بُھبل

بُھبل شاہمکھی لپی وچ لکھیا گیا پنجابی ناول اے۔ اسدی رچنا فرزند علی نے کیتی اے۔

ایہہ ناول فرزند علی دے استاد، استاد دامن دای ہڈّ-ورتی جیون کہانی اے۔ ناول کار پنجاب تے پنجابی دے اگھے لوک شاعر استاد دامن دا چہیتا شاگرد تے عزیز سی۔ فرزند علی دی شخصیت استاد دامن دے ہتھیں ڈھلی، سجی تے سنوری۔ ایہہ ناول اک طرحاں نال استاد دامن دی جیون-گاتھا اے۔

ناول ‘بھبل’ دے گورمکھی وچ مہیا دو روپ

اشاعت

بھبل پہلی وار شاہمکھی لپی وچ 1996 وچ چھپیا۔ اسنوں پاکستانی پنجابی ادبی بورڈ، لاہور ولوں شائع کیتا گیا۔ گورمکھی لپی وچ ‘بھبل’ دے دو روپ مہیا ہن۔ اک نوں ‘بھبل’ سرلیکھ تحت دستک پرکاشن، لدھیانہ (پنجابی ڈیپارٹمنٹ، پرسوچ پرکاشن، لکھنؤ) ولوں چھاپیا گیا اے۔ اسدا کور آصف رضا نے تیار کیتا اے۔ اسدا پہلا ایڈیشن ستمبر، 2014 وچ اتے دوجا ایڈیشن 2016 وچ چھپیا۔ دوجا روپ نویگ پرکاشن، نویں دلی ولوں چھاپیا گیا اے۔ اسدا لپیاننترن پیارا سنگھ صحرائی نے کیتا اے۔

ناول بارے

بھبل 20ویں صدی دے مگرلے ادھ دے پاکستانی پنجاب دی بھوئیں دے اتہاس نوں سموئی بیٹھا اے۔ لکھاری دی نظر مارکسسٹ اے جس صدقہ ناول سماج وادی حقیقت پسند ناول بن جاندا اے۔ ناول ‘اودھرلے’ پنجابیاں دا چتر کھچدا اے۔ چتر وچ نت دے جیون نال جدوجہد کردے، بھکھ تے لٹّ نال گھلدے نظر آؤندے ہن۔ اردھ-جگیرو سماج وچ جگیرداراں دے ماتحت راہکاں (مظاریاں) دی حیاتی دی جیوندی تصویر ناول وچ پیش اے۔ ناول اک سوال دے جواب تلاشن وچ پھیلیا ہویا اے – “میرے من وچ سوال اٹھدا کہ آخر انج کیوں کرنا پیندا اے۔ ذمیندار سارا اناج کیوں لے جاندا اے۔ اسیں راہک قرضہ کیوں لینے آں ؟ پر مینوں ایس کیوں دی اکا سمجھ نہ آنودی۔ ایہہ نہ-سمجھی مینوں غصہ دواندی تے سڑیئل بنانودی رہندی سی۔” ناول وچ استاد دامن دا کردار خاص دھیان دی منگ کردا اے۔ بھبل دا استاد دامن اک لوک پکھی شاعر اے جو کدے ستا نال سمجھوتہ نہیں کردا۔ سٹیجاں تے بیٹھے منتریاں، افسراں دی پرواہ کیتے بغیر خریاں سنا دینا اسدے سبھاء دا حصہ اے۔، منتریاں ولوں گھر، پیسے آدی دے لالچ نوں اکا ہی موڑ دندا اے۔ اس کریا وچ وینگ پردھان اے۔ اپنے اخیرلے دناں وچ بسترے تے پیا وی اوہ کسے وزیر نوں ملن دی حامی نہیں بھردا۔ ایہہ خشک رویہ اسدا ساریاں لئی نہیں اے۔ اپنے حجرے وچ اوہ ہر اک نوں سندا اے تے توجو دندا اے۔ جس مورت وچ دامن روندا اے، کوڑے انوبھواں نوں یاد کردا اے، اس مورت وچ بچیاں والی معصومیت نال بھرپور ہویا دسدا اے۔ اک کمیونسٹ ہون دے ناطے اسنوں مہان دکھاؤن دی کوشش توں بچیا گیا اے۔ دامن اپنیاں تمام کمزوریاں سمیت دھڑکدا ہویا پاتر بنکے پیش ہندا اے۔

ودھا

اک روپاکار دے لچھن دوجیاں وچ ظاہر ہونا کوئی الوکاری گل نہیں۔ بھبل دے معاملے وچ وی اسے طرحاں اے۔ بھبل نوں اک ناول دے طور تے شائع ہویا اے پر اس وچ جیونی اتے سویجیونی دے انش پرمکھ روپ وچ حاضر ہن۔ ایہہ جیونی پکھوں استاد دامن اتے سویجیونی پکھوں فرزند علی دا جیون ذکر اے۔ ناول دی کہانی مکھ پاتر دے بچپن توں شروع ہندی اے تے جیون دے اک پڑائ تک پھیلدی اے۔ اس پھیلاء وچ کہانی ذکر سلسلیوار اے۔ ایہہ سلسلہ ہی بھبل نوں جیون ذکر بناؤندا اے، جیونی/سویجیونی ہون دا بھلیکھا پاؤندا اے۔ اس بھلیکھے نوں پاؤن لئی ورتی گئی گلپی بولی ذمہ وار اے۔ بھبل نوں گالپنک سٹائل جاں ناولی چوکھٹے وچ لکھیا جیون ذکر کیہا جا سکدا اے۔

روپک پکھ

ناول دے 40 کانڈ ہن تے ہر کانڈ دا سائز اوسطاً 10 پنیاں توں وی گھٹ اے۔ ناول دا ذکر اتم-پرکھی اے جس کرکے ایہہ نجتا دا احساس کراؤندا اے۔ ذکر ماضی توں حال تک سفر کردا اے۔ کہانی ذکر وچ کالکرم بھنجن نہیں اے، ذکر لکیری اے۔ ناول دی مکھ کہانی دے نال نال کئی اپ-کہانیاں وی نالو نال چلدیاں ہن جو ذکر نوں سنگھنا تے بہپاساری بناؤندیاں ہن۔ غیر برتانتک ویروے وی کافی مقدار وچ حاضر ہن۔ ناول جانکاری پردھان اے تے تاثیر تریخی دستاویز والی اے۔ گلپی بولی دا محاورہ لوکدھارائی اے۔ عامَ لوکائی دی تے محاوریدار بولی ہون کرکے ناول بوجھل پرتیت نہیں ہندا۔ ذکر دی رفتار تیز اے۔ کہانی نوں مٹھاریا نہیں گیا۔ سوالیا واکاں تے سماسی شبداں دا استعمال کیتا ملدا اے۔ ذکر وچلا حقیقت پاتر، واقعے ’چوں گھٹ تے ‘میں’ پاتر دیاں ٹپنیاں، سنواداں راہیں ودھیرے ابھردا اے۔