جنگ آزادی بنگلا دیش
| |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| سلسلہ | |||||||||||
 |
|||||||||||
| عمومی معلومات | |||||||||||
| |||||||||||
| متحارب گروہ | |||||||||||
مکتی باہنی  بھارت
|
 پاکستان
| ||||||||||
| قائد | |||||||||||
| محمد عطاء الغنی عثمانی جگجیت سنگھ اروڑہ |
لیفٹیننٹ جنرل امیر عبد اللہ خان نیازی میجر جنرل راؤ فرمان علی | ||||||||||
| قوت | |||||||||||
| بنگلہ دیشی قوتیں: 175،000 بھارتی افواج: 250،000 |
450،000 حوالےدی لوڑ؟ | ||||||||||
| نقصانات | |||||||||||
| غیر مصدقہ | غیر مصدقہ | ||||||||||
ترمیم  | |||||||||||
بنگلہ دیش دی جنگ آزادی، جسنوں بنگالی وچ مکتی جدھو (মুক্তিযুদ্ধ) تے پاکستان وچ سقوط مشرقی پاکستان جاں سقوط ڈھاکہ کہیا جاندا اے، پاکستان دے دو بازوؤں، مشرقی و مغربی پاکستان تے بھارت دے درمیان ہونے والی جنگ سی جس دے نتیجے وچ مشرقی پاکستان آزاد ہو کر بنگلہ دیش دی صورت وچ دنیا دے نقشے اُتے ابھرا۔
بنگلہ دیش آزآدی جنگ (بنگالی: মুক্তিযুদ্ধ Muktijuddho)،بنگلہ دیش دی آزادی دی جنگ، جاں بنگلہ دیش وچ بس مکتی جنگدے طور تے وی جانیا جاندا اے، اک انقلاب اتے ہتھیاربند جدوجہد سی جو 1971 دی بنگلہ دیش وچ نسل کشی دے ویلے مشرقی پاکستان وچ بنگالی قوم پرستی اتے سوے-نرنے (خود اختیاری) دے حق لئی تحریک دے زور پھڑن نال ہوئی سی۔ اس دے نتیجے وجوں بنگلہ دیش آزاد ہو گیا اتے اتھے لوک جمہوریہ دا قیام ہو گیا۔ جنگ ادوں لگی جدوں مغربی پاکستان وچلے پاکستانی فوجی جنڈلی نے 25 مارچ 1971 دی رات نوں مشرقی پاکستان دے لوکاں خلاف اوپریشن سرچ لائیٹ شروع کیتا۔ اسدے تحت قوم پرست بنگالی شہریاں، طالب علماں، بدھیجیویاں، مذہبی گھٹ گنتیاں اتے ہتھیاربند اہلکاراں نوں منظم ڈھنگ نال ختم کیتا جا رہا سی۔ جنڈلی نے 1970 دے چون نتیجیاں نوں ردّ کر دتا اتے پردھان منتری-نامزد شیخ مجیب الرحمٰن نوں گرفتار کر لیا۔ مغربی پاکستان دے ہتھیار سٹن نال بعد 16 دسمبر 1971 نوں ایہہ لڑائی ختم ہوئی ۔
جنگ دا آغاز 26 مارچ 1971ء نوں حریت پسنداں دے خلاف پاک فوج دے عسکری آپریشن توں ہویا جس دے نتیجے وچ مقامی گوریلا گروہ تے تربیت یافتہ فوجیاں (جنہاں مجموعی طور اُتے مکتی باہنی کہیا جاندا اے) نے عسکری کاروائیاں شروع کیتیاں تے افواج تے وفاق پاکستان دے وفادار عناصر دا قتل عام کیتا۔ مارچ توں لے دے سقوط ڈھاکہ تک تمام عرصے وچ بھارت بھرپور انداز وچ مکتی باہنی تے ہور گروہاں نوں عسکری، مالی تے سفارتی مدد فراہم کردا رہیا تے بالآخر دسمبر وچ مشرقی پاکستان دی حدود وچ گھس کے اس نے 16 دسمبر 1971ء نوں ڈھاکہ وچ افواج پاکستان نوں ہتھیار سٹن اُتے مجبور کیتا۔
ایہ جنگ عظیم دوم دے بعد جنگی قیدیاں دی تعداد دے لحاظ توں ہتھیار سٹن دا سب توں وڈا موقع سی۔
مشرقی پاکستان دے پینڈو اتے شہری کھیتراں نے 1970 دے چون عمل توں بعد بنی سول نافرمانی دے دباء نوں دباؤن لئی مکمل فوجی اپریشناں اتے ہوائی حملے دیکھے سن۔ پاکستانی فوج، جس نوں اسلام پسنداں دی حمایت سی نے مقامی لوکاں تے چھاپیماری دوران مدد لین لئی مذہبی دستے -رضاکار، البدر اتے الشمش بنا لئے سن۔[۱][۲][۳][۴][۵]بنگلہ دیش وچ (نسلی گھٹگنتی) اردو بولن والے بہاری وی پاکستانی فوج دے حمایت وچ سن۔پاکستانی فوج دے میمبر اتے معاون ملشیا اجتمائی قتلاں، دیش نکالے اتے نسل کشی بلاتکار وچ لگے ہوئے سن۔ راجگڑھ ڈھاکا اوپریشن سرچلائیٹ اتے ڈھاکا یونیورسٹی دے قتل عام سمیت کئیاں قتلاماں دا مورت سی۔ اندازاً 1کروڑ بنگالی پناہ گیر گوانڈھی دیش بھارت بھجّ گئے، جد کہ 3 کروڑ اندرونی طور اجاڑے دا شکار سن۔[۶]بنگالیاں اتے اردو بولن والے وچکار گروہی تشدد بھڑک اٹھیا۔
بنگلہ دیش دی آزادی دے نتیجے وچ پاکستان رقبے تے آبادی دونے دے لحاظ توں بلاد اسلامیہ دی سب توں وڈی ریاست دے اعزاز توں محروم ہو گیا۔ مشرقی پاکستان دی علیحدگی دے وجہاں جاننے دے لئی حمود الرحمٰن کمیشن تشکیل دتا گیا، جس نے حمود الرحمٰن کمیشن رپورٹ جاری کیتی۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ Schneider, B. (20 جولائی 2009). The World's Most Threatening Terrorist Networks and Criminal Gangs (in en). Springer, 57. ISBN 978-0-230-62329-3.
- ↑ Kalia, Ravi (21 اگست 2012). Pakistan: From the Rhetoric of Democracy to the Rise of Militancy (in en). Routledge, 168. ISBN 978-1-136-51641-2.
- ↑ Pg 600. Schmid، Alex، ed. (2011)۔ The Routledge Handbook of Terrorism Research۔ Routledge. ISBN [[Special:BookSources/978-0-415-41157-8۔
- ↑ Pg. 240 Tomsen، Peter (2011)۔ The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism، Tribal Conflicts، and the Failures of Great Powers۔ Public Affairs. ISBN [[Special:BookSources/978-1-58648-763-8۔
- ↑ Roy, Dr Kaushik (28 فروری 2014). Unconventional Warfare in South Asia: Shadow Warriors and Counterinsurgency (in en). Ashgate Publishing، Ltd.. ISBN 978-1-4724-0579-1.
- ↑ Totten, Samuel (2008). Dictionary of Genocide: A-L (in en). ABC-CLIO, 34. ISBN 978-0-313-34642-2.