تنویر المقباس

تنویر المقباس
اصل زبان	عربی
موضوع	تفسیر قرآن

عربی تفسیر "تنویر المقباس" دا پورا نام "تنویر المقباس من تفسیر ابن عباس" اے

اصل عربی تفسیر دے مصنف ابو الطاہر محمد بن یعقوب بن محمد بن بن ابراہیم نجد الدین الشیرازی الشافعی نيں۔ تے ایہ تفسیر تفسیر قرآن تو‏ں متعلق عبد اللہ ابن عباس دی روایات دا مجموعہ اے۔

جس نوں اردو وچ مجد الدين أبو طاہر محمد بن يعقوب فیروزآبادى (المتوفى: 817ھ)نے تفسیر ابن عباس دے نام تو‏ں اکٹھاکیتا بعض لوگ اسنو‏ں فیروز آبادی دے نام تو‏ں منسوب کردے نيں اس دے حوالے تو‏ں اسلاف دی آراء مختلف فیہ نيں۔ اس دی اسناد دے متعلق وی گفتگو دی خاصی گنجائش اے، لیکن حقیقت ایہ اے کہ اس دی متعدد روایات صحاح ستہ و ہور کتب حدیث مثلا: مسند احمد بن حنبل، مسند ابی داود الطیالسی، مسند الشافعی، مسند الحمیدی، معجم طبرانی، المنتقی لابن جارود، سنن دارمی، سنن الدارقطنی وچ موجود نيں۔ اس دے علاوہ صحابہ دے اقوال و آثار وی نيں۔ لغتِ عرب، تاریخ عرب، ایام العرب تو‏ں استشہاد و استناد وی اے۔ ابن عباس دی روایات تو‏ں مزین نيں۔ انہاں تمام شواہد تے قرائن دی موجودگی وچ اس مجموعہ روایات ابن عباس تو‏ں بے اعتنائی، قرینِ انصاف نئيں۔ پھر ایہ تفسیر اک طویل عرصے تو‏ں ہزاراں دی تعداد وچ دنیا دے مختلف حصےآں وچ زیور طبع تو‏ں آراستہ ہو رہی اے تے اہل علم اس تو‏ں استفادہ وی کردے رہ‏ے نيں۔ تے ساڈے پاس ابن عباس ورگے مفسر اعظم دی تفسیری آراء دا اس دے علاوہ کوئی تے مجموعہ نئيں اے۔ اس تفسیر دا اک قلمی نسخہ پنجاب پبلک لائبریری لاہور وچ موجود اے۔ ایہ تفسیر 1314ھ نو‏ں امام سیوطی دی تفسیر در منثور دے حواشی اُتے مصر تو‏ں شائع ہوئی تے مستقل طور اُتے 1316ھ نو‏ں مصر تو‏ں چھپی تے برصغیر وچ کئی مرتبہ شائع ہوئی، 1285ھ نو‏ں شاہ ولی اللہ دے ترجمہ قرآن دے نال تے پھر شاہ رفیع الدین دے اردو ترجمہ دے حاشیہ اُتے وی شائع ہوئی۔ اردو ترجمہ پہلی بار 1926ء وچ آگرہ تو‏ں شائع ہويا تے 1970ء وچ مولانا عابد الرحمن صدیقی دے ترجمہ نو‏ں کلام کمپنی کراچی نے شائع کیتا۔

تنویر المقباس دی سند

تنویر المقباس دی سند ایويں اے "از کلبی از ابی صالح از ابن عباس"۔ اس کتاب وچ ہر قسم دی روایات موجود نيں۔ حضرت ابن عباس دی صحیح تفسیری روایات اوہ نيں جو مستند کتب احادیث وچ اسانید صحیحہ تو‏ں منقول نيں۔ حضرت ابن عباس دی جس روایت وچ محمد بن سائب کلبی تے محمد بن مروان السدی دونے موجود ہاں اوہ غایت درجہ دی ضعیف روایت اے۔

حوالے