تبت دے مسلمان
تبتی مسلمان (انگریزی: Tibetan Muslims)، جنہاں نوں کاچی (سانچہ:Bo) وی کہیا جاندا اے، تبت دی آبادی وچ اک چھوٹی اقلیت اے۔ مسلمان ہونے دے باوجود انہاں نوں حکومت چین دی جانب توں عوامی جمہوریہ چین دے تبتی لوکاں دی حیثیت توں سرکاری طور اُتے تسلیم کیتا گیا اے۔ انہاں دا موقف ہوئی مسلماناں توں مختلف اے جنہاں نوں وکھ توں تسلیم کیتا گیا اے۔ تبتی لفظ کاچی دے لفظی معنے کشمیری نيں تے خود کشمیر نوں تبتی زبان وچ کاچی یُول کہیا جاندا سی، جس دا مطلب وطنِ کشمیر اے۔
تریخ
سودھوتبت وچ مسلماناں دی آمد زمانے تے حالات دی تبدیلیاں دے نظر ہونے دی وجہ توں غیر واضح نيں، حالاں کہ تبت دے ناں نوں مختلف انداز وچ عربی دی تریخ دیاں کتاباں وچ لکھیا ہويا پایا گیا اے۔
اموی خلیفہ عمر بن عبد العزیز دے دور حکومت وچ اک وفد تبت تے چین توں انہاں دے ایتھے بھیجیا گیا کہ اوہ اسلامی مبلغاں نوں انہاں دے ملک بھیجاں تے صلاح بن عبد اللہ حنفی نوں تبت بھیجیا گیا سی۔ اٹھويں تے نويں صدیاں وچ بغداد دے عباسی حکمراناں نے تبت توں تعلقات بنائے رکھیا۔ پر، مبغلین دی جانب توں کوئی جبری مذہبی تبدیلی نئيں دیکھی گئی، حالاں کہ انہاں وچوں اکثریت نے تبت وچ سکونت اختیار کيتی تے تبتی خواتین توں شادیاں کيتیاں ۔
710ء-720ء وچ مے آگتسوم دی بادشاہت دے دور وچ عرب لوکاں نے تبت دا رخ کرنا شروع کیتا جو چین دی اندرونی زمین وچ اپنی قابل لحاط موجودگی درج کر چکے سن ۔
سادنالیگس (799ء-815ء) دی بادشاہت دے دور وچ عرب طاقتاں توں مغرب وچ اک لمبے عرصے تک چلنے والی جنگ دیکھی گئی۔ ایسا معلوم پڑدا اے کہ تبتیاں نے عرب فوجی دستےآں نوں بھاری تعداد وچ پکڑکر 801ء اپنی مشرقی سرحداں اُتے بر سر خدمت رکھیا سی۔ تبتی سمرقند تے کابل تک فعال سن ۔ رفتہ رفتہ عرب فوجاں بالا دستی حاصل کرنے لگی تے کابل دا تبتی گورنر عرباں دے اگے گھٹنے ٹیک کر 812ء یا 815ء مسلمان ہوئے گیا۔ [۱]
چنگھائی والےآں دا قبول اسلام
سودھواسلام دا فروغ سالار لوکاں دی جانب توں سابقہ بدھ متی کارگن تبتیاں وچ لامو-شان-کین وچ کیہ گیا سی۔[۲][۳] کچھ چنگھائی دے تبتی جو اسلام قبول کر چکے سن، ہن ہوئی لوکاں وچ شمار کیتے جا رہے نيں۔[۴][۵]
بلتی لوک
سودھو تفصیلی لی لئی ویکھو: بلتی لوگ
بلتستان دے بلتی لوک انہاں تبتی بدھ مت دے پیرو کاراں دی نسل توں نيں جنہاں نے زیادہ تر نوربخشیہ فرقے وچ شمولیت اختیار کيتی۔ انہاں دی زیادہ تر اکثریت شیعہ اسلام اپنا چکی، حالاں کہ کچھ لوک سنی اسلام وی اپنا چکے نيں۔ انہاں دی بولی جانے والی بلتی زبان قدیم طور اُتے اہمیت رکھدی اے تے ایہ تبتی زبان توں کدرے زیادہ کلاسیکی تبتی نال مشابہت رکھدی اے۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ Beckwith, Christopher I. The Tibetan Empire in Central Asia. A History of the Struggle for Great Power among Tibetans, Turks, Arabs, and Chinese during the Early Middle Ages, 1987, Princeton: Princeton University Press. ISBN [[Special:BookSources/0-691-02469-3, p. 14, 48, 50.
- ↑ (1894) The Geographical Journal. Royal Geographical Society., 362–.
- ↑ (1894) The Geographical Journal. Royal Geographical Society., 362–.
- ↑ 樊, 前锋 (2008-06-18). "青海,那些说藏语的回族乡亲". 中国民俗网. https://web.archive.org/web/20181225062612/http://www.chinesefolklore.com/news/news_detail.asp?id=1778%20. Retrieved on ۲۶ نومبر ۲۰۱۹.
- ↑ "青海,那些讲藏话的回回". 宁夏新闻网. 2008-06-19. https://web.archive.org/web/20170915113442/http://zfhf.nxnews.net/home.php?mod=space&uid=54488&do=blog&id=16111. Retrieved on ۲۶ نومبر ۲۰۱۹.
ہور پڑھو
سودھو- Akasoy, Anna; Burnett, Charles; Yoeli-Tlalim, Ronit. (2016). Islam and Tibet: interactions along the musk routes. Routledge, 2016. ISBN [[Special:BookSources/978-1-138-24704-8
- Atwill, David G. “Boundaries of Belonging: Sino-Indian Relations and the 1960 Tibetan Muslim Incident.” The Journal of Asian Studies 75, no. 03 (August 2016): 595–620, doi:10.1017/S0021911816000553.
- Sheikh, Abdul Ghani. (1991). "Tibetan Muslims." The Tibet Journal. Vol. XVI, No. 4. Winter, 1991, pp. 86–89.
- Siddiqui, Ataullah. (1991). "Muslims of Tibet." The Tibet Journal. Vol. XVI, No. 4. Winter, 1991, pp. 71–85.
باہرلے جوڑ
سودھو- Tibetan Muslims
- Islam in Tibet: Preface by His Holiness The Dalai Lama; Including 'Islam in the Tibetan Cultural Sphere'; 'Buddhist and Islamic Viewpoints of Ultimate Reality'; and The Illustrated Narrative 'Tibetan Caravans'- Fons Vitae books
- Islam in Tibet 'The Ornaments of Llasa' Video – Fons Vitae books
- Gallery of Tibet (Includes picture of a Minaret)
- Mosque in Lhasa
- Islam and Tibet: cultural interactions, 8th to 17th centuries
- Exploring Ethnicities: A Sociological Profile Of Tibetan Muslim Community In Kashmir Valley – Analysis
- A minority within a minority: Nepal’s Tibetan Muslims mark Ramadan