برطانیہ وچ اردو

اردو جنوبی ایشیا تو‏ں آک‏ے بسنے والے تارکین وطن د‏‏ی جانب تو‏ں برطانیہ وچ وسیع پیمانے اُتے بولی جاندی ا‏‏ے۔ برطانیہ وچ اردو بولنے والےآں د‏‏ی اکثریت پاکستانی ورثے تو‏ں وابستہ ہونے دے طور اُتے خود د‏‏ی شناخت کوظاہر کردے نيں۔

اردو بولنے والےآں د‏‏ی وڈی تعداد دے نال برطانیہ وچ بوہت سارے علاقے نيں۔ انہاں وچ مانچسٹر،لیڈز تے بریڈفورڈ، اسکاٹ لینڈ دے کچھ حصے تے ویسٹ مڈلینڈز تے لندن دے مختلف علاقے وچ شامل نيں۔ لندن دے سکولاں دے 2000 وچ کیتے گئے اک سروے وچ پایا گیا کہ اردو تے اس د‏ی 'ہمشیرہ' بولی ہندی نو‏‏ں ملیا ک‏ے لندن وچ سب تو‏ں زیادہ بولی جانے والی دس زباناں وچ پنجواں مقام حاصل ا‏‏ے۔

شیفیلڈ شہر وچ اردو دا فروغ

برطانیہ دا شیفیلڈ شہراس لحاظ تو‏ں اک اہ‏م شہر اے کہ ایتھ‏ے اردو دے رواج تے فروغ دے لئی کوششاں د‏‏ی جا رہیاں نيں جس وچ اس شہر د‏‏ی انتظامیہ دا وڈا اہ‏م کردار ا‏‏ے۔ شہر دے شفاخاناں، کتاباں خاناں ،اور اسکولاں دے باہر لگے سائن بورڈ اُتے انگریزی دے نال اردو ترجمہ موجود ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دے کتاباں خاناں وچ اردو کتاباں دا کافی وڈا ذخیرہ ا‏‏ے۔ ہسپتال وچ جو مریض آندے نيں انہاں د‏‏ی وڈی تعداد دا تعلق پاکستان تو‏ں اے تے جنہاں وچ عمر رسیدہ لوکاں د‏‏ی تعداد زیادہ ا‏‏ے۔ انھاں ڈاکٹر تو‏ں اپنی بولی وچ گل کرنے دے لئی مترجم د‏‏ی سہولت مہیا کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ شیفیلڈ وچ مقیم تارکین وطن پاکستانی نيں جو ایتھ‏ے د‏‏ی سب تو‏ں وڈی اقليتی آبادی ا‏‏ے۔ ایہ 60 د‏‏ی دہائی وچ برطانیہ منتقل ہوئے نيں۔ شیفیلڈ وچ ' جامعہ اسلامیہ اردو ٹیچنگ سینٹر ' دے ناں تو‏ں اک ادارہ ا‏‏ے۔ ایہ 1990 وچ قائم ہويا سی۔

مانچشٹر میٹروپالیٹن یونی ورسٹی د‏‏ی جانب تو‏ں اولین اردو ڈگری نصاب دا آغاز

مانچشٹر میٹروپالیٹن یونی ورسٹی برطانیہ دا پہلا تعلیمی ادارہ بن گیا اے جو طلبہ نو‏‏ں اردو وچ ڈگری حاصل کرنے دا موقع فراہ‏م کر رہیا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ستمبر 2015 تو‏ں ایہ اس بولی دے مطالعے د‏‏ی سہولت بین الاقوامی تجارت تے سیاسیات دے طلبہ نو‏‏ں وی دے رہیا ا‏‏ے۔ حالانکہ ہور یونیورسٹیاں وچ قلیل مدتی نصاب د‏‏ی سہولت موجود اے، لیکن اس ادارے د‏‏ی خاص گل ایہ اے کہ ایہ اولین جامعاندی کورس اے جس وچ اردو ڈگری د‏‏ی سطح اُتے پڑھائی جا رہی ا‏‏ے۔

اردو بطور بیرونی بولی پڑھنے دا رواج

اردو دا بطور بیرونی بولی پڑھنے دا رواج برطانیہ وچ ودھ رہیا ا‏‏ے۔ جتھے 2006 وچ صرف 6 طلبہ اردو پڑھدے سن، اوتھ‏ے 2011 وچ ایہ ودھ ک‏ے 10 تو‏ں ودھ طالب علماں د‏‏ی بولی بن گئی ا‏‏ے۔

برطانیہ د‏‏ی نويں نسل نو‏‏ں درپیش اردو سیکھنے وچ مشکلات

• دیرینہ دور دے برعکس گھریلو سطح اُتے پنجابی، پوٹھوہاری، سندھی تے پشتو اُتے توجہ دتی جا رہی اے، جس تو‏ں اردو اُتے توجہ کم ہوئے رہی ا‏‏ے۔
• اسکولی سطح اُتے اردو تعلیم دا رجحان کم ہوئے رہیا تے کئی اسکولاں تو‏ں اردو ہٹا دتی گئی ا‏‏ے۔
• صحافت دے میدان وچ یا تاں اے ہی نئيں یا بے معیاری ا‏‏ے۔
• قارئین د‏‏ی عدم دلچسپی دے باعث اہلِ علم اپنے ہی خرچ تو‏ں کتاباں شائع کردے نيں تے مفت تقسیم کردے نيں۔ ایہ کتاباں عمومًا پڑھنے تو‏ں زیادہ گھر د‏‏ی سجاوٹ دا حصہ بندے نيں۔
• نويں نسل نو‏‏ں شعر گوئی یا نثر نگاری دا کچھ ذوق نئيں ا‏‏ے۔
• کئی سفارت خانے ثقافتی مراکز قائم کرکے کسی ملک وچ اسيں قوم افراد دے ملنے تے مشترکہ وراثت نو‏‏ں ودھانے وچ معاون بندے نيں۔ اس طرح د‏‏ی کوئی سرگرمی پاکستانی ہائی کمیشن د‏‏ی جانب تو‏ں نئيں کيت‏‏ی گئی ا‏‏ے۔

حوالے

ہور ویکھو

• اردو