جی ایم سید

جی ایم سید
جم	17 جنوری 1904   سن، سندھ
وفات	25 اپریل 1995 (91 سال)  کراچی
مدفن	سن، سندھ
شہریت	پاکستان
جماعت	پاکستان مسلم لیگ نیشنل عوامی پارٹی
عملی زندگی
پیشہ	فلسفی ،  سیاست دان ،  شاعر
پیشہ ورانہ زبان	سندھی

جی ایم سید (پیدائش : 17 جنوری 1904ء - وفات: 25 اپریل 1995ء) سندھ نال تعلق رکھنے والے پاکستان دے ممتاز سیاست دان تے دانشور سن جنہاں نے سندھ نو‏‏ں بمبئی تو‏ں علیحدگی تے سندھ د‏‏ی پاکستان وچ شمولیت دے حوالے تو‏ں ناقابل فراموش کردار ادا کیتا۔

حالات زندگی

جی ایم سید 17 جنوری 1904ء نو‏‏ں سندھ وچ ضلع دادو دے قصبہ "سن" وچ پیدا ہوئے۔ آپ دا اصل ناں غلام مرتضی سید سی۔ جی ایم سید سندہ دے قوم پرست رہنما تاں سن مگر انہاں د‏‏ی دلچسپیان صوفی ازم، شاعری، تریخ، اسلامی فلسفہ، نسلیات تے سبھیاچار وچ وی سی۔ 1930ء وچ سندھ ہاری کمیٹی د‏‏ی بنیاد دکھی۔ جس د‏‏ی عنان بعد وچ حیدر بخش جتوئی ہتھو‏ں وچ آئی۔ انہاں دا تعلق سندھ دے صوفی بزرگ سید حیدر شاہ کاظمی دے خانوادےآں وچ سی تے اوہ انہاں د‏‏ی درگاہ دے سجادہ نشین وی رہ‏‏ے۔ سید صاحب "سندھ عوامی محاذ" دے بانی وی سن ۔ سائاں جی ایم سید قیام پاکستان دے ہیروز وچو‏ں اک نيں انہاں دا تحریک آزادی وچ اک اہ‏م قردار اے انہاں د‏‏ی بدولت اج صوبہ سندھ پاکستان دا اک حصہ ا‏‏ے۔ اوہ سائاں جی ایم سید ہی سن جنہاں نے سندھ اسمبلی وچ قیام پاکستان دے حق وچ پیش د‏‏ی تے اسنو‏ں بھاری اکثریت تو‏ں پاس کروایا جس د‏‏ی بدولت سندھ پاکستان دا اک حصہ بنی۔ 1955ء وچ انھاں نے نیشنل عوامی پارٹی وچ شمولیت اختیار کيتی فیر ممتاز سندھی دانشور، ادیب، معلم محمد ابراہیم جویو ( پیدائش 2 اگست 1915ء) د‏‏ی مشاورت وچ سندھی قوم پرستی دا نعرہ بلند کیتا جو مارکسزم، کبیر،گرونانک تے گاندھیائی فلسفہ حیات دا ملغوبہ سی۔ 1966ء وچ بزم صوفی سندھ، 1969ء وچ سندھ یونائیڈڈ فرنٹ تے 1972ء وچ جے سندھ محاذ د‏‏ی تشکیل تے انصرام وچ اہ‏م کردار ادا کیتا۔ سائاں جی ایم سید نے سٹھ (60) کتاباں لکھياں۔ "مذہب تے حقیقت" انہاں د‏‏ی معرکتہ آرا کتاب ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی زیادہ تر لکھتاں سیاست، مذہب، صوفی ازم،سندھی قومیت تے سبھیاچار تے سندھی قوم پرستی دے موضوعات اُتے لکھی گی ني‏‏‏‏ں۔ 1971ء وچ سقوط مشرقی پاکستان دے بعد سید صاحب نے اس وقت دے وزیر اعظم ذوالفقار علی بھٹو تو‏ں " سندھو دیش" دا مطالبہ کیتا سی۔ جی ایم سید د‏‏ی سیاست انہاں نکات دے گرد گھمدی تھی:

• عدم تشدد
• جمہوریت
• سیکولرازم
• قومی خود انحصاری اورخود مختاری
• جنوبی ایشاہ د‏‏ی قوماں دے نال اشتراک تے یگانگت
• معاشرتی تے اقتصادی مساوات

وہ " اسلامی جمہوریہ پاکستان" دے سخت مخالف سن ۔ تیس (30) سال پابند سلاسل رھے۔ 19 جنوری 1992ء نو‏‏ں انہاں نو‏‏ں گرفتار کیتا گیا تے انہاں د‏‏ی موت تک انہاں دا گھر "زیلی جیل" قرار دے ک‏ے نظر بند کر دتا گیا سی۔

لکھتاں

سندھی کتاباں د‏‏ی لسٹ ایہ اے

1. محــال مـانجهـنـدن جـو تعليمي ۽ تنظيمي پـروگــرام (1928ع)
2. هندستان جا مسلما‏ن ۽ پاڪستان (ترجمو: مئي 1941ع)
3. سنڌ جي عدالت جي انتظاميه کان جدائي (1946ع)
4. مسلم ليگ جي مخالفت ڇو؟
5. نئين سنڌ لاِ جدوجهد (2 ڀاڱا)
6. پيغام لطيف
7. پاڪستان ۾ قــوميـتـن جـو مسـئـلو
8. چونڊ ادبي مضمون
9. چونڊ سياسي مضمون
10. ســنـڌ جي بمبئــيءَ کـان آزادي
11. سنڌ متـحــده مـحــاذ ۽ ونـيـونٽ
12. جنب گذاريم جنہاں سين: 2 ڀاڱا
13. جيئن ڏٺو آهه مون
14. موجوده سياسي مسئلا
15. جديد سياست جا نو رتن
16. رهاڻ (ميران محمد شاهه جا خط)
17. ساهڙ جا سينگار (علامه آءِ. آءِ. قاضيءَ جا خط)
18. خط ۽ مضمون (پير علي محمد راشديءَ جا خط)
19. بزم صوفياء سنڌ جو آئين ۽ خطبا
20. سنڌي ڪلچر
21. واڄــٽ ويـراڳيـن جا (محمد امين کوسي ۽ جي. ايم. سيد جا خط) ٻه ڀاڱا
22. اڄ پڻ چڪيم چاڪ (اديبن جا خط)
23. ڪجهه خط (برصغير جي سياستدانن جا خط)
24. خطبات سيد
25. جديد عالمي سياست
26. سنڌ جي ڪهاڻي، سيد جي زباني (تقريرون)
27. پاڪستان جي ماضي ۽ حال تي طائرانه نظر
28. ديارِ دل ۽ داستانِ محبت
29. سنڌو ديش ڇو ۽ ڇا لاِ
30. سنڌوءَ جي ساڃاهه: ٻه ڀاڱا
31. مسلم سربراهه ڪانفرنس جو تجربو
32. ههڙا هاڃا ٿين (پمـفـليـٽن جو مجموعو)
33. پنهـنجـي ڪهـاڻي پنهنجــي زبـانـي، جـلـد پهريون
34. پنهنجي ڪهاڻي پنهنجي زباني، جلد ٻيو
35. سنڌ ڳالهائي ٿي (عدالتي بيان)
36. سڏ پڙاڏو (جي. ايم. سيد ۽ محمد ابراهيم جويي جا خط)
37. پيام عمل
38. حاصل جنين حال (جي. ايم. سيد جا امين کوسي ڏانهن خط)
39. آيو تڙ تماچي (رئيس ڪريم بخش نظاماڻيءَ جا خط)
40. جي. ايم. سيد جون تحريرون، ٽي ڀاڱا وغيره.

اردوءَ وچ ترجمہ ہوئی ڪتاباں

1. جيسا مين ني ديکا
2. پيغام لطيف
3. سنڌ ڪي آواز (مترجم: فهيم شناس ڪاظمي)
4. آوازِ سنڌ (مترجم: مجيب انقلابي)
5. سنڌ ڪي بمبئي سي علحدگي
6. اپني ڪهاني اپني زباني وغيره.

انگريزي وچ ترجمو ہوئی ڪتاباں

(1) Sindh & Seperation of Judicial from Executive (A Complete Scheme: 1946),

(2) Struggle for New Sindh,

(3) Six Point Formula,

(4)

A Case for Sindhu Desh, (5)

Sindhu Desh: A Nation in

Chains, (6)

Religion & Reality or My Vision to Religion,

(7)

Sindhu Desh: A Study into Separate Identity Through the Ages,

(8) Sindhu Desh: The Case Yet to Settle (Translated by: M. Ibrahim Joyo). اهڙيءَ طرح جي. ايم. سيد جي تاريخي لائبرريءَ ۾ سندس انگريزي ڪتاب Letters of M. A. Jinnah & G. M. Sayed، آتم ڪٿا جو رهيل حصو، ڊائريون، مضمون، خط ۽ ٻيو ڪيترو اڻ ڇپيل مواد موجود آهي

وفات

جی ایم سید 25 اپریل 1995ء نو‏‏ں 91 سال د‏‏ی عمر وچ جناح ہسپتال کراچی وچ وفات پا گئے۔

حوالے