑ Louis A. Knafla (2002). Crime, Gender, and Sexuality in Criminal Prosecutions 17. Greenwood Publishing Group, 113. ISBN 0-313-31013-0.
↑ Mohibbul Hasan (2005). Waqai-i manazil-i Rum: ٹیپو سلطان دا قسطنطنیا دا مشن. Aakar Books, 14. ISBN 81-87879-56-4.
↑ Sen, S. P., ed. (1970). "Volume 9". The Quarterly Review of Historical Studies (Kolkata, India: Institute of Historical Studies). ISSN 0033-5800. https://books.google.com/books?id=ZfJtAAAAMAAJ.... "The rural police were subject to the orders of the Daroga...".
↑ Lal, K.S. (1988). The Mughal Harem. New Delhi: Aditya Prakashan, 52. ISBN 8185179034.
↑ Mukherjee, Soma (2001). Royal Mughal Ladies and their Contributions. New Delhi: Gyan Publishing House, 37. ISBN 8121207606.
↑ Jahangir, Nur-ud-Din Muhammad Salim (1974). The Tuzuk-i-Jahangiri: or memoirs of Jahangir. Lahore: Sang-e-Meel Publications, 216. OCLC 83636859.
↑ Abu'l Fazl Ibn-Mubarak (1977). The Ain-i-Akbari, H. Blochman, tr., New Delhi: Munishram Manoharlal, 45–47. OCLC 631607437.

[1] Shah Mahmoud Hanifi (2011). Connecting Histories: Market Relations and State Formation on a Colonial Frontier. Stanford University Press, 142. ISBN 978-0-8047-7411-6.

[2] (1997) Mughal India According to European Travel Accounts: Texts and Studies, Volume 78, reprint, Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe University. “...Daroga or Superintendent of the Emperor's slaves...”

[3] "Volume 22". Indica (India: Heras Institute of Indian History and Culture, سینٹ زیوئرس کالج، ممبئی). 1985. ISSN 0019-686X. https://books.google.com/books?id=3gdDAAAAYAAJ&q=daroga. "اونٹھ کارپس تے اونٹھ بندوق عام طور تے راجستھان دے صحراواں وچ تے خاص طور تے جے پور وچ اک بہت مفید جنگی اختراع سی۔ اونٹھاں دے دستے د‏‏ی دیکھ پعھاݪ اک علیحدا محکما کردا سی جیہنو‏ں ستار خانہ کہیا جاندا سی۔ داروغا سوترخانہ اس محکمے د‏‏ی سربراہی ریاست بخشی دے براہ راست کنٹرول وچ کردا سی تے اوہد‏ی مدد اک مشر کردا سی، جو اخراجات دا ریکارڈ رکھدا سی تے کور د‏‏ی ہور ضروریات دا انتظام کردا سی۔ ایہ محکما توپ چلاؤندا سی، اوہدا سربراہ اک داروغا سی۔ کچھواہا دے حکمران تے اوہناں دے توپ خانے دا مغل فوج ناݪ ہمیشا تعلق رہیا۔ اس لئی اوہناں دا اثر فطری سی۔ ایہی وجہ اے کہ کچھواہا توپ خانے وچ عہدا مغلاں ناݪ ملدا جݪدا سی۔ اس محکمے د‏‏ی سربراہی ’’داروغا توپ خانہ‘‘ کردا سی جیہد‏‏ی مدد ’’امیر، مشر، پوٹیدار، توپچی، گولندج، مشکیز، برقندج‘‘ تے لوہار کردے سن ۔ ایہ افسران محکما آرڈیننس ناݪ وی مُنسلک سی جو ’’محکما آتش‘‘ تے ’’بارود خانے‘‘ دے ناں تو‏ں جاݨیا جاندا سی۔ ریاست وچ بارود د‏‏ی تیاری لئی سیسا، سن دے تھیلے، سالٹ پیٹری، شیشا تے پالیتس ورگے ضروری سامان دا بندوبست کرنا ’’داروغا بارود خانہ‘‘ دا فرض سی۔ کچھواہا دے حکمران اپنی ٹوپی نو‏‏ں تنخواہ نقد دیندے ہُندے سی، مقامی فوجیاں نو‏‏ں زمین د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی گئی۔ بوہت‏ے مشکیزے غیر ملکی سن، پَر اوہناں وچ افسراں دا طبقا ودھ سی۔ راجپوتانا اُتے انگریزاں دے وَدھدے ہوئے اثر و رسوخ ناݪ انگریز کچھواہا توپ خانے وچ ملازمتاں حاصل کرن وچ وی کامیاب ہو گئے تے اوہناں نو‏ں فرنگیاں دے ناں تو‏ں جاݨیا جاݨ لگیا۔ فوج ولوں استعمال ہوݨ آݪیاں توپاں نو‏‏ں پعھاری تے ہلکے توپ خانے دے طور تے درجا بند کيتا جا سکدا اے ۔".

[4] Louis A. Knafla (2002). Crime, Gender, and Sexuality in Criminal Prosecutions 17. Greenwood Publishing Group, 113. ISBN 0-313-31013-0.

[5] Mohibbul Hasan (2005). Waqai-i manazil-i Rum: ٹیپو سلطان دا قسطنطنیا دا مشن. Aakar Books, 14. ISBN 81-87879-56-4.

[6] Sen, S. P., ed. (1970). "Volume 9". The Quarterly Review of Historical Studies (Kolkata, India: Institute of Historical Studies). ISSN 0033-5800. https://books.google.com/books?id=ZfJtAAAAMAAJ.... "The rural police were subject to the orders of the Daroga...".

[7] Lal, K.S. (1988). The Mughal Harem. New Delhi: Aditya Prakashan, 52. ISBN 8185179034.

[8] Mukherjee, Soma (2001). Royal Mughal Ladies and their Contributions. New Delhi: Gyan Publishing House, 37. ISBN 8121207606.

[9] Jahangir, Nur-ud-Din Muhammad Salim (1974). The Tuzuk-i-Jahangiri: or memoirs of Jahangir. Lahore: Sang-e-Meel Publications, 216. OCLC 83636859.

[10] Abu'l Fazl Ibn-Mubarak (1977). The Ain-i-Akbari, H. Blochman, tr., New Delhi: Munishram Manoharlal, 45–47. OCLC 631607437.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]