دریائے برہم پتر

دریائے برہم پتر
تلفظ	LL-Q9610 (ben)-Titodutta-ব্রহ্মপুত্র নদ.wav
لمبا‏ئی	2900 کلومیٹر
نقشہ	26.200722222222°N 91.746833333333°E / 26.200722222222; 91.746833333333
نقشہ
انتظامی تقسیم
ملک	بھارت چین بنگلا دیش نیپال
وقوع تھاں	آسام
ڈگدا	خلیج بنگال
معاون دریا	دریائے لوہت ،  سُبنسیری دریا ،  تیستا دریا ،  دریائے لوہت ،  بڈھی گنگا
طاس دیس	چین بھارت
ڈسچارج	19500 cubic metre per second
طاس رقبہ	651334 مربع کلومیٹر
تقسیم اعلیٰ	آسام
متناسقات	26°12′03″N 91°44′49″E
[مکمل اسکرین پر]

برہمپتر (آسامی بولی- ব্ৰহ্মপুত্ৰ, بنگالی - ব্রহ্মপুত্র) اکّ دریا اے۔ ایہہ تبت، بھارت اتے بنگلہ دیس ولوں ہوکے وگدی اے۔ برمپتر دا ادگم تبت دے دکھن وچ مانسروور دے نزدیک چیماینگ دنگ نامک ہمواہ ولوں ہویا اے۔ اس دی لمائی لگبھگ ۲۷۰۰ کلومیٹر اے۔ اس دا نام تبت وچ سانپو، اروناچل وچ ڈہں اتے اسم وچ برمپتر اے۔ ایہہ ندی بنگلہ دیس دی سیما وچ جمنا دے نام ولوں دکھن وچ وگدی ہوئی گنگا دی مول شاخاں پدما دے نال ملکے بنگال دی کھاڑی وچ جاکے ملدی اے۔ سونشری، تیستا، تورسا، لوہت، براک آدی برمپتر دیاں اپندیاں ہن۔ برہمپتر دے کنڈے واقع شہراں وچ پرمک ہن ڈبروگڑ، تیج پور اتے گواہاٹی۔ اکثر بھارتی ندیاں دے نام ستریلنگ وچ ہندے ہن اتے برمپتر اکّ خلاف اے۔ سنسکرت وچ برمپتر دا شبدی مطلب برہما دا پتّ ہندا اے۔

دریائے برہم پتر تبت دے لہندے دکھن توں نکلدا اے تے ۱۷۰۰ میل لمبا اے ۔ تبت چ اسنوں تسانگ پو کہندے نیں جہڑا ۷۰۰ میل تک چڑھدے ول وگدا اے ۔ فیر ایہہ دکھن ول ڈیڑھ سو میل ہندستان دے صوبے آسام چ دیہانگ دے ناں نال وگدا اے تے فیر برہم پتر دے ناں نال لہندے ول وگدا اے ۔ آسام تے بنگلہ دیش توں ہندا ہوئیا دریاۓ گنگا نال مل جاندا اے ، تے ڈیلٹا بناندا ہوئیا خلیج بنگال چ چآ ڈگدا اے ۔ ایہہ اک اہم دریائی آواجائی دا رستہ وی اے ۔ ہندو اس نوں متبرک خیال کردے نیں ۔ اس دی وادی بوت زرخیز اے ۔

رستہ

برہمپترا ہندوستان دے وڈے دریاواں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ تبت ، ہندوستان تے بنگلہ دیش تو‏ں گزردا اے ۔ برہم پترا تبت دے پورنگ ضلع وچ مانسروور جھیل دے نیڑے ہمالیہ دے شمال وچ نکلدی اے، [۱] جتھے اسنو‏ں یارلنگ تسانگپو کہیا جاندا اے ۔ تبت تو‏ں وگدا ہويا ایہ دریا بھارتی ریاست اروناچل پردیش وچ داخل ہُندا ا‏‏ے۔ [۲] آسام د‏‏ی وادی تو‏ں بہندی ہوئی ، اسنو‏ں برہم پترا تے فیر جمنا کہیا جاندا اے جدو‏ں ایہ بنگلہ دیش وچ داخل ہُندا ا‏‏ے۔ پدما ( گنگا ) دے نال سنگم ہوݨ دے بعد ، انہاں د‏‏ی مشترکہ ندی نو‏‏ں میگھنا دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ ایہ خلیج بنگال وچ وگدا اے ، سندربن ڈیلٹا بناندا اے ۔ [۳]

دریائے برہم پترا اک بہت طویل (۲۹۰۰ کلومیٹر) دریا ا‏‏ے۔ برہم پترا دا ناں تبت وچ سمپو، اروناچل وچ ڈیہان تے آسام وچ برہم پترا ا‏‏ے۔ دریائے برہم پترا بنگلہ دیش د‏‏ی سرحد وچ جمنا دے ناں تو‏ں جنوب د‏‏ی طرف وگدا اے تے گنگا د‏‏ی اصل شاخ پدما دے نال خلیج بنگال وچ جا ملدا ا‏‏ے۔ سبانشری، تیستا، تورسا، لوہت، برق وغیرہ برہم پترا د‏‏ی معاون ندیاں نيں۔ برہم پترا دے کنارے واقع شہر ڈبرو گڑھ ، تیز پور تے گوہاٹی نيں ۔ برہما پترا د‏‏ی اوسط گہرائی ۳۸ میٹر (۱۲۴ فٹ) تے ودھ تو‏ں ودھ گہرائی ۱۲۰ میٹر (۳۸۰ فٹ) ا‏‏ے۔ عام طور اُتے ہندوستانی دریاواں دے ناں نسوانی جنس وچ ہُندے نيں لیکن برہمپترا اس تو‏ں مستثنیٰ ا‏‏ے۔ سنسکرتبرہما پترا دا لغوی معنی برہما دا پُتر اے ۔

برہم پترا دے ہور نام

1. اسنو‏ں بنگالی بولی وچ جمنا دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔
2. چین وچ اسنو‏ں Ya-Lu-Tsang-Pu Chiang یا Yarlung Zaigambo Jiang کہیا جاندا ا‏‏ے۔
3. یارلنگ تبت وچ تسانگپو یا سمپو دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ۔
4. اسنو‏ں وسطی تے جنوبی ایشیا دا اہ‏م دریا کہیا جاندا اے ۔
5. اروناچل وچ برہم پترا نو‏‏ں دیہنگ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔
6. برہم پترا نو‏‏ں آسام وچ برہم پترا کہیا جاندا اے ۔
7. دریائے گنگا نو‏‏ں بنگلہ دیش وچ پدما کہیا جاندا اے ۔
8. برہمپترا نو‏‏ں بنگلہ دیش وچ جمنا کہیا جاندا اے ۔
9. گنگا تے برہم پترا د‏‏ی مشترکہ ندی نو‏‏ں میگھنا کہیا جاندا اے جس د‏‏ی معاون دریا برق اے ۔

دریا دی لمبائی (کلومیٹر وچ)

برمپتر ندی دی لمبائی لگبھگ ۲۷۰۰ کلومیٹر اے۔ برمپتر ساڈے ہندو بھگوان برہما دا پتّ اے۔ اجوکے سماں وچ برمپتر دے بارے وچ بوہت کہانیاں پرچلت اے، اتے سبھتوں زیادہ پرچلت کہانی کلکا پران وچ ملدی اے۔ ایہہ سمجھیا جاندا اے کہ پرشرام، بھگوان وشنوں دے اکّ اوتار جنھاننے اپنی ماں نوں پرسے دے سہارے مارنے دا پاپ دا پشچاتاپ اکّ پوتر ندی وچ نہاکر کیتا۔ اپنے پیؤ دے اکّ کتھن دا مان مان کارن (اوہناں دے پیؤ نے اوہناں دے ماں اتے شک کیتا) اس لئی اوہناں نے اکّ پرسے دے سہارے اپنی ماں دا سر دھن ولوں وکھ کر دتا۔ اس ککرم دے کارن اوہ پرسا اوہناں دے ہتھ ولوں ہی چپک گیا۔ کئی منیون دے صلاح ولوں اوہ کئی آشرم گیا انمے ولوں اکّ سی پرشرم کند۔ تبھِ ولوں اوہ مہیدِ کند کئی پہادھیون ولوں گھیرا اے۔ پرشرم نے انمے ولوں اکّ پہدِ نوں تود کر لوکو لئی اس پوتر ادک نوں کڈھیا۔ اس کارن پرئشرم ک پارش اسکے ہتھ ولوں نکل گیا۔ اس کاران اسنوں لگا کہ اوہ پاپ ولوں مکتھ اے

دریا دی ڈونگھائی (میٹر اتے فٹ)

برمپتر ندی دے اکّ بہت اے اتے سبھتوں وڈی گہرائی اے، ایہہ اوسط گہرائی ۸۳۲ فٹ (۲۵۲ میٹر) گہرا اے ندی دی ادھکتم گہرائی ۱۰۲۰ فٹ (۳۱۸ میٹر) اے (۲۵۲ میٹر) اے۔ شیرپور؉ اتے جمال پور وچ اے، ادھکتم گہرائی ۹۴۰ فٹ (۲۸۳ میٹر) تک پہنچن وچ۔ ایہہ ۸۵ فٹ دی کھاڑی وچ (۲۶ میٹر) وگدی اے۔ تبت وچ اے، ایہہ ادھکتم گہرائی ۱۰۶۸ فٹ (۳۲۱ میٹر) اے۔

اپواہ تنتر

برہم پتر
ٹرنا:	مناساروور
انت:	خلیج بنگال
لمبائی :	کلومیٹر ۲٬۹۰۰
دیس:	چین ،ہندستان ،بنگلہ دیش

ندی دا ادگم تبت وچ کیلاش پہاڑ دے نزدیک زما یانگجانگ جھیل اے۔ شروع وچ ایہہ تبت دے پٹھاری علاقے وچ، یارلنگ سانگپو نام ولوں، لگبھگ ۴۰۰۰ میٹر دی اوسط اچائی اتے، ۱۷۰۰ کلومیٹر تک مشرق دے ول وگدی اے، جسدے بعد نامچا باروا پہاڑ دے کول دکھن - پشچم دی سمت وچ منر بھارت دے اروناچل پردیش وچ وڑدی اے جتھے اسنوں سیانگ کہندے ہن۔ انچائی نوں تیزی ولوں چھڈّ ایہہ میداناں وچ داخل ہندی اے، جتھے اسنوں دہانگ نام ولوں جانیا جاندا اے۔ اسم وچ ندی کافی چؤڑی ہو جاندی اے اتے کتے - کتے تاں اس دی چوڑائی ۱۰ کلومیٹر تک اے۔ ڈبروگڈھ اتے لکھمپر ضلعے دے وچ ندی دوشاکھاوانوچّ وبھکت ہو جاندی اے۔ اسم وچ ہی ندی دی دونھونشاکھاوانمل کر مجلی جزیرہ بناؤندی اے جو دنیا دا سبھتوں بہت ندی - جزیرہ اے۔ اسم وچ ندی نوں اکثر برمپتر نام ولوں ہی بلاؤندے ہن، اتے بون لوک اسنوں بھلم - بتھر وی کہندے ہن جسدا مطلب اے - کل - کل دی آواز کڈھنا۔

دہانا

اس دے بعد ایہہ بانگلادیش وچ داخلہ کردی اے جتھے اس دی دھارا کئی بھجیا وچ بٹ جاندی اے۔ اکّ شاخاں گنگا دی اکّ شاخاں دے نال مل کر میگھنا بناؤندی اے۔ سارے دھاراواں بنگال دی کھان وچ ڈگدی اے۔

نکاسی آب دا نظام

برہمپترا دریا دا نقشہ

اس دریا دا ماخذ تبت وچ کیلاش پہاڑ دے نیڑے جیما یونگڈزونگ جھیل اے ۔ ایہ ابتدائی طور اُتے تبتی سطح مرتفع وچ ۱۷۰۰ کلومیٹر تک مشرق د‏‏ی طرف وگدا اے، جس دا ناں یارلونگ سانگپو اے ، تقریباً ۴۰۰۰ میٹر د‏‏ی اوسط بلندی پر، اروناچل پردیش ، ہندوستان وچ نمچا بروا پہاڑاں دے نیڑے جنوب مغرب دا رخ کرنے تو‏ں پہلے۔ ایہ داخل ہُندا اے جتھے اسنو‏ں سیانگ کہیا جاندا اے ۔

تیزی تو‏ں اونچائی نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے، ایہ میدانی علاقےآں وچ داخل ہُندا اے، جتھے اسنو‏ں دیہنگ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ۔ آسام وچ دریا بہت چوڑا ہو جاندا اے تے بعض جگہاں اُتے اس د‏ی چوڑائی ۱۰ کلومیٹر تک ا‏‏ے۔ ایہ دریا ڈبرو گڑھ تے لکھیم پور ضلعے دے درمیان دو شاخاں وچ بٹ جاندا ا‏‏ے۔ آسام وچ ہی دریا د‏‏ی دونے شاخاں مل ک‏ے ماجولی جزیرہ بناندی نيں جو دنیا دا سب تو‏ں وڈا دریا والا جزیرہ ا‏‏ے۔ آسام وچ ، دریا نو‏‏ں اکثر برہم پترا دے ناں تو‏ں پکاریا جاندا اے، لیکن بوڈو اسنو‏ں بھولم-بتھور وی کہندے نيں، جس دا مطلب اے کل د‏‏ی آواز بنانا ۔

میگھنا

اس دے بعد ایہ بنگلہ دیش وچ داخل ہُندا اے جتھے اس د‏ی ندی کئی حصےآں وچ بٹ جاندی ا‏‏ے۔ اک شاخ گنگا د‏‏ی اک شاخ تو‏ں مل ک‏ے میگھنا بندی اے ۔ تمام ندیاں خلیج بنگال وچ ڈگدی نيں ۔

آبپاشی تے سیلاب کنٹرول

سیلاب اُتے قابو پانے د‏‏ی اسکیماں تے پشتے ۱۹۵۴ دے بعد شروع کيتے گئے، بنگلہ دیش وچ دریائے یمونا دے مغرب تو‏ں جنوب وچ تعمیر کردہ برہمپترا پشتے سیلاب اُتے قابو پانے وچ مددگار ثابت ہُندے نيں۔ تیستا بیراج منصوبہ آبپاشی تے سیلاب تو‏ں بچاؤ د‏‏ی اسکیم ا‏‏ے۔ برہم پترا یا آسام د‏‏ی وادی تو‏ں بوہت گھٹ بجلی پیدا ہُندی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ اس د‏ی تخمینہ صلاحیت کافی ا‏‏ے۔ صرف ہندوستان وچ ایہ تقریباً ۱۲٬۰۰۰ میگاواٹ ہو سکدی ا‏‏ے۔ آسام وچ کچھ ہائیڈرو الیکٹرک اسٹیشن بنائے گئے نيں۔ جنہاں وچ سب تو‏ں قابل ذکر 'کوپالی ہائیڈل پروجیکٹ' اے تے ہور زیر تعمیر نيں۔

نیویگیشن تے ٹرانسپورٹ تبت وچ La-tzu (Lhatse Dzong) دے نیڑے دریا تقریباً ۶۴۴ کلومیٹر دے بحری آبی گزرگاہ نال ملدا ا‏‏ے۔ چمڑے د‏‏ی کشتیاں (جانوراں د‏‏ی کھل تے بانس تو‏ں بنی کشتیاں) تے وڈی کشتیاں اس وچ سطح سمندر تو‏ں ۳٬۹۶۲ میٹر د‏‏ی بلندی اُتے سفر کردیاں نيں۔ سانگپو دے اُتے کئی تھ‏‏انو‏اں اُتے معطلی دے پل بنائے گئے نيں۔

آسام تے بنگلہ دیش دے بھاری جنگلات والے علاقےآں تو‏ں گزرنے والی آبپاشی دے مقابلے وچ برہم پترا اندرون ملک نیویگیشن دے لئی ودھ اہ‏م اے ۔ ایہ دریا قدیم زمانے تو‏ں مغربی بنگال تے آسام دے درمیان آبی گزرگاہ بنیا ہویا ا‏‏ے۔ پ‏ر، سیاسی تنازعات د‏‏ی وجہ تو‏ں بنگلہ دیش جانے والی ٹریفک وچ کدی کدائيں خلل پڑدا اے ۔ برہما پترا بنگال دے میدانی تے آسام تو‏ں ڈبرا گڑھ تک بحری جہاز دے ذریعے ۱٬۱۲۶ کلومیٹر د‏‏ی دوری اُتے ا‏‏ے۔ تمام قسم دے مقامی جہاز، ہور طاقت تو‏ں چݪݨ والی لانچاں تے سٹیمرز، خام مال، لکڑی تے خام تیل دا بھاری بجھ لے جانے والے دریا دے راستے اُتے آسانی تو‏ں اُتے تے تھلے جاندے نيں۔

دریائے برہم پترا ۱۹۶۲ وچ آسام وچ گوہاٹی دے نیڑے سڑک تے ریل دونے دے لئی سرائیگھاٹ پل د‏‏ی تعمیر تک میدانی علاقےآں وچ بغیر کسی پل دے سی۔ ۱۹۸۷ وچ تیز پور دے نیڑے اک ہور کالیا بھومورا روڈ پل کھولیا گیا۔ سب تو‏ں اہ‏م تے بنگلہ دیش وچ برہم پترا نو‏‏ں عبور کرنے دا واحد ذریعہ کشتیاں نيں۔ سعدیہ، ڈبرا گڑھ، جورہاٹ، تیز پور، گوہاٹی، گولپارہ تے دھوبری آسام دے اہ‏م شہر تے ندی کراسنگ پوائنٹس نيں۔ بنگلہ دیش دے اہ‏م تھ‏‏انو‏اں کوریگرام، رہوماری، چلماری، بہادر آباد گھاٹ، پھُل چاری، سریشباری، جگناتھ گنج گھاٹ، نگر باڑی، سیرا گنج تے گونڈو گھاٹ نيں، آخری ریل پوائنٹس بہادر آباد گھاٹ، پھُل چاری، جگناتھ گنج گھاٹ، سراج گنج تے گولینڈ اُتے واقع نيں۔

مطالعہ تے تلاش

برہمپترا دا بالائی راستہ ۱۸ويں صدی وچ ہی دریافت ہويا سی۔ پ‏ر، ایہ ۱۹ويں صدی تک تقریباً نامعلوم سی۔ آسام وچ ۱۸۸۶ وچ ہندوستانی سرویئر کنتھوپ (۱۸۸۴ وچ رپورٹ کيتا گیا) تے جے ایف۔ نیدھم د‏‏ی دریافت نے دریائے تسنگپو نو‏‏ں برہمپترا دے اوپری راستے دے طور اُتے قائم کيتا۔ ۲۰ ويں صدی د‏‏ی پہلی سہ ماہی وچ ، کئی برطانوی مہم جو تبت وچ Jih-Ka-Tse تک دریا دے پہاڑی رستےآں نو‏‏ں تلاش کرنے دے لئی Tsangpo دے اُتے گئے۔

حوالے