جزائر نخیل
جزائر نخیل یا پام آئلینڈز دنیا دے 3 سب توں وڈے مصنوعی جزیرے نیں جنہاں نوں متحدہ عرب امارات دا تعمیراتی ادارہ نخیل پراپرٹیز دبئی چ تیار کر رہیا اے ۔ ایہہ تینوں جزیرے کھجور دے رکھ تے ہلال دی شکل دے نیں جتھے رہائشی عمارتاں تے ہوٹل تعمیر کیتے جا رہے نیں ۔
اینہاں جزیریاں دی تعمیر دا مقصد دبئی چ سیاحت نوں فروغ دینا اے ، کیونجے متحدہ عرب امارات دیاں ساریاں ریاستاں چوں تیل دے سب توں گھٹ ذخائر دبئی چ نیں تے خدشہ اے کہ 21ویں ھدی دی دوجی دہائي چ ایہہ ذخائر ختم ہوجان گے ۔
اینہاں جزیریاں چوں 2 النخیل جمیرہ تے النخیل دیرہ ہالینڈ دی کمپنی وان اورڈ تیار کر رہی اے تے تیجے جزیرے النخیل جبل علی نوں جین ڈی نول تیار کر رہی اے ۔
تعمیر
سودھو
جزائر نخیل تکنیکی طور تے مصنوعی جزیرہ نما ہون گے ، جنہاں نوں خلیج فارس دی تہہ چوں کڈی گئی مٹی نال بنائیا جا رہیا اے ۔ ایہہ مٹی مخصوص جہازاں ( ڈریجر ) دے زریعے خلیج دی تہہ چوں کڈی گئی تے گلوبل پوزیشنگ سسٹم ( جی پی ایس ) دی مدد نال اسنوں جزیریاں دی تعمیر چ استعمال کیتا گئیا ۔ اس عمل نوں رینڈ بوئینگ دا ناں دتا گئیا ۔ ہر جزیرے دے بیرونی دائرے چ موجود ہلال دے دوالے پتھر دی کندھ تعمیر کیتی گئی اے ، تاکہ جزیرے سمندری آفات توں محفوظ رہ سکن ۔ بیرونی ہلال چ 2 جگہ تے اضافی نہراں وی رکھیاں گئیاں نیں تکہ جزیرے چ موجود پانی تبدیل ہندا رہے ۔
دنیا دا سبھ توں وڈا بناؤٹی ٹاپو : پام جمیرا
سودھودبئی دا ناں لیندے ہی من وچ اس دیاں اچیاں تے وکھرے-وکھرے آکار دیاں عمارتاں اکھاں ساہمنے آ جاندیاں ہن . دبئی نے سمیں-سمیں سیلانیاں دی آمد نوں ودھاؤن لئی انوکھے قدم چکے ہن .
کھاڑی وچ تیل بھنڈار گھٹن نال تیل توں آؤندی آمدن بہت گھٹ گئی ۔ دبئی ہر پاسیوں پانی نال گھریا ہون کرکے اتھے زمین دی وی کمی سی ۔ دبئی سرکار نے زمین دی کمی نوں دور کرن لئی اتے سیلانیاں دی آمد نوں ودھاؤن لئی کجھ وکھرا کرن دا سوچیا ۔
اوہناں نے پانی وچ اک بناؤٹی ٹاپو بناؤن بارے سوچیا، جس دا نتیجہ پام جمیرا وجوں ابھریا ، پام جمیرا دنیا دا سبھ توں وڈا بناؤٹی ٹاپو ہے جو کہ خلا توں وی دسدا ہے ۔ پام جمیرا کھجور دے درخت دے آکار(شکل) وچ بنیا ہویا ہے ۔ ٹاپو شبد سنن وچ شاید کجھ وکھرا لگدا ہووے پر اک بناؤٹی ٹاپو، اوہ وی سمندر وچ، بناؤنا اک بہت ہی چنوتیپورن تے خطرناک پراجیکٹ سی ۔
ٹاپو شبد سن کے شاید ایہی جاپدا ہووے گا کہ ہوراں ٹاپوآں وانگ ایہہ وی اک سادھارن(عام) ٹاپو ہی ہے ۔ پر اجیہا نہیں ہے ۔اس ٹاپو تے گھٹو-گھٹو 30 ہوٹل، رزورٹ تے لوکاں دی رہائش والے ہزاراں ہی گھر ہن ۔ پام جمیرا دیاں سڑکاں 'تے گھمدیاں ایہہ احساس ہی نہیں ہندا کہ اسیں اک ٹاپو 'تے ہاں ۔ بہت ہی انوکھے طریقے نال ایہہ باقی دبئی شہر نال جڑیا ہویا ہے ۔ گڈیاں توں علاوہ اتھوں مونو ریل ذریعے دبئی دے باقی حصے وچ پہنچیا جاندا ہے ۔ پام جمیرا دے 16 پتے (frond) جاں باہاں ہن ۔ درخت نما اس ڈھانچے دا 1.5 کلومیٹر لما تنا ہے ۔ ایہہ اگست 2001 وچ بننا شروع ہویا تے اس نوں پورا کرن لئی چار سال لگے ۔
جنے وی منکھ ولوں بنائے ٹاپو دنیا وچ ہن اوہ سارے دھاتاں تے کنکریٹ نال بنے ہوئے ہن پر متحدہ عرب امارات دے پردھان منتری شیخ محمد بن راشد دی ایہہ منگ سی کہ اس ٹاپو نوں بناؤن لئی صرف قدرتی چیزاں، جویں پتھر تے مٹی ہی ورتی جاوے ، دھاتاں تے کنکریٹ نہیں ، اس منگ نوں پورا کرنا، اک بہت وڈی چنوتی سی ۔
انجینیئر تے عمارتاں بناؤن والیاں کمپنیاں دے ماہراں نے اکٹھے اس پراجیکٹ تے کم شروع کیتا ، پام جمیرا دبئی سرکار دی نخیل کمپنی اتے ہیلمین ہرلی آرکیٹیکٹس ولوں مل کے بنایا گیا ۔
سبھ توں وڈی چنوتی والی گلّ ایہہ سی کہ مٹی نال بنیا ٹاپو اپنی جگہ تے کویں ٹکیا رہے گا؟ کیونکہ اچیاں لہراں دی مار، طوفان اتے وشوی تپش دا سمندر دی پدھر تے ہون والا اثر وغیرہ ورگے انیکاں تتاں دا ٹاپو دی بنتر 'تے بہت ماڑا اثر پے سکدا سی ۔
اتھوں دے موسمی ماحول وچ سارا سال بہت تبدیلیاں آؤندیاں ہن ۔ نومبر توں اپریل تکّ دا سماں شامال رتّ اکھواؤندا ہے ۔ اس رتّ وچ اتر-پچھمی حصے وچ بہت طوفان پیدا ہندے ہن، جتھے ہواواں بہت تیز ہندیاں ۔ ایہناں دی رفتار 56 کلومیٹر فی گھنٹہ عامَ ہی ہندی ہے ۔ ایہناں ساریاں گلاں نوں دھیان وچ رکھدے ہوئے، وگیانکاں نے اک وشال بنھ ورگا ڈھانچہ بناؤن بارے سوچیا، جو پام جمیرا دے frond نوں آلے-دوالیوا گھیر لوے، تاں کہ ٹاپو نوں اچیاں لہراں تے طوفاناں توں بچایا جا سکے ۔ اس مقصد لئی 'کریسینٹ بریک واٹر' بنایا گیا ۔ اس نوں آرچیروڈن اوورسیز کمپنی ولوں تیار کیتا گیا ۔
ماہراں نے حساب لگایا کہ 'بریک واٹر' نوں سفلتا نال کم کرن یوگ بناؤن لئی اس نوں پام جمیرا دے اردھ ویاس دے 5 کلومیٹر آلے-دوآلے، لہراں توں گھٹو-گھٹو 3 میٹر اچا، 11.5 کلومیٹر لما اتے 200 میٹر چوڑائی والا بنایا جاوے ۔ اس نوں اسے طرحاں ہی تیار کیتا گیا ۔ اس پراجیکٹ لئی 9 پلاں، 15 ٹگبوٹز، 7 ڈریجر ، 30 بھاریاں مٹی چکن والیاں مشیناں، اتے 10 تیرن والیاں کریناں دی ضرورت پئی ۔
بھاریاں مشیناں نال سمندری سطح وچوں ریتا کڈھیا گیا ۔ 'بریک واٹر' دی سبھ توں ہیٹھلی پرت 7.4 میٹر موٹی بنائی گئی ۔ اس ریتا نوں اکٹھا کرنا بہت ہی چنوتی پورن سی تے ادوں ہی ممکن سی جدوں سمندر شانت ہندا سی تاں کہ ریت دی پرت دی ستھرتا پوری طرحاں قایم رہے ۔ پھر وڈے-وڈے پتھراں نوں ریتے دی پرت اتے اکٹھا کیتا گیا تاں کہ 'بریک واٹر' سمندر توں 4 میٹر اپر ہو جاوے ۔
ہن سوال ایہہ سی کہ 'بریک واٹر' اصل وچ پام جمیرا نوں کویں بچائیگا؟ اصلی بچاء باہرلے کوچ راہیں پیدا کیتا گیا جو کہ بہت وڈے پتھراں دیاں چٹاناں نال بنایا گیا سی، ہر اک پتھر دا بھار 6 ٹن دے برابر سی ۔
ایہناں پتھراں نوں مال بیڑی اتے لدیا گیا تے 24 گھنٹیاں دے وچ-وچ عمارت بناؤن والی جگہ تے بھیجیا گیا ۔ پھر اک واہک پٹی جو کہ دن رات ورتی گئی، نے 40،000 ٹن پتھر اک دن وچ 'بریک واٹر' دی دیوار تکّ پہنچاؤن دا کم کیتا ۔
ہن من وچ ایہہ خیال آؤندا ہے کہ صرف پتھراں دی دیوار بناں کسے کنکریٹ دے اپنی جگہ 'تے کویں ٹکی رہیگی تے کی ایہہ واقعی سرکھات ہوویگی؟ اس دا جواب وگیانیاں ولوں ایہہ سمجھایا گیا کہ سارے پتھر اپنے بھار تے آکار انوسار ہی چن کے کرین دوارا فٹّ کیتے گئے ہن ۔ جویں اک چابی اپنی تھاں فٹّ ہندی ہے، اسے طرحاں ہر اک پتھر نوں دوسرے نال انٹرلاک کیتا گیا تاں کہ ایہہ سمندر دیاں لہراں دا مقابلہ کر سکن ۔ سبھ توں ہیٹھلی پرت ہے ریتے دی، اس اپر 1 ٹن دے پتھراں دی پرط ہے تے پھر دو پرتاں ہور صرف پتھراں دیاں ہن ۔ لگاتار بہت ساریاں پرکھاں تے تجربے ایہناں پتھراں 'تے کیتے جاندے ہن، ایہہ یقینی بناؤن لئی کہ کتے پتھر وہِ نہ جان ۔ غوطہ خور سمندر دے اندر جا کے سمندر دی سطح نوں 27 میٹر تکّ جانچدے ہن تاں کہ جے کوئی تریڑاں جاں سوراخ آدی، جو کہ تیز لہراں نال پیدا ہندے ہن، پیدا ہوئے ہون تاں ایہناں دا سمیں سر پتہ لگّ سکے ۔
انجینیئراں نے محسوس کیتا کہ صاف پانی ٹاپو دے اندر، (فرونڈز وچ) نہیں وگ رہا ۔ لہراں نال پانی ٹاپو دے اندر باہر نہیں وگ رہا سی، اس کارن ٹاپو اندرلے پانی دے بس جان دا ڈر سی ۔ اس کرکے 'بریک واٹر کریسینٹ' نوں دو حصیاں وچ، 328 فٹّ توں کٹیا گیا تاں کہ پانی دا وہاء دوواں پاسیاں توں ہو سکے تے پانی کھڑوت 'چ آؤن (سٹیگنینٹ ہون) توں بچ سکے ۔
'بریک واٹر' 11 کلومیٹر لما تے 200 میٹر چوڑا ہے ۔ ایہہ سمندر دی سطح توں 13 فٹّ اچا ہے ۔ جد بریک واٹر اپنی ادھی اچائی تکّ بن گیا تاں پھر ٹاپو پام جمیرا بناؤن دا کم شروع ہویا ۔
پام جمیرا دا آکار تے ڈزائین اپنی نسچت تھاں اتے جگہ 'تے ٹکیا رہے، ایہہ یقینی بناؤن لئی 676 کلومیٹر اپر پلاڑ(خلا) وچ اک سیٹیلائیٹ ستھاپت کرکے اس دی ورتوں کیتی گئی ۔ سیٹیلائیٹ دے ذریعے لگاتار نگرانی رکھی جاندی رہی کہ جے پام جمیرا دے آکار تے ڈزائین دی بنتر وچ کوئی غلطی ہووے تاں اساری ویلے ہی پتہ لگّ جاوے اتے اس نوں ٹھیک کر لیا جاوے کیونکہ پام جمیرا دا آکار تھوڑھا جیہا وی وگڑدا تاں اس دا ڈزائین بدل جانا سی ۔ ریتا پٹن والیاں وڈیاں مشیناں نے پرشیا دی کھاڑی توں ریت اکٹھی کرن دا کم کیتا ۔ ایہہ مشیناں اک گھنٹے وچ 8،000 ٹن سنگھنا ریت بھردیاں سن تے 10 میٹر پرتی سیکنڈ دے حساب نال بھرائی ہندی سی ۔ کیونکہ پام (کھجور) درخت دے آکار ورگا ٹاپو بالکل اسے طرحاں دا رہنا چاہیدا سی، اس لئی جی پی ایس (گلوبل پوزیشنگ سسٹم) دے نال ریت سمندر وچ پائی گئی ۔ موبائیل ریسروز نوں گڈ دے نردیشاں وجوں ورتیا جاندا سی تے سیٹیلائیٹ ولوں دسے پوائنٹ دے انوسار مشیناں ولوں ریت پائی گئی ۔
بھچال دے آؤن نال ریت دا ڈھانچہ وہِ سکدا ہے ۔ اجیہا ہون نال ٹاپو سمندر وچ غائب ہو سکدا سی، کیونکہ جد بھچال آؤندا ہے تاں ریتے دے کن اک-دوجے دے نیڑے ہو جاندے ہن تے پانی اپر نوں دھکیا جاندا ہے، جس نال ٹاپو دی زمین وچ ترلتا آ جانی سی ۔ اجیہا ہون توں روکن لئی نرمان ٹیم لئی ریتے دیاں پرتاں 12 میٹر ڈونگھائی تکّ سنگھنیاں کرنیاں لازمی سن، جو کہ عامَ ورتے جان والے رولرز نال سنبھوَ نہیں سی تے اس کم لئی 'وائیبروکمپیکشن فینومنا' ناں دی تکنیک ورتی گئی ۔ 15 مشیناں اس کم لئی ورتیاں گئیاں ۔ 8 مہینیاں بعد ٹاپو اوہناں 1،20،000 لوکاں واسطے ستھر ہویا، جنہاں نے اس اپر کم کرنا سی ۔
ڈھانچہ کھڑھا ہون توں بعد ٹاپو 'تے اصل کم شروع ہویا ۔ روز دیاں 850 بساں وچ 40،000 کامے کم 'تے لگے ۔ ایہناں کامیاں نے گیس پائیپاں، بجلی، ٹیلیفون کیبلاں، سڑکاں بناؤن دا کم 12-12 گھنٹیاں دیاں دو شفٹاں وچ 40 ڈگری سیلیئس تاپمان وچ کیتا ۔ سمندر دی سطح ہیٹھاں 13 توں 16 میٹر تکّ دی ڈونگھائی 'تے پائیپاں پائیاں گئیاں ہن ۔ ایہہ وکھ-وکھ پائیپاں پین والے پانی، ورتے جا چکے پانی نوں لیاؤن-لجاؤن اتے دور-سنچار دیاں سیواواں مہیا کرواؤن لئی ورتیاں جاندیاں ہن ۔ ٹاپو 'تے بنن والے گھر، ہوٹل تے شاپنگ مال بناؤن لئی 57 ٹھیکے دار نیوکت کیتے گئے ۔ 2006 وچ پام جمیرا تیار ہو گیا ۔ سبھ توں پہلاں لوکاں نوں گھر بنا کے دتے گئے تے 2009 دے اخیر تکّ 28 ہوٹل، 'بریک واٹر کریسینٹ' 'تے کھلھ گئے سن ۔
سارے کامیاں نوں پہلاں اک پدھر، اک فرونڈ (درخت دی پتی دے آکار والا ڈھانچہ) 'تے اکٹھے کم کروایا گیا ۔ پام دے اپرلے سکھر توں کم شروع کروایا گیا ۔ اجیہا اس لئی کیتا گیا کہ جہڑا فرونڈ بن کے ختم ہندا سی اوہ اگلے فرونڈ دے بنن لئی آسرے دا کم کردا سی ۔
پہلاں پام جمیرا 'تے 60،000 لوکاں لئی گھر بنائے گئے سی پر تنّ دناں وچ ہی سارے گھر وک گئے ۔ پھر گھراں دی سمرتھا دگنی کر دتی گئی سی تے ہن پام جمیرا دے گھر تقریباً 1 لکھ 20 ہزار لوکاں نوں رہائش مہیا کر رہے ہن ۔
4500 گھر، 22 ہوٹل، شاپنگ مال، رزورٹ تے سڑکاں دا وشال تانا-بانا پام جمیرا دی خاص دکھّ دا حصہ بنیا ۔ مشہور ایکٹر شاہ رخ خان دا وی گھر پام جمیرا 'تے ہے ۔ 2006 وچ پام جمیرا نے دنیا دا سبھ توں وڈا بناؤٹی ٹاپو ہون دا خطاب حاصل کیتا ۔
پام جمیرا دا سمندری دنیا 'تے کی اثر ہندا ہے، ایہہ ویکھن لئی بہت وار پانی دے اندر مچھیاں اتے مونگیاں دی جانچ کیتی گئی ۔ ایہہ کھوج اس گلّ دا پتہ لاؤن لئی کیتی گئی کہ نویں پتھراں دے ڈھانچے توں سمندری جیون نوں کوئی خطرہ تاں نہیں ہو رہا ۔ پر کھوج توں ایہہ پتہ لگا ہے کہ پتھراں دا بنیا ہون کرکے ایہہ مچھیاں نوں شرن دین دا کم کر رہا سی تے مچھیاں پتھراں ولّ آکرشت ہو رہیاں سن ۔
پام جمیرا دا افتتاح بہت ہی زوراں-شوراں نال کیتا گیا ۔ آتشبازیاں نال پورا اسمان چمک اٹھیا ۔ پام جمیرا دا اک-اک فرونڈ تے اک-اک کونا لائیٹاں نال جگ-مگا اٹھیا سی ۔
بھاویں تسیں پام جمیرا ورگے سوہنے ٹاپو اپر ہی گھم رہے ہووو پر اس دی پام (کھجور جاتی دے درخت) والی دکھّ دا نظارہ صرف ہیلیکاپٹر توں ہی دیکھیا جا سکدا ہے ۔ پام جمیرا دی اساری بس اتھے ہی ختم نہیں ہو جاندی ۔ سگوں کئی نویں-نویں پراجیکٹاں اتے نویاں عمارتاں دے نرمان دی یوجنا چلدی ہی رہیگی ۔ وڈے-وڈے بھون-نرماتا اتھے کم کردے رہنگے، جویں مرابا ڈویلپر ہن بہت ہی وکھرے ڈھنگ دی عمارت بنا رہے ہن جس وچ 46 گھر ہونگے ۔ پالما ڈویلپر ولوں 10 نویں ہوٹل بناؤن دا اعلان کیتا گیا ہے ۔ نکھل کمپنی بہت وڈا مال پام جمیرا 'تے بنا رہی ہے، جس وچ کھریدداری دی سہولت دے نال پانی دی وشیش نہار والا ریستراں وی موجود ہووےگا | ہور وی بہت ساریاں نویاں تے آدھونک تھاواں پام جمیرا 'تے کھلھ رہیاں ہن تے بھوکھ وچ وی کھلھدیاں رہنگیاں ۔ آؤن والے کجھ سالاں وچ پام جمیرا اک وکھرے ہی دیش وانگ ابھریگا ۔