جواہر سنگھ
جواہر سنگھ (وزیر)(1814-45 ): مہاراجہ رنجیت سنگھ دی سبھ توں چھوٹی رانی جنداں دا وڈا بھرا ، جو سردار منا سنگھ اؤلکھ جٹّ دے گھر سنّ 1814 وچ پیدا ہویا۔ مہاراجہ شیر سنگھ اتے کنول پرتاپ سنگھ دے مارے جان توں بعد دلیپ سنگھ مہاراجہ بنیا اتے اس دی ماں مہارانی جنداں نے سرپرستی دا اختیار سمبھالیا۔ ہیرا سنگھ ڈوگرا نوں وزیر بنایا گیا جس دا صلاح کار پنڈت جلا سی۔ اپہدریاں کرکے جدوں ایہہ دوویں لاہوروں جموں نوں بھجدے ہوئے فوج ہتھوں رستے وچ مارے گئے، تاں مہارانی جنداں نے اپنے وڈے بھرا جواہر سنگھ نوں 14 مئی 1845 نوں وزیر بنایا۔ پر کنور پشورا سنگھ دے قتل وچ اس دا ہتھ ہون کارن سکھ فوج اس تے بہت ناراض ہو گئی۔ فوج دے پنچاں نے اس نوں اپنے پاس طلب کیتا۔ 21 ستمبر 1845 نوں ایہہ اپنی بھین سہت بھنیویں نوں گود وچ بٹھا کے پنچاں دے ساہمنے گیا۔ پر سپاہیاں نے اس دے کہے دی پرواہ نا کرکے اس دی گود وچوں دلیپ سنگھ نوں چک لیا اتے اس نوں برچھے نال پرو کے ہاتھی دے ہودے توں ہیٹھاں سٹ دتا۔ پھر اس دا سر تلوار نال دھڑ نالوں وکھ کر دتا۔ شاہ محمد نے اس درش(منظر) دا ورنن(ذکر) اس طرحاں کیتا اے—
جواہر سنگھ دے اتے نی چڑھ سارے
متھا خونیاں دے وانگ وٹیو نے
ڈردا بھانجے نوں لے کے ملن آیا
اگوں نال سگین دے پھٹیو نے
سیکھاں نال اڑمب کے فیل اتوں
کڈھ ہودیوں زمیں تے سٹیو نے
شاہ محمدا واسطے پائی رہیا
سر نال تلوار دے کٹیو نے
ہور پڑھو
سودھو- لیکھک : ڈاکٹر. رتن سنگھ جگی، سروت : سکھ پنتھ وشوکوش، گر رتن پبلیشرز، پٹیالہ۔