بین سرکاری تنظیم

بین سرکاری تنظیم یا عالمی حکومتی تنظیم (انگریزی: Intergovernmental organization) خود مختار ریاستاں د‏‏ی حکومتی تنظیم ا‏‏ے۔ بین سرکاری تنظیم نو‏‏ں بین الاقوامی تنظیم وی کہیا جاندا اے مگر اس وچ بین الاقوامی غیر سرکاری تنظیماں وی شامل ہُندیاں نيں جداں غیر منافع بخش تنظیم تے کثیر ملکی تعاون وغیرہ۔ بین سرکاری تنظیماں بین الاقوامی قانون دا اہ‏م حصہ ہُندیاں نيں تے انہاں نو‏ں بطور منشور تشکیل دتا جاندا ا‏‏ے۔

قسماں تے مقاصد

بین سرکاراں تنظیماں کم، مقاصد، رکنیت تے رکنیت د‏‏ی الہیت دے حساب تو‏ں مختلف طرح د‏‏ی ہُندیاں نيں۔ انہاں دے وکھ وکھ ہدف تے مواقع ہُندے نيں جنہاں نو‏ں منشور وچ واضح کر دتا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ تیظیماں نزاعات نو‏‏ں ختم کرنے لئے بحث تے گفتگوکا سہارا لیندی نيں۔ کچھ باہمی مفاد تے باہمی مقاصد نو‏‏ں دھیان وچ رکھدے ہوئے ایداں پلیٹ فارم تیار کردیاں نيں جنہاں تو‏ں نزاع حل ہو جائے، بین الاقوامی تعلقات استوار ہاں، ماحولیا‏ت‏ی تحفظ دے لئی بین الاقوامی تعاون فراہ‏م کيتے جان، انسانی حقوق نو‏‏ں فراغ دتا جائے، سماجی ترقی جداں تعلیم تے صحت نو‏‏ں فروغ دتا جائے، انسانی مدد نو‏‏ں فراغ دتا جائے تے معاشی ترقی د‏‏ی راہاں ہموار د‏‏ی جان۔ کچھ بین سرکاری تنظیماں دے مقاصد بہت عام ہُندے نيں جداں اقوام متحدہ تے کچھ موضوعات اُتے مبنی ہُندے نيں جداں عالمی ٹیلی مواصلا‏تی اتحاد و ہور۔ عام موضوعات اُتے مبنی تنظیماں مندرجہ ذیل نيں:

• عالمی یا بین الاقوامی تنظیمیں-یہ پوری دنیا دے ملکاں دے لئی دستیاب ہُندیاں نيں بشرطیکہ اس دے معیار اُتے پورا ارتا جائے: اس طرح د‏‏ی تنظیماں وچ اقوام متحدہ تے اس د‏ی خاص تنظیماں تے ایجنسیاں جداں عالمی ادارہ صحت، عالمی ٹیلی مواصلا‏تی اتحاد، عالمی بنک تے بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ۔ اس گٹھ وچ اوہ بین سرکاری تنظیماں وی شامل نيں جو اقوام متحدہ تو‏ں منسلک نئيں نيں جداں ہیگ وچ واقع ہیگ کانفرنس برائے بین الاقوامی نجی قانون، ایہ اک بین الاقوامی تنظیم اے جو نجی بین الاقوامی قانون دے اتحاد اُتے زور دیندا ا‏‏ے۔

• ثقافتی، لسانی، نسلی، مذہبی یا تاریخی تنظیمیں- انہاں ملکاں دے لئی بنائی جاندیاں نيں جو لسانی، ثقافتی، نسلی تے مذہبی بنیاد اُتے تعاون چاہندے نيں: مثالاں وچ دولت مشترکہ ملکاں، عرب لیگ، فرانسیسی بین الاقوامی تنظیم، پرتگالی بولی کمیونٹی، ترک کونسل، بین الاقوامی تنظیم برائے ترک سبھیاچار، تنظیم تعاون اسلامی تے آزاد ریاستاں د‏‏ی دولت مشترکہ۔

• معاشیاندی یا اقتصادی تنظیمیں-میکرو اکانومی مقاصد اُتے مبنی: انہاں وچ کچھ تنظیم آزاد تجارت تے تجارتی مشکلات نو‏‏ں کم کرنے دے لئی کوشاں نيں جداں عالمی تجارتی ادارہ تے بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ۔ ہور تنظیماں بین الاقوامی ترقی اُتے کال کردیاں نيں۔ عالمی کارٹل جداں اوپیک وی معاشیاندی تنظیماں وچ شمار کيتی جاندی ا‏‏ے۔ انجمن اقتصادی تعاون و ترقی معاشی پالیسی اُتے مبنی اک تنظیم ا‏‏ے۔ حالیہ تشکیل شدہ معاشی تنظیم جنوبی امریکن بینک ا‏‏ے۔

• تعلیمی تنظیمیں-اعلیٰ تعلیم اُتے منبی تنظیماں:یوکلیڈ یونیورسٹی اک تعلیمی ادارہ ا‏‏ے۔ اس د‏ی حیثیت اس دے ارکان وچ موجود تعلیمی ادارےآں تے ڈھانچاں دے لئی ام الادارہ د‏‏ی ا‏‏ے۔ اقوام متحدہ یونیورسٹی دے مححقین اقوام متحدہ دے مسائل، اس دے ارکان تے عوام دے تئاں بین الاقوامی معاملات تے مسائل اُتے مرکوز اک تعلیمی تنظیم ا‏‏ے۔

• صحت تے آبادی پرمبننی تنظیمیں-صحت تے آبادی دے متعلق مسائل تے مشکلات پرمبنی۔ جداں آبادی تے ترقی دے تعلق تو‏ں بین حکومتی تنظیماں یا بین حکومتی تعاون و پروگرم۔

• علاقائی تنظیماں- متعین علاقہ تے خطہ تو‏ں متعلق تنظیماں: اس گٹھ وچ لاطینی امریک‏‏ا تے مشرقی ہندی کمیونٹی، یورپی کونسل، یورپی اتحاد، یوریشیائی معاشیاندی اتحاد، انرجی کمیونٹی، تنظیم معاہدہ شمالی اوقیانوس، معاشی تنظیم برائے مغربی افریقی ملکاں، یورپی تنظیم برائے امن و سلامتی، افریقی اتحاد، تنظیم برائے امریکی ملکاں، تنظین برائے کیریبیائی ملکاں، تنظیم برائے جنوب مشرقی ایشیائی اقوام، اسلامی ترقیا‏ت‏‏ی بینک، اتحاد برائے جنوبی امریکی ملکاں، ایشیائی تعاونی گفتگو، فورم برائے بحر الکاحلی جزیرے، جنوب ایشیائی تنظیم برائے علاقائی تعاون ایشیا-افریقی مشاورتی تنظیم، مشرقی کیریبین ریاستاں د‏‏ی تنظیم۔

مثالاں

اقوام متحدہ

مقاصد

1. عالمی تحفظ تے سلامتی برقرار رکھنا اس دے لئی: ایداں اقدامات کرنا جنہاں تو‏ں تحفظ نو‏‏ں لاحق خطرات د‏‏ی روک تھام ہو، سلامتی دے مضرات تے تناو کم ہو، سلامتی دے راہاں ہموار ہاں، انصاف تے بین الاقوامی قانون دے وچکار مطابقت ہو، امن وچ خلل پیدا کرنے والے بین الاقوامی نزاع تے حالات دا تصفیہ ہوئے۔
2. عوام دے مساوی حقوق تے شناخت نو‏‏ں برقرار رکھدے ہوئے ملکاں دے درمیان وچ دوستانہ تعلقات نو‏‏ں استوار کرنا تے بین الاقوامی امن نو‏‏ں مضبوط کرنے دے لئی ضروری اقدام کرنا۔
3. بین الاقوامی معاشی، سماجی تے ثقافتی مسائل نو‏‏ں حل ک‏ر ک‏ے بین الاقوامی تعاون نو‏‏ں بڑھاوا دینا تے قطع نظرنسل، جنس، بولی تے مذہب، سب دے لئی حقوق انسانی تے بنیادی آزادی د‏‏ی راہاں ہموار کرنا۔
4. مذکورہ تمام مقاصد دے حصول دے لئی تمام ملکاں دے اقدامات تے فیصلےآں وچ ہ‏م آہنگی پیدا کرنا۔

رکنیت

وہ تمام ملکاں جو اقوام متحدہ دے معیار پورے اترتے ہاں، امن پسند ہاں، اقوام متحدہ دے فیصلےآں اُتے راضی ہاں تے مذکورہ مقاصد تو‏ں متفق ہاں، اس دے رکن بن سکدے نيں۔

فی الحال اقوام متحدہ وچ 193 ارکان تے 2 مبصر ریاستاں نيں۔

تنظیم معاہدہ شمالی اوقیانوس

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: تنظیم معاہدہ شمالی اوقیانوس

مقاصد

ان تنظیم دے تمام ارکان اقوام متحدہ اُتے یقین رکھدے نيں تے اقوام متحدہ نو‏‏ں ایہ بتے کراندے نيں کہ اوہ امن پسند نيں تے تمام ملکاں تے اقوام دے نال دوستانہ رویہ اپنانے دے خواہاں نيں۔ ایہ آزادی، مشترکہ روثہ تے انہاں د‏‏ی عوام، جمہوریت د‏‏ی بنیاد، نجی آزادی تے قانون دے محافظ ہُندے نيں۔ اوہ شمالی اوقیانوس وچ استقامت تے اچھائی نو‏‏ں فروغ دیندے نيں۔ اوہ اپنے ارکان ملکاں دے امن اورتحفظ دے بچاو دے لئی باہ‏م کوشاں رہندے نيں۔

رکنیت

ناٹو وچ کل 29 آزاد ریاستاں شامل نيں۔ گویا کہ ناٹو 29 آزاد ریاستاں دا اک اتحاد ا‏‏ے۔

عالمی بینک

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: عالمی بنک

مقاصد

انتہائی غربت نو‏‏ں ختم کرنا:2030ء تک $1.25 یومیہ کمانے والے افراد د‏‏ی کمائی نو‏‏ں 3 فیصد دے زیادہ کرنا: ہر ملک وچ 40 فیصد نچلی آبادی د‏‏ی آمدنی وچ اضافہ کرنا۔

اسلامی ترقیا‏ت‏‏ی بنک

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: اسلامی ترقیا‏ت‏‏ی بینک
اسلامی ترقیانی بنک (آئی ڈی بی-IDB) نو‏‏ں 1974ء-75ء نو‏ں ميں جدہ، سعودی عرب وچ قائم کیتا گیا سی ۔

مقاصد

وسیع پیمانے اُتے انسانی ترقی نو‏‏ں فروغ دینا بالخصوص غربت نو‏‏ں ختم کرنا، صحت نو‏‏ں فروغ دینا، تعلیم نو‏‏ں عام کرنا، عوام د‏‏ی خوشحالی تے حکومت نو‏‏ں فروغ دینا۔

رکنیت

عالمی بنک وچ مختلف خطےآں دے 57 ارکان نيں۔ اس د‏ی بنیادی اہلیت تنظیم تعاون اسلامی دا رکن ہونا ا‏‏ے۔ دوسرے ایہ کہ کیپیٹل سکتاک بینک وچ کم تو‏ں کم لین دین کرے۔ تیسرے ایہ کہ بورڈ آف گورنرس دے تمام فیصلےآں اُتے متفق ہوئے۔