باؤلی
باؤلی تریخی تناظر
سودھوعمومن باؤلی راجپوت دور وچ استعمال ہوݨا شروع ہوئی شیر شاہ سوری نے وی کافی باؤلیاں بنوایاں۔ ایہناں وچ ہاتھی تے گھوڑے وی اُتر سکدے سن بَعض باؤلیاں وچ خُفیا راستے وی بݨائے جاندے توں کہ ہنگامی حالات وچ استعمال ہو سکن بعض اوقات انخلاء دے مقصد لئی وی استعمال ہُندیاں سی۔ ایہناں دے نیڑے زیر زمین کئی کلومیٹر خفیا راستے وی ملدے نيں جِتھے وی راجپوت تے شیر شاہ سوری دے دور دے قلعے نيں اوتھے ایہ باؤلیاں ضرور ملدی نيں۔
باؤلی دیاں دو قِسماں
سودھوباؤلی دی دو قسماں نيں : شمالی باؤلی تے مغربی باؤلی
شمالی باؤلی
سودھوشمال دی باؤلی عموما سادہ جس وچ اک چوڑا زینہ ہُندا اے جو عمارت دی پوری چوڑائی وچ سطح زمین توں پانی دی سطح تک جاندا اے اس طرح دی باؤلی شیخ سلیم چشتی دے مزار اُتے فتح پور سیکری وچ اے دہلی وچ نظام الدین اولیاء دے مقبرے اُتے اے انہاں دا مقصد پانی کڈنا تے وضو اورغسل کرنے وچ کارآمد بنانا اے اس وچ زائرین روپے تے سکے ڈالدے نيں ایہ انداز مسلماناں نے ایتھے اپنایا اس توں پہلے دا ذکر نئيں ملدا۔
مغربی باؤلی
سودھومغربی باؤلی اعلا فنی تے تعمیری کمال دا نمونا ہُندی اے تے وڈی کارآمد ہُندی اے جیہدے لئی کافی محنت دی لوڑ ہُندی اے ایہ عموما دو حصےآں اُتے مشتمل اک عمودی مدور یا مثمن ستون تے دوسرا دالاناں دا اک سِلسلا جیہناں نوں پوڑیاں دے ذریعے ملا دتا جاندا اے۔ ایہ عمارتاں گجرات دے اسلامی عہد وچ بݨیاں سی۔
موجودہ دور وچ
سودھودہلی وچ متعدد، لکھنؤ وچ اک، الا آباد باندا روٹ اُتے کالنجر تے چترکوٹ دو جگہ، سہسرام، حیدرآباد، بھوپال وغیرہ دی تریخی عمارتاں وچ باؤلیاں موجود نيں۔
ہجے پاکستان وچ کچھ باولیاں باقی نيں مثلن لوسر باؤلی (واہ کینٹ)، ہٹیاں (چھچھ) ضلع اٹک تے قلعہ روہتاس (جہلم) وچ ۔ ایہ اک وڈا جیا کھوہ ہُندا اے جس وچ پاݨی دی سطح تک سیڑھیاں دے ذریعے پہنج سکدے نيں۔ اس وچ آلا دُوآلا راہداریاں تے کمرے بنے ہُندے نيں جو شدید گرمی وچ وی بہت ٹھنڈے رہندے نيں۔ امراء اوتھے اپنے دفتر تے آرام کردے سن تے ایويں تپتی دوپہراں ٹھنڈے پانی دے پہلو وچ بیٹھ کر گزار دیندے سن ۔ عام طور تے تریخی عمارتاں دے احاطے وچ سیڑھیاں والے کنويں " باولیاں " (stepwell) ضروری ہُندیاں سن۔ شروع شروع وچ تاں ایہ تعمیری کماں وچ استعمال ہُندیاں سن بعد وچ تفریح تے آرام گاہ دے بطور مستقل موجود رہندیاں سی۔
تصویر گیلری
سودھو