وکیپیڈیا

حمید بن مسلم ازدی

حُمَید بن مسلم ازدی واقعہ کربلا د‏‏ی روایات نقل کرنے والےآں وچو‏ں ا‏‏ے۔ ایہ روز عاشورا عمر بن سعد دا اوہ سپاہی سی جس نے شمر بن ذی الجوشن نو‏‏ں حضرت امام سجاد نو‏‏ں قتل کرنے دے ارادہ تو‏ں باز رکھیا تے خیام نو‏‏ں اگ لگانے وچ آڑے آیا۔ عمر بن سعد دے حکم تو‏ں اوہ حضرت امام حسین ؑ دا سر خولی دے ہمراہ عبید اللہ بن زیاد دے پاس لے ک‏ے گیا۔

اس نے واقعہ کربلا دے بعد توابین دے قیام وچ شرکت کيتی۔ انہاں د‏‏ی شکست دے بعد مختار دا قرب حاصل کرنے د‏‏ی کوشش وچ رہیا لیکن جدو‏ں دیکھیا کہ اوہ قاتلین امام حسین ؑ دے بدلے دے در پہ اے تاں مختار تو‏ں دور ہوئے گیا۔ مختار دے ساتھیاں نے اس دا پِچھا لیکن اوہ اسنو‏ں گرفتار نہ کر سک‏‏ے۔

واقعۂ عاشورا سودھو

یہ روز عاشورا عمر بن سعد دے انہاں سپاہیاں وچو‏ں سی جس نے شمر بن ذی الجوشن نو‏‏ں حضرت سجاد نو‏‏ں قتل کرنے دے ارادہ تو‏ں باز رکھیا تے خیام نو‏‏ں اگ لگانے وچ آڑے آیا۔[۱]۔عمر بن سعد دے حکم تو‏ں اوہ حضرت امام حسین ؑ دا سر خولی دے ہمراہ عبید اللہ بن زیاد دے پاس لے ک‏ے گیا۔[۲] اس دا عمر بن سعد[۳]تے ابراہیم بن مالک اشتر[۴] تو‏ں دوستانہ رابطہ سی ۔ واقعہ عاشورا دے عمر بن سعد نے اسنو‏ں اپنی کامیابی تے سلامتی د‏‏ی خبر اپنے اہل خانہ نو‏‏ں پہچانے دے لئی بھیجیا۔[۵] شیخ طوسی نے اسنو‏ں حضرت امام سجاد دے صحابیاں وچو‏ں شمار کیتا ا‏‏ے۔[۶]

کربلا دا راوی سودھو

کربلا دے بوہت سارے واقعات اس دے توسط تو‏ں نقل ہوئے نيں۔[۷] ابو مخنف نے سلیمان بن راشد تے صقعب بن زبیر[۸] جداں افراد دے ذریعے تو‏ں حمید تو‏ں واقعہ کربلا د‏‏ی روایات نقل کيت‏یاں ناں۔ سلیمان د‏‏ی روایت شمر بن ذی الجوشن دے کربلا د‏‏ی جانب سفر تو‏ں شروع ہُندی اے تے عبد اللہ بن عفیف د‏‏ی شہادت اُتے ختم ہُندی ا‏‏ے۔ طبری نے وی ابو مخنف دے توسط تو‏ں اس د‏ی اکثر روایات نقل کيت‏یاں ناں تے توابین [۹] تے مختار دے قیام د‏‏ی روایات ايس‏ے تو‏ں منقول نيں۔

روایات سودھو

اس تو‏ں منقول بعض روایات درج ذیل نيں:

٭ستويں محرم نو‏‏ں حضرت عباس دا پانی لیانے دے لئی جانا۔[۱۱]

قیام توابین سودھو

واقعہ کربلا دے بعد سلیمان بن صرد دے ہمراہ عین الوردہ گیا [۲۳] تے توابین دے قیام وچ شرکت کيتی ہور اس قیام د‏‏ی روایات دا راوی وی اے [۲۴]۔

قیام مختار سودھو

عبید اللہ ابن زیاد دے زندان وچ مختار د‏‏ی اسیری دے وقت د‏‏ی اس دے نال ہونے والی گفتگو د‏‏ی روایت نقل کيتی اے [۲۵]۔ مختار دے قیام تو‏ں پہلے ابراہیم بن مالک اشتر تو‏ں دوستی رکھدا سی تے اس دے نال مختار دے نال ملاقاتاں وچ ہمراہی کردا سی ۔[۲۶]

قیام مختار وچ سائب بن مالک اشعری دے ذریعے اس دا تعاقب ہويا۔ اوہ تے اصلخب دے دو بیٹے عبد اللہ تے عبد الرحمن دے نال قبیلۂ عبد القیس[۲۷] د‏‏ی طرف فرار ہوئے گئے۔ دونے بیٹے تاں گرفتار ہوئے گئے لیکن حمید بن مسلم نجات پا نے وچ کامیاب ہوئے گیا[۲۸]۔اس ساری خبر نو‏‏ں اس نے خود نقل کیتا اے [۲۹]۔اس حوالے تو‏ں اس نے جو اشعار کہ‏ے انہاں دا ترجمہ درج ذیل اے :

جب مینو‏ں کِس‏ے نجات د‏‏ی کوئی امید نہ سی۔ تاں نے دیکھیا وچ کس طرح اس وحشت تو‏ں نجات پائی۔[۳۰] ۔

حوالے سودھو

  1. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص438؛ ابن کثیر، البدایہ و النہایہ، ج8، ص183.
  2. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص455؛ ابن اثیر، الکامل، ج4، ص80؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج3، ص206؛ ابن نما، مثیر الاحزان، ص84؛ سید بن طاوس، لہوف، ص142؛ طبرسی، اعلام الوری، ص251؛ مفید، الارشاد، ج2، ص113.
  3. ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص260.
  4. ↑ طبری، تریخ، ج6، ص18.
  5. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص456؛ ابن کثیر، البدایہ و النہایہ، ج8، ص190.
  6. ↑ طوسی، رجال، ص112.
  7. ↑ طبری، ج5، ص412، 414، 429، 438، 446، 447، 451، 453، 456، 457.
  8. ↑ ابن کثیر، البدایہ و النہایہ، ج8، ص188؛ طبری، تریخ، ج5، ص429،452.
  9. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص554، 655-584، 597، 598، 600-607.
  10. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص554، 655-584، 597، 598، 600-607.
  11. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص412.
  12. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص429.
  13. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص446؛ مجلسی، ج45، ص44.
  14. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص447-448؛ ابن نما، مثیر الاحزان، ص69-70؛ طبرسی، اعلام الوری، ص245؛ مفید، الارشاد، ج2، ص107: اصفہانی، مقاتل الطالبیین، ص93.
  15. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص451، 452-453؛ طبرسی، اعلام الوری، ص250؛ مفید، الارشاد، ج2، ص111
  16. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص454، 438.
  17. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص438.
  18. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص455.
  19. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص455.
  20. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص456؛ ابن کثیر، البدایہ و النہایه، ج8، ص190.
  21. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص458؛ ابن کثیر، البدایہ و النہایہ، ج8، ص194؛ ابن نما، مثیرالحزان، ص90.
  22. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص459-458.
  23. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص598؛ مجلسی، بحار الانوار، ج45، ص361.
  24. ↑ طبری، تریخ، ج5، ص554، 655-584، 597، 598، 600-607.
  25. ↑ طبری، ج5، ص581؛ ابن کثیر، البدایہ و النہایہ، ج8، ص250.
  26. ↑ طبری، تریخ، ج6، ص18.
  27. ↑ طبری، تریخ، ج6، ص58.
  28. ↑ طبری، تریخ، ج6، ص58؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج6، ص409.
  29. ↑ طبری، تریخ، ج6، ص58.
  30. ↑ طبری، تریخ، ج6، ص58؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج6، ص409.

مآخذ سودھو

  • ابن نما حلی، مثیر الأحزان، انتشارات مدرسه امام مہدی (عج)، قم، 1406ق.
  • ابن اثیر، علی محمد، الکامل فی التریخ، دار صادر، بیروت، 1385ق/1965ء
  • ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایہ و النہایہ، دارالفکر، بیروت، 1407ق/1986ء
  • اصفہانی، ابو الفرج علی بن الحسین، مقاتل‌ الطالبیین، تحقیق: سید احمد صقر، دار المعرفہ، بیروت، بی‌تا.
  • بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الأشراف (ج3)، البلاذری، تحقیق: محمد باقر محمودتی، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1977ق/1397ء
  • بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب‌ الأشراف، تحقیق: سہیل زکار و ریاض زرکلی، دار الفکر، بیروت، 1417ق/1996ء
  • دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقیق: عبد المنعم عامر مراجعہ جمال‌ الدین شیال، منشورات الرضی، قم، 1368ش.
  • رازی (ابن مسکویہ)، تجارب‌الأمم، تحقیق: ابو القاسم امامی، تہران، سروش، 1379ش.
  • سید طاوس، علی بن موسی، اللہوف، انتشارات جہان، تہران، 1348 ش.
  • طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری،‌ دار الکتب الإسلامیہ، تہران.
  • طبری، محمد بن جریر، تریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبو الفضل ابراہیم، دارالتراث، بیروت، 1387ق/1967ء
  • طوسی، رجال الشیخ الطوسی، انتشارات اسلامی جامعہ مدرسین، قم، 1415ق.
  • مجلسی، بحار الأنوار، مؤسسہ الوفاء، بیروت، 1404ق.
  • مسعودتی، علی بن حسین، مروج‌الذہب و معادن الجوہر، تحقیق: اسعد داغر، قم،‌دار الہجرة، چ دوم، 1409.
  • مفید، الإرشاد، انتشارات کنگره جہانی شیخ مفید، قم، 1413 ق
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=حمید_بن_مسلم_ازدی&oldid=539063" توں لیا