پاکستان دی تریخ

سانچہ:تریخ پاکستان تریخ پاکستان جاں پاکستان دی تریخ توں مراد اُس علاقے دی تریخ اے جو 1947ء نوں ہندستان دی ونڈ دے موقعے اتے ہندستان توں وکھ ہو کے اسلامی جمہوریہ پاکستان جاں اسلامی لوکراج پاکستان اکھوایا ۔ ہندستان دی ونڈ توں پہلوں ہن دے پاکستان دا علاقہ برطانوی راج دا حصہ سی۔ اُس توں وی پہلے، اس تھاں اتے وکھ وکھ ویلےآں چ وکھ وکھ مقامی راجےآں تے کئی غیر ملکی طاقتوں دا راج رہیا۔ پرانےاں ویلےآں چ ایہ علاقہ برصغیر ہند دیاں کئی بادشاہتاں تے کجھ وڈیاں رہتلاں جاں تہذیباں دا حصہ رہیا اے۔ 18 ویں صدی ایہ علاقہ برطانوی ہند رل گیا۔

پاکستان دی سیاسی تریخ دی شروعات 1906 چ آل انڈیا مسلم لیگ دے قیام نال ہندی اے۔ اس جماعت دے قیام دا مقصد ہندستان وسن آلے مسلماناں دے حقاں دی راکھی تے اُنہاں دی نمائندگی کرنا سی۔ 29 دسمبر 1930 نوں، فلسفی تے شاعر، ڈاکٹر سر علامہ محمد اقبال نے اتلے لہندے ہندوستان دے مسلماناں لئی اک خود مختار ریاست دا تصور دتا۔ 1930ء دے دہاکے دےاخیر چ مسلم لیگ نے مقبولیت حاصل کرنا شروع کیتی۔ محمد علی جناح ولوں دو قومی نظریہ پیش کیتے جان تے مسلم لیگ ولوں 1940 دی قرارداد لاہور دی منظوری نے پاکستان دے قیام دی راہ پدھری کیتی۔ قرارداد لاہور چ مطالبہ کیتا گیا سی کہ برطانوی ہند دے مسلم ودھ گنتی علاقےآں اتے آزاد ریاست قایم کیتی جائے۔اخیر جناح دی آگوائی چ اک کامیاب تحریک مگروں 15 اگست 1947 نوں برطانوی قبضے توں آزاھی لبھی تے ہندستان دی ونڈ ہوئی ۔

ﺗرﯾﺦ ورے ﭘﮩﻠﮯ ﺗﮏ ﻟوک وﺳدے رۓ۔5200 ﺗوں 9000 ﻟﮑﮭ ورے ﭘراﻧﯽ اے۔ اﯾس رﮨﺗل دے درﯾﺎۓ ﺳواں دے ﮐﻧڈﯾﺎں ﺗوں ﭘﺗﮭر دے ﺑﻧﮯ اوزار ﻟﺑﮯ ﻧﯾں۔ ﻣﮩرﮔڑھ، ﺑﻠوﭼﺳﺗﺎن ﻧوﯾں ﭘﺗﮭر وﯾﻠﮯ دا اک ﮔڑھ ﺳﯽ 4ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن واﻟﮯ ﺗﮭﺎں چ اﻧﺳﺎن ﮨزاراں ورﯾﺎں ﺗوں رﯾﻧدا آﯾﺎ اے۔ اﺗﻠﮯ ﭘﻧﺟﺎب دی ﺳواﻧﯽ رﮨﺗل ورے ﭘﮩﻠﮯ ﺑﺎﮨروں آن واﻟﯾﺎں دی ﮨﻠﮯ ﺑﺎﺟوں ﻣﮏ ﮔﺋﯽ۔ اﯾﺗﮭوں دے ﻟوﮐﯽ ﻣﭨﯽ دے ﺑرﺗن ﺑﻧﺎﻧﺎ ﺟﺎﻧدے ﺳن واﺋﯽ ﺑﯾﺟﯽ ﮐرﻧﺎ ﺟﺎﻧدے ﺳن ﺗﮯ اوﻧﮩﺎں ﻧﯾں3600 ورے ﭘﮩﻠﮯ وس رﺋﯽ ﺳﯽ 4500ﮨڑﭘہ رﮨﺗل ﮐﺎﻧﺳﯽ وﯾﻠہ دی اک رﮨﺗل ﺳﯽ۔ ﮨڑﭘہ ﻣوﮨﻧﺟوداڑو ﺗﮯ ﮐﺋﯽ ﮨور ﻧﮕر اﯾدھﮯ ﮔڑھ ﺳن۔ اج ﺗوں ﭼﻧﮕﮯ ﻧﮕر وی وﺳﺎۓ۔ ﺷﮑر، ﮐﮭﻧڈ، ﮔڑ، ﮐﺎﭨن دا ﮐﭘڑا ﺗﮯ ﺷطرﻧﺞ اﯾﺗﮭﮯ ﺑﻧﮯ۔ اﻧﺎں دے ﻧﮕر اک ﭘدھر ﻧﺎل ﺑﻧﮯ ﺳن۔ ﮨﮕﻧدھﺎرا دا ﺑدھﺎ ورے دے ﻧﯾڑے ﺗرﯾڑے اﯾدر وﺷﮑﺎرﻟﮯ اﯾﺷﯾﺎء وﻟوں آے۔ اﯾﺗﮭﮯ دی رﮨﺗل ﻧوں ﺗوڑﯾﺎ ﺗﮯ ﭘراﻧﯽ ﺗﮯ اﭘﻧﯽ رﮨﺗل ﻧﺎل اک ﻧوﯾں وﯾﮯ دی اک ﻧوﯾں رﮨﺗل دی ﻧﯾو رﮐﮭﯽ۔ اﯾﮩﻧوں وﯾد رﮨﺗل ﮐہ ﺳﮑﻧﮯ آں۔ اﯾس وﯾﻠﮯ وچ ﭘﻧﺟﺎب وچ ﮨﻧدوواں دی ﭘوﺗر ﮐﺗﺎب رگ وﯾد ﻟﮑﮭﯽ3600آرﯾﺎﺋﯽ ﻟوک ﮐﺋﯽ ﺟﭨﺎں وچ ﮔﺋﯽ۔ اﯾﺳﮯ وﯾﻠﮯ وچ ای ﮨﻧدوﻣت دی ﭘﯾﻧڈی ﻧﯾو رﮐﮭﯽ ﮔﺋﯽ۔ رگ وﯾد ﺳﻧﺳﮑرت وچ اے۔ ﭘﻧﺟﺎب دے ﮐﺎﻓﯽ وڈے اﻧﮓ دا ﻧﺎں ﮔﻧدھﺎرا ﺳﯽ ﺗﯽ اﯾﺗﮭﮯ ﺑوﻟﯽ ﮔﻧدھﺎری ﺳﯽ رگ وﯾد ﺗﮯ ﺳﻧﺳﮑرت وچ ﻟﮑﮭﯽ ﮔﺋﯽ ﭘر ﻋﺎم ﻟوﮐں دی ﺑوﻟﯽ ﮔﻧدھﺎری ﺳﯽ۔ ﮔﻧدھﺎرا دا ای اک ﭘڑھﺎﮐو ﭘﺎﻧﯾﻧﯽ ﺳﯽ ﺟﯾﮩﻧﮯ ﭘﺷﮑﻼوﺗﯽ ﺻدﯾﺎں ﭘﮩﻠﮯ ﻟﮑﮭﯽ۔ اﯾہ ﮔﻧدھﺎری ﭘﻧﺟﺎﺑﯽ دی ﭘراﻧﯽ وﻧڈ اے ﯾﺎ اﯾﻧوں ﭘراﻧﯽ ﭘﻧﺟﺎﺑﯽ ﮐﯾﺎ ﺟﺎﺳﮑدا اے۔ ﭨﺎﮐﺳﺎﺷﻼ )ﭨﯾﮑﺳﻼ( ﮐﭨﺎس راج ﭘﺷﺎور ﻣﻠﺗﺎن وﯾد رﮨﺗل دے ﻧﮕر ﺳن۔ ﺑدھ ﻣت آن ﻧﺎل ﮔﻧدھﺎرا ﺑدھ ﻣت داﮔڑھ ﺑن ﮔﯾﺎ۔ اﺗﻠﮯ ﭘراﻧﮯ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﮐﺋﯽ26ﮔﻧدھﺎره وچ ﮔرﯾﻣر ﺗﮯ ﭘﮩﻠﯽ ﭘوﺗﮭﯽ اﺳﺗﺎ دﮨﺎﺋﯽ م پ وچ ﺳﮑﻧدر ﯾوﻧﺎﻧﯽ ھﺧﺎﻣﺷﯽ ﺳﻠطﻧت ﻧوں ﻣﮑﺎن دے ﭼﮑر وچ326ﺗﮭﺎﻧواں ﺗﮯ ﺑدھ ﻣت دے ﭘڑھﺎﺋﯽ دے ﺗﮭﺎں ﺑﻧﮯ۔ ﮔﻧدھﺎرا ﺗوں ﺑدھ ﻣت اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن ﭼﯾن ﮐورﯾﺎ ﺗﮯ ﺟﭘﺎن ول ﮔﯾﺎ۔ ﮨﯾون ﺳﺎﻧﮓ ﺗﮯ ﻓﺎﮨﯾﺎن دو ﭼﯾﻧﯽ ﻣذﮨﺑﯽ ﯾﺎﺗری ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن آۓ۔ ﻟﯾﻧدے ﮔﻧدھﺎرا ﺗﮯ ھﺧﺎﻣﺷﯽ ﺳﻠطﻧت ﻣل ﻣﺎردی اے۔ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن وﭼوں ﻟﻧﮓ ﺟﺎﻧدا اے۔ ﻣورﯾہ ﺳﻠطﻧت دﮐﮭﻧﯽ اﯾﺷﯾﺎء دی ﭘﮩﻠﯽ وڈی ﺳﻠطﻧت ﺳﯽ ﺟﯾﮩڑی ﺑﻧﮕﻠہ دﯾش ﺗوں ﻧﯾﭘﺎل ﺗﮏ ﭘﮭﯾﻠﯽ ﮨوﺋﯽ ﺳﯽ ﺗﮯ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن وی اوﮨدا اک اﻧﮓ ﺳﯽ۔ اﯾﮩدی ﻧﯾو ﭼﻧدرﮔﭘت ﻣورﯾہ ﻧﮯ رﮐﮭﯽ ﺟﯾدا وزﯾر ﮐوﭨﻠﯾہ ﭼﺎﻧﮑﯾہ ﭨﯾﮑﺳﻼ دا ﭘڑھﯾﺎ ﺳﯽ۔اﺷوک اﯾس ﺳﻠطﻧت دا اک وڈا راﺟہ ﺳﯽ ﺗﮯ اوس دے ﻣﮕرون اﯾہ ﺳﻠطﻧت ﻣﺎڑی ﭘﮯ ﮔﯽ ﺗﮯ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن ﺗﮯ اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﯾوﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎدﺷﺎﮨواں دا راج ﭨرﯾﺎ ﺟﯾدا راﺟﮕڑھ ﭘﻧﺟﺎب دے ﺷﮩر ﺳﯾﺎﻟﮑوٹ ﭘﺷﮑﻼوﺗﯽ ﺗﮯ ﭨﯾﮑﺳﻼ ﺳن۔ ﺑدھ ﯾوﻧﺎﻧﯽ رﮨﺗل ﭼﮭﺎﺋﯽ ﮨوﺋﯽ ﺳﯽ ﺗﮯ ﭨﯾﮑﺳﻼ دی ﮔﻧﺗﯽ دﻧﯾﺎ دے وڈے ﻟﮑﮭن ﭘڑھن دے ﮔڑھﺎں وچ ﮨوﻧدی ﺳﯽ۔ اﯾس دے ( دا ﺳﻧد ﺗوں ﮐﺷﻣﯾر ﺗﮏ دی ﺗﮭﺎں ﺗﮯ راج رﯾﺎ۔690–489ﻣﮕروں ﺳﻧد دے ﮨﻧدو راۓ ﭨﺑر )

وچ اﻣﯾر ﻣﻌﺎوﯾہ دا ﺟرﻧﯾل ﻣﮩﻠب ﺑن اﺑﯽ ﺻﻔراه اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﮨﻠہ ﺑوﻟدا ﺗﮯ ﮐﺎﺑل ﺗﮯ ﻣل ﻣﺎرن ﻣﮕروں ﭘﻧﺟﺎب آﻧدا اے ﺗﮯ ﻣﻠﺗﺎن ﺗﮯ ﻣل ﻣﺎردا اے۔ ﭘر اﯾہ ﮨﻠہ ﺗﮭوڑے ﭼر دا ای ﺳﯽ۔ اﻣوی ﺧﻠﯾﻔہ وﻟﯾد664اﺳﻼﻣﯽ ﻋرب ﺧﻠﯾﻔہ اﻣﯾر ﻣﻌﺎوﯾہ دے وﯾﻠﮯ ﭘﮩﻠﯽ واری ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن دا ﻋرب اﺳﻼﻣﯽ دﻧﯾﺎ دا ﻣﯾل ﮨوﯾﺎ۔  ﮨزار ﻓوج ﻧﺎل ﺳﻧد ول ﭘﯾﺟﯾﺎ۔ اوﮨﻧﮯ اﯾﺗﮭوں دے راﺟﺎ داﮨر ﻧوں ﮨرا ﮐﮯ ﺳﻧدھ ﺗﮯ ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ ﺗﮯ اﯾﻧﺞ ﺳﻧد ﺑﻠوﺟﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﭼوﮐﮭﺎ ﺳﺎرا ﭘﻧﺟﺎب ﺑﻧو اﻣﯾہ دی ﺧﻼﻓت وچ رل ﮔﯾﺎ۔12000 ﻧوں 711ﺑن ﻋﺑداﻟﻣﻠﮏ دے وﯾﻠﮯ ﻋراق دے ﮔورﻧر ﺣﺟﺎج ﺑن ﯾوﺳف ﻧﮯ ﺑﻧو اﻣﯾہ دے اک ﺟرﻧﯾل ﻣﺣﻣد ﺑن ﻗﺎﺳم ﻧوں ﺑﻧو اﻣﯾہ دی ﺧﻼﻓت ﭘﻧﺟﺎب ﺗوں ﻓراﻧس ﺗﮏ ﭘﮭﯾﻠﯽ ﮨوﺋﯽ ﺳﯽ ﺗﮯ ﻋرب اﺳﻼﻣﯽ ﺗرﯾﺦ دی ﺳب ﺗوں وڈی ﺧﻼﻓت ﺳﯽ۔ ﺑﻧو اﻣﯾہ دے ﻣﮕروں اﯾہ ﺑﻧو ﻋﺑﺎس دی ﺧﻼﻓت اﯾﺗﮭﮯ ﭼﻠﯽ۔ ﺗﮏ ﻣﺣﻣود1026وﯾں ﺻدی وچ اﺗﻠﮯ ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ ﮨﻧدوﺷﺎﮨﯽ دا راج ﺳﯽ ﺟﯾدا راﺟﮕڑھ ﮐﺎﺑل ﺳﯽ۔ اﯾدی ﻏزﻧﯽ دے ﺗرک ﺳردار ﺳﺑﮑﺗﮕﯾن ﻧﺎل ﺗﮯ اوﮨدے ﭘﺗر ﻣﺣﻣود ﻏزﻧوی ﻧﺎل ﻟڑاﺋﯽ ﭼﮭڑ ﺟﺎﻧدی اے۔ ﺟﮯ ﭘﺎل اوﮨدا ﭘﺗر آﻧﻧدﭘﺎل ﺗﮯ ﭘوﺗرا ﺗرﻟوﭼن ﭘﺎل ﺗﮯ اﯾس ﭨﺑر دا آﺧری راﺟہ ﺑﮭﯾم ﭘﺎل دﻟﯾری ﻧﺎل 11 ﻏزﻧوی دﯾﺎں ﻓوﺟﺎں ﻧﺎل ﻟڑدے رﯾﻧدے ﻧﯾں۔ ﭘﻧﺟﺎب دی اﯾس آﺧری ﺳﻠطﻧت دا راﺟﮕڑھ ﮐﺎﺑل ﺗوں درﯾﺎۓ ﺳﻧدھ دے ﮐﻧڈے ﺗﮯ ﮨﻧد ﺑﻧدا اے ﺗﮯ اوﺗﮭوں ﻧﻣﮏ دے ﭘﮩﺎڑی ﺳﻠﺳﻠﮯ وچ ﻧﻧدﻧہ اﯾدا آﭼری راﺟﮕڑھ ﺳﯽ۔ اﻓﻐﺎﻧﯽ ﺗرک ﭘﻧﺟﺎب ﻧوں رج ﮐﮯ ﻟﭨدے ﻧﯾں ﺗﮯ اﯾﺗﮭوں ﮨزاراں ﻟوﮐﺎں ﻧوں ﻏﻼم ﺑﻧﺎ ﮐﮯ ﻏزﻧﯽ وﯾﭻ دﺗﺎ ﺟﺎﻧدا اے۔ ﮔﻧدھﺎره رﮨﺗل ﺟﯾﮩڑی ﭘﮩﻠﮯ ای ﻣﺎڑی ﮨوﭼﮑﯽ ﺳﯽ اﯾﮩﻧﺎں ﮨﻠﯾﺎں ﻧوں ﻧﺎں ﺳہ ﺳﮑﯽ ﺗﮯ ﻣرﺟﺎﻧدی اے۔ ﭘﻧﺟﺎب ﻧوں ﻏزﻧﯽ ﺳﻠطﻧت دا اک ﺻوﺑہ ﺑﻧﺎدﺗﺎ ﺟﺎﻧدا اے۔ ﻋزﻧوﯾﺎں دے ﻣﮕروں ﻏورﯾﺎں ﻧﮯ ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ اﯾس ﺗوں اﮔﮯ ﮨﻧدﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﮨﻠﮯ ﺑوﻟﮯ ﺗﮯ اک ﻏوری ﺳﻠطﺎن ﺷﮩﺎب اﻟدﯾن ﻏوری ﻧوں ﺿﻠﻊ ﺟﯾﻠم ﭘﻧﺟﺎب وچ ﻗﺗل ﮐردﺗﺎ ﺟﺎﻧدا اے۔ دﻟﯽ ﺳﻠطﻧت وچ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﭘﻧﺟﺎب ﻧوں ﻟﯾﻧدے وﻟوں آﻧواﻟﮯ ﮨﻠﯾﺎں ﻧﺎل رﮨﻧﺎ ﭘﯾﻧدا ﺳﯽ۔ ﭘﺗران ﻧﺎل ﻟڑدا ﮨوﯾﺎ ﻣﺎرﯾﺎ ﮔﯾﺎ۔ اﮐﺑر ﺑﺎدﺷﺎه ﻧوں16 وچ ﺷﯾر ﺷﺎه ﺳوری ﻧﺎل اﭘﻧﮯ 1546ﻣﻐل ﺳﻠطﻧت دے ﺑﻧن ﻧﺎل ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن واﻻ ﺗﮭﺎں ﻣﻐل ﺳﻠطﻧت وچ رﻻﯾﺎ ﮔﯾﺎ۔ ﭘﺎوﯾں ﻏوری ﮨووے ﯾﺎ ﺳوری ﯾﺎ اﮐﺑر ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ ﻣل ﻣﺎرﻧﺎ ﮐدے وی اﺳﺎن ﮐم ﻧﺋﯾں ﺳﯽ۔ ﭘﻧﺟﺎب دا اک ﺳردار ﺳﻠطﺎن ﺳﺎرﻧﮓ روات ﮐول ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ ﻣل ﻣﺎرن ﻟﺋﯽ اﯾﺗﮭﮯ ﭼوﮐﮭﺎ وﯾﻠہ ﻟﻧﮕﺎﻧﺎ ﭘﯾﺎ۔ ﻻﮨور ﻣﻐل ﺳﻠطﻧت دا راﺟﮕڑھ ﺳﯽ۔ ﭘﻧﺟﺎب دی ازادی دا ﻣﺗر دﻻ ﺑﮭﭨﯽ ﻣردﯾﺎں ﻣرﮔﯾﺎ ﭘر ﻣﻐﻼں اﮔﮯ ﻧﺎں ﻟﻔﯾﺎ۔ ﻣﻐل ﺳﻠطﻧت وﯾﻠﮯ ﻧﺎل ﻧوﯾں رﭘﮭڑاں ﻧون ﻣﮑﺎن وج ﯾﻣﻠﯽ ﺛﺎﺑت ﮨوﺋﯽ ﺗﮯ ﻣﺎڑی ﮨوﻧدی ﮔﺋﯽ۔ دﮐﮭن وﻟوں ﻣرﮨﭨﮯ ، اﺗر ﻟﯾﻧدے وﻟوں ﭘﻧﺟﺎﺑﯽ اﯾدے ﺳر دی ﭘﯾڑ ﺳن ﺗﮯ ﺳﻣﻧدر وﻟوں اﻧﮕرﯾز ﺳن، اﭘﻧﮯ ﺻوﺑﯾدارﯾﺎں دﯾﺎں ﻏدارﯾﺎں ﺳن۔ ﻧﺎدر ﺷﺎه اﻓﺷﺎر ﺗﮯ اﺣﻣد ﺷﺎه اﺑداﻟﯽ دے ﻟٹ ﻣﺎر واﻟﮯ ﮨﻠﮯ ﻧﯾں ﻣﻐل ﺳﻠطﻧت دﯾﺎں ﭼوﻻں ﮨﻼدﺗﯾﺎں۔ اﯾس دے ﻣﮕروں ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﺧﺎص ﮐرﮐﮯ ﭘﻧﺟﺎب ﻧوں اﯾران ﺗﮯ اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن ﺗوں ﮨون واﻟﮯ ﺗﮭوڑے ﺗﮭورے ورﯾﺎں دا ﺟواﺋﯽ ﻧﺎل اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن و ﻟوں ﻟﭨﻣﺎر ﻟﺋﯽ آن واﻟﯽ اک ﻓوج ﻧوں واﭘس ﻣڑن ﺗﮯ ﻣﺣﺑور ﮐردﯾﻧدی اے۔ اوﮨدے18 ﺗﮯ اک ﭘﻧﺟﺎﺑﯽ زﻧﺎﻧﯽ ﺳدا ﮐور ﭘﻧﺟﺎب دے اﺗﮯ ﮨون واﻟﮯ اﯾس ظﻠم دے ﺧﻼف اﭨﮭ ﮐﮭڑی ﮨوﻧدی اے ﺗﮯ آﭘﻧﮯ 1797ﭼر ﻣﮕرون ﻟٹ ﻣﺎر واﻟﮯ ﮨﻠﯾﺎں ﻧﮯ ﺑرﺑﺎد ﮐرﮐﮯ رﮐﮭ دﺗﺎ۔  ﻧوں ﭘﻧﺟﺎب دے ﺑﺎرڈر ﺗﮯ ﭘوﻧﭻ ﭼﮑﮯ ﺳن۔ رﻧﺟﯾت ﺳﻧﮕﮭ ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن ﺗﮯ اوﮨﻧﺎں دے ﻣل ﻣﺎرن وچ ﺳب ﺗون وڈی روک رﯾﺎ۔ ﺟد1802ﺟواﺋﯽ دا ﻧﺎں رﻧﺟﯾت ﺳﻧﮕﮭ ﺳﯽ۔ رﻧﯾت ﺳﻧﮕﮭ ﭘﻧﺟﺎب ﮐﺷﻣﯾر ﻧوں ازاد ﮐراﻧدا اے ﺗﮯ اﯾﺗﮭﮯ ﻟﻣﮯ ﭼر ﻣﮕروں اﻣن ﺗﮯ ﭼﯾن دا راج ﺷروع ﮨوﻧدا اے۔ اﻧﮑرﯾز  ﻧوں اک ﻟﻣﯽ ﺗﯾﺎری ﺻﺑر ﺗﮯ اﻧﺗظﺎر ﻣﮕروں اﻧﮕرﯾز ﭘﻧﺟﺎب ﺗﮯ ﻣل ﻣﺎرﻟﯾﻧدے ﻧﯾں۔1849 ﻧوں اﻧﮕرﯾز ﺳﻧد ﺗﮯ ﻣل ﻣﺎردے ﻧﯾں ﺗﮯ ﺑﻠوﭼﺳﺗﺎن ول وددے ﻧﯾں۔ 1843 ﻧوں اوﮨدﯾﺎں اﮐﮭﺎن ﻧوﭨن ﻣﮕروں ﻣﯾﺎﻧﯽ دی ﻟڑاﺋﯽ وچ 1839ﺗﮏ اوه ﺟﯾﻧدا رﯾﺎ ﭘﺎﮐﺳﺗﺎن ﺗﮯ ﻣل ﻣرن دا اﻧﮕرﯾزی ﺳﻔﻧہ ﭘورا ﻧﺎﮨوﺳﮑﯾﺎ۔  وچ دﯾﺳﯽ ﻟوﮐﺎں ﻧﮯ اﻧﮕرﯾزاں دے ﺧﻼف ﮐﯽ ﺗﮭﺎﻧواں ﺗﮯ ﺑﻐﺎوت ﮐﯾﺗﯽ۔ ﺟﯾﻠم راوﻟﭘﻧڈی ﻣری ﺗﮯ ﮨﻧدﺳﺗﺎن دے ﮐﺋﯽ1857آوس وﯾﻠﮯ ﭘﻧﺟﺎب وچ ﮐﺷﻣﯾر ﺗﮯ اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن دے ﺑﺎرڈر ﺗﮏ دا ﺗﮭﺎں وی ﻧﺎل ﺳﯽ۔ اﻧﮕرﯾزاں ﻧﮯ اﯾﺗﮭﮯ ﻣل ﻣﺎرن ﻣﮕروں دو ﻧوﯾﺎں ﺑوﻟﯾﺎں اردو ﺗﮯ اﻧﮕرﯾزی اﯾﺗﮭﮯ ﻻﮔو ﮐﯾﺗﯾﺎں۔ ﻧﮕر اﯾس ﺑﻐﺎوت دے ﮔڑھ ﺳن ﭘر اﯾس ﻧوں ﮐﭼل دﺗﺎ ﮔﯾﺎ۔

باہرلے جوڑ

• قومی ورثہ، حکومت پاکستان Archived 2021-01-26 at the وے بیک مشین
• پاکستان دا قصہ
• سانچہ:Dmoz
• سانچہ:Wikiatlas