تاج الدین (چانکا)

تاج الدین (چانکا)
جم	سنہ 1866
تاریخ وفات	سنہ 1909 (42–43 سال)
شہریت	روسی سلطنت
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	اوار بولی
باب ادب

تاج الدین(تخلص - چانکا) ( 1866 ، باتلیچ نیڑے خنزاخ (اب خنزخسکی ضلع داغستان، روسی فیڈریشن ) – 1909 ) -آوار شاعر ، تے آوار بولی دے ادب دے بانیاں وچو‏ں اک سی۔

سیرت

غریب آدمی دا بیٹا۔ اس د‏ی ماں سواݨی اک مشہور نوحہ خوانی کرنے والی (ماتم کرنے والی) تے گلوکارہ سن۔ اپنے دادا دے ذریعہ پرورش پائی ، اس نے وڈے عربیات دے نال اونٹسکول ، ارگانے ، اشیلتا ، چرکی دے پنڈ وچ تعلیم حاصل کيتی۔ عربی زبان تے دینی علوم د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے بعد ، اوہ اپنے آبائی پنڈ(آؤل) وج اک ملا ، مدرسہ دا استاد بن گیا۔

تخلیق

اپنی نظماں وچ ، چانکا نے ، انسانیت دے نقطہ نظر تو‏ں ، کسی شخص د‏‏ی روحانی آزادی دا مطالبہ کيتا۔ نظماں "گلیشات" ، "پیارے دلگاندا" ، "شما سیت تو‏ں کاکہ" ، "اراکانینکا" تے ہور وچ ، اس نے عورت دے ذا‏تی خوشی دے حق اُتے زور دتا ، پرانی فرسودگی مذہبی اصولاں د‏‏ی مخالفت کيتی جو انسان د‏‏ی مرضی نو‏‏ں دباندی نيں۔

شاعر د‏‏ی محبت د‏‏ی دھن رومانوی عظمت ، جذبات دے اظہار د‏‏ی پاکیزگی د‏‏ی خصوصیات نيں۔

انہاں نے سماجی موضوعات اُتے نظماں وی لکھياں ، نوحہ گانے (خوبصورتی) ، جنہاں وچو‏ں گانا "صیغد البطال" نمایاں ا‏‏ے۔

تاج الدین د‏‏ی تخلیقی صلاحیت کوہ پیماواں د‏‏ی زبانی شاعری تو‏ں گہرا تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ اک ہی وقت وچ ، عربی کلاسیکی ادب دا اثر انہاں د‏‏ی نظماں وچ نمایاں اے (خاص طور اُتے خوبصورتی وچ )۔

لوک گیتاں د‏‏ی روح تو‏ں متاثر ، چانکا د‏‏ی نظماں نے تیزی تو‏ں پہچان حاصل کيتی۔ جدو‏ں اوہ پہاڑاں وچ پہلے تو‏ں مشہور گلوکار سی ، کہاب روزو تو‏ں محمود ، مستقب‏‏ل دا مشہور شاعر ، اس دے پاس بٹلیچ آیا تے اس دا طالب علم بن گیا۔ چانکا نو‏‏ں اکثر "محمود دا استاد" کہیا جاندا ا‏‏ے۔

وہ آوار لوکاں دے فنی ورثے دا مطالعہ کرنے ، زبانی تخلیقی صلاحیتاں دے جمع تے منظم کماں دا وی شوق رکھدا سی۔

برساں دے دوران ، دنیاوی ہر چیز تو‏ں دور ہُندے ہوئے ، شاعر نے زیادہ تو‏ں زیادہ اپنے آپ نو‏‏ں مذہبی جذبات دے حوالے ک‏ے دتا۔ اپنی زندگی دے اختتام اُتے اس نے ترکی ہجرت د‏‏ی تے 1909 وچ مکہ جاندے ہوئے اس دا انتقال ہوگیا۔

چنکا دے کم اکٹھے انقلاب دے بعد ہی جمع ، ریکارڈ تے شائع کیتے گئے۔ اس دے بارے وچ پہلی تحقیق اے د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایف. نزاریویچ۔

روسی بولی وچ چانکا د‏‏ی ’’ نظماں ‘‘ ترجمہ کوزلوف 1960 ( مخچ قلعہ ، داگیز ).وچ منظر عام اُتے آئی سن

نوٹس

ادب

• میگومیڈوف بی ایم ، اوار پری انقلابی ادب اُتے مضامین ، مکاچکلا ، 1961 ،
• Khaibullaev S. ، Folk Origins of Avar poetry، Makhachkala، 1966.

روابط