تحریک ختم نبوت 1974ء
تحریک ختم نبوت 1974ء تے فسادات | |||
---|---|---|---|
مضامین بسلسلہ تحریک ختم نبوت | |||
تاریخ | 29 مئی 1974 ء-اکتوبر 1974ء | ||
مقام | پاکستان | ||
طریقہ کار | |||
نتائج | سرکاری طور اُتے احمدیاں نوں کافر قرار دے دتا گيا آرڈیننس XX
| ||
سرکردہ رہنما | |||
1974ء ميں وزیر اعظم پاکستان جناب ذوالفقار علی بھٹو دے دور وچ احمدیاں جنہاں کوقادیانی وی کہیا جاندا اے، کوغیر مسلم اقلیت قرار دے دتا گیا، اس تحریک دے اصل محرک شاہ احمد نورانی سن انہاں نے 30 جون نوں اک تاریخی قرارداد جمع کرائی تے 6 ستمبر 1974ء تک بحث و تمحیص دے بعد اسنوں اک قانونی شق دی حیثیت دے دتی گئی۔ دوسری آئینی ترمیم دے اس حصے جس وچ احمدیاں نوں واضح طور اُتے آئین پاکستان نے غیر مسلم قرار دتا اے، نوں آرڈیننس 20 کہیا جاندا اے۔
تریخ
سودھوقیام پاکستان دے بعد احمدیاں دے خلاف کئی سال تک تحریکاں چلدی رہیاں، 1953ء اس حوالے توں زیادہ مشہور سال اے انہاں تحریکاں وچ کئی علما مثلاً عبدالستار خان نیازی تے مودودی صاحب نوں پھانسی دی سزا وی سنائی گئی لیکن اس اُتے عملدرآمد نہ ہويا۔ آزاد کشمیر دی اسمبلی وچ احمدی عقائد دے خلاف اک قرارداد منظور ہوئے چکی سی کہ پنجاب دے شہر ربوہ وچ 29 مئی نوں اسلامی جمعیت طلبہ دے طلبہ اُتے قادیانیاں نے حملہ کرکے تشدد کيتا جس وچ انہاں دے ناک، کان تے جسم دے اعضا بے دردی توں علاحدہ کیتے گئے۔ جسنوں سانحہ ربوہ دے ناں توں یاد کيتا جاندا اے۔ اس واقعے دے بعد ملک بھر وچ پریشانی دی اک لہر دوڑ گئی تے اس واقعہ دے تھوڑا عرصہ بعد مولانا شاہ احمد نورانی صدیقی نے قومی اسمبلی (پاکستان) وچ 30 جون 1974 احمدیاں تے لاہوری گروہ دے خلاف اک قرارداد پیش کيتی کہ ایہ لوک مرزا غلام احمد قادیانی نوں نبی مندے نيں جدوں کہ حضرت محمد صلی اللہ علیہ وسلم آخری نبی تے رسول سن لہٰذا اس باطل عقیدے دی بنا اُتے احمدیاں نوں غیر مسلم اقلیت قرار دتا جائے۔
بحث و تمحیص
سودھواس تحریک وچ سب مکاتب فکر کے علما شامل سن، علما دے علاوہ ہور بوہت سارے سیاست داناں نے حصہ لیا جنہاں وچ نوابزادہ نصر اللہ خان دا ناں نمایاں اے، سوائے چند اک رکن قومی اسمبلی پاکستان دے اکثر ارکان نے اس قرارداد دی حمایت وچ دستخط کر دتے، احمدی تے لاہوری گروپ دے نمائندےآں نوں انہاں دی خواہش دے مطابق اپنی صفائی دا مکمل موقع دتا گیا تے دوماہ اس اُتے بحث ہُندی رہی پوری قومی اسمبلی دے ارکان نوں اک کمیٹی دی شکل دے دتی گئی سی تے کئی کئی گھینٹے کیمرے دے سامنے بیانات و دلائل و جرح دا سلسلہ جاری رہندا، اس وقت دے اٹارنی جنرل جناب یحیٰ بختیار فریقین دے مؤقف نوں سن کر اک دوسرے تک بیان پہنچانے دا فریضہ سر انجام دیندے رہے۔ کمیٹی اس گل کيتی پابند سی کہ کئی سال تک اس مناظرے نوں کدرے نشر نئيں کرے گی۔
نتیجہ
سودھوبوہت سارے سیاست دان اس تحریک توں پہلے اس مسئلے دی سنگینی توں ناواقف سن، لیکن جدوں انہاں نوں کیمرے دے سامنے احمدی نمائندےآں (مرزا ناصر وغیرہ) دے قول و اقرار توں اصل صورت حال دا علم ہويا تاں اوہ وی اپنے ایمان دی حفاظت دے سلسلے وچ سنجیدہ ہوئے گئے، بالآخر مرزا ناصر توں اک سوال ہويا کہ جے کدی دنیا وچ کدرے تسيں لوکاں دی حکومت قائم ہوئے جائے تاں تسيں (احمدی/مرزائی) غیر احمدی کلمہ گو مسلماناں نوں اوتھے کس درجے وچ رکھو گے تاں اس نے جواب دتا کہ اسيں انہاں نوں اقلیت سمجھاں گے، ایويں اس دے کلیہ دے مطابق احمدیاں نوں اک غیر مسلم اقلیت قرار دے دتا گیا۔ ہن پاکستان دے مسلمان غیر سرکاری طور اُتے 7 ستمبر نوں یوم ختم نبوت دے طور اُتے مناندے نيں۔
کورٹ وچ چیلنج
سودھواس قانون دے پاس ہُندے ہی احمدیاں نے ہائی کورٹ تے سپریم کورٹ وچ اس قانونی ترمیم نوں چیلنج کیا، مسلماناں دی طرف توں ڈاکٹر سید ریاض الحسن گیلانی تے احمدیاں دی طرف توں فخرالدین جی ابراہیم نے اس کیس دی پیروی کی، لیکن مرزا غلام احمد دیاں لکھتاں وچ لکھی ہوئی اسلام مخالف گلاں دلائل قاطعہ ثابت ہوئیاں تے احمدی کورٹس وچ وی خود نوں مسلمان ثابت نہ کر سکے
بیرونی حوالے
سودھو- قومی اسمبلی وچ ہونے والی اکیس دن دی مکمل کارروائی
- تحریک تحفظ ختم نبوت تے علامہ شاہ احمد نورانی۔ از؛ محمد احمد ترازی
- سانحہ ربوہ دی عدالتی رپورٹ شائع کیوں نئيں ہُندی؟
- Khatam e Nabuwat 7th Sep 1974 National Assembly – Shah Noorani
- -مسلم-اقلیت-قرار-دلوان/ احمدیاں نوں غیر مسلم اقلیت قرار دلوانے والی قرارداد…….. تاریخی حقائق کيتا کہندے نيں؟
- جدوں پاکستان وچ احمدیاں نوں غیر مسلم اقلیت قرار دتا گیا تھا