ایسوپ
ایسوپ (620–564 م پ) اک پرانا یونانی کہانیاں سنان والا سی۔ اوہدیاں کہانیاں نکیاں تے سیانف یا نتارا دسدیاں نیں۔ ایہناں کہانیاں دے کامے جانور نے تے اوہناں توں جیہڑا نتارا اے اوہ انسانی محول تے لاکو کیتا جاندا اے۔ ایسوپ دیاں کہانیاں صدیاں توں پڑھیاں تے سنیاں جارہیاں نیں تے اہوناں دا دنیا دیاں کئی بولیاں وچ بولی وٹاندرا وی کیتا جاچکیا اے۔
ایسوپ دے جیون بارے پک نال کج نئیں پتہ۔ ایہ کیا جاندا اے جے اوہ اک غلام سی تے اوہدے بارے ارسطو، پلوٹارک تے ہیروڈوٹس ہوراں نے اپنیاں لکھتاں وج لکھیا اے۔
ایسوپ دیاں کہانیاں
سودھو1۔ بھونڈ تے ڈھگا
سودھو
اک سجری سویرے اک ڈھگا (بولد جاں دھان یعنی بیل) اک کھیت وچ چین نال چر ریا سی۔ اوتھے ای اک بھونڈ وی ایدر اودر اڈ ریا سی۔ پؤنڈ جدوں تھک گیا تے ارام کرن لئی ٹگے دے اک سنگ تے بیٹھ گیا۔ کج چر مگروں جدوں پونڈ اڈن لگا تے اڈدیاں پؤنڈ نے ٹگے نوں آکھیا،"لے ہن میں چلیا واں"۔ "کی؟ مینون تے ایہ وی نہیں پتہ توں بیٹھیا کدوں ایں"۔
اک سویرے اک پکھا بگیاڑ کھان نوں کج لبدا پھر ریا سی۔ اک گھر توں اوہنوں اک نیانے دے رون دی واز آئی۔ اوہ کھڑکی تھلے ہویا تے اوہنوں نیانے دی ماں دی واز آئی،" کاکے چپ کرجا نئیں تے میں تینوں بگیاڑ اگے سٹ دیاں گی۔" بگیاڑ ایہ گل سن کے اوتھے ای کھڑکی تھلے بیٹھ گیا ایہ سوچ کے جے جو ایہنے آکھیا اے اوہ کریگی وی۔ بگیاڑ نوں بیٹھے بیٹھے شام پے گئی۔ شامیں اوہنوں کھڑکی چوں ماں دی اواز آئی،" میں صدقے اپنے کاکے تے، جے بگیاڑ آیا وی تے تیرا پیو اوہنوں ماردے گا"۔ بگیاڑ ایہ سن کے اپنے آپ نوں ایہ کہ کے اوتھوں ٹر پیا،" اس گھر وچ بولے گۓ اک وی شبد تے ایتبار نہیں کرنا چاہیدا"۔
3۔کیڑی تے ٹڈا
سودھواکواری اک کیڑی تے اک ٹڈا اک کھلے ویہڑے وچ کٹھے ریندے سن۔ بسنت تے گرمیاں وچ کیڑی دور اک زمیندار دے کھیت چوں کنک دے دانے جک کے لیاندی تے اپنی کھڈ وچ رکھ دیندی۔ ٹڈا اوہنوں کم کردا ویکھ کے ہسدا تے ہر ویلے گانے گاندا ریندا۔ رت بدلی۔ گرمیاں مکیاں تے سیال آیا۔ کیڑی کٹھے کیتے ہوۓ دانیاں تے گزارا کررئی سی۔ ٹڈے کول کھان نوں کج نئیں سی اوہ کمبدا ہویا کیڑی دے بوۓ تے آیا تے کھان نوں منگیا۔ کیڑی نے آکیھا، کم دی ساری رت توں گاندا ریا ویں تے ہن پالے وچ نچ تے نال ای بوآ بند کردتا۔
4۔انگور کھٹے نیں
سودھواکواری اک پکھا لومڑ کھان پین دی کھوج وچ پھردا سی۔ اک تھاں تے اک رکھ تے اوہنوں انگواراں دے ویل تے اوس تے انگوراں دے گچھے لٹکے دسے۔ اوتھے پونچ کے کوہنے انگوراں تے جھال ماری پر اجے ہون باہجوں اوہنان تک ناں اپڑ سکیا۔ اوہ ایہ کہ کے اوتھوں جلا گیا جے انگور کھٹے نیں۔
5۔لالچی کتا
سودھواکواری اک کتے نوں کتوں اک ہڈی لبی۔ اوہ اوہنوں لے کے اپنے گھر ول نسیا۔ راہ وچ اک کسی دی پلی توں لنگدیاں ہویاں اوہنوں پانی وچ اپنی مورت دسی۔ اوہنے سمجھیا ایہ اک ہور کتا اے۔ اوہدی ہڈی نوں لین لئی اوہ اپنی مورت تے زور نال پؤنکیا۔ پونکن نال اوہدی اپنی ہڈی پانی وچ ڈگ پئی۔
اکواری دی گل اے اک کگی اک پپل دے رکھ تے بیٹھی سی۔ رکھ دے نال ای اک برساتی کسی وی وگدی سی۔ کسی دے رڈدے پانی وچ کگی نوں اک کیڑی ڈبدی دسی۔ کیڑی نوں بچان لئی کگی نے پتہ توڑیا۔ اوہ اڈدی ہوئی ڈبدی کیڑی کول اپڑی تے پتہ پانی وچ اوہدے کول رکھیا۔ کیڑی نے ہتھ پیر مارے تے پتے تے چڑھ کے ڈبن توں بچی۔ پتہ کج چر مگروں کسی دے کنڈے تے جا لگیا تے کیڑی پتے توں سکے تے آگئی۔ کج دناں مگروں کیڑی پھر رئی سی جے اس نے اک شکاری نوں رکھ تے بیٹھی کگی تے نشانہ بندیاں تکیا۔ کیڑی نس کے اگے ودی تے شکاری دے پیر تے دندی وڈی۔ شکاری دا نشانہ ہل گیا تے کگی دی جان بچ گئی تے اوہ اڈ گئی۔
7۔ہرن تے چھپڑ
سودھواک تریائیا ہرن جنگل توں باہر اک چھپڑ تے پانی پین گیا۔ پانی پین لئی جدوں اوہ اوکڑیا تے پانی دی پدھر تے اوہنوں اپنی مورت دسی۔ اوہ اپنے سوہنے تے وڈے سنگاں نوں ویکھ کے بڑا خوش ہویا تے اوہنوں اپنے آپ تے بڑا مان ہویا۔ جدوں اوہدی نگاہ اپنیاں پتلیاں تے کوجیاں لتاں تے پئی تے اوہنوں بڑا دکھ ہویا۔ اوہ اوتھے کھڑا اپنے آپ نوں ویکھ ای ریا سی کے اوتھے اک شیر آگیا۔ ہرن نوں اوتھوں نسنا پیا۔ شیر وی اوہدے پچھے لگ گیا۔ کھلے ویہڑیاں وچ اوہدیاں لتاں اوہنوں نسا کے شیر توں بؤت دور لے گیاں۔ جدوں اوہ جنگل وچ وڑیا تے اوہدے سنگ جنہاں دی سہنپ تے اوہنوں بڑا مان سی رکھاں دیاں ٹاہنیاں وچ پھس گۓ۔ کج چر مگروں ای شیر نے اوہنوں آپھڑیا۔
آخری سآ لیندیاں اوہنے سوچیا،" جنہاں لتاں نوں میں کوجا سمجھیا اوہناں مینوں بچایا تے جنہاں سنگاں تے مینوں بڑا مان سی اوہناں ای مینوں مروایا۔"
نتارا: ماں دا سر نیواں۔
8۔دو بھانڈے
سودھو- دو بھانڈے جنہاں وچوں اک مٹی دا اک پتل دا سی ہڑ باہجوں دریا وچ رڑ گۓ۔ پتل والے پانڈے نے اپنے سنگی تے زور لایا جے دونان نوں کٹھیاں رینا چاہیدا اے۔ مٹی والے بھانڈے نیں منت کیتی وجے پانڈے دی جو اوہ وہدے نیڑے نان اۓ ایسے گل توں اوہ یرکدا اے۔ جدون ای پتل والا پانڈا اوہدے نال آکے لکے اتے اوہ ٹٹ جايگا۔
نتارا: یاری برابر دی ہوندی اے۔
اک بگیاڑ نے اک اجڑ وچوں اک لیلا چوری کیتا۔ اوہ کوئی لکی تھاں لبھ ریا سی جتھے اوہ ارام نال بیٹھ کے لیلے نوں کھاۓ۔ اک شیر دی نگاہ اودے تے پئی تے اوہنے لیلے نون اگیاڑ کولوں کھس لیا۔بگیاڑ نے پرے ہوکے شیر نوآکھیا۔۔" ایہ تیرا وڈا انیاؤں اے میرے کولون انج کھسنا۔" شیر ہسیا تے بولیا۔ "کوئی شک نہیں ایہ تیرا اے۔ پر ایہ اک یار ولوں سغات اے۔ ہے ناں؟"
10۔شیرنی تے لومڑی
سودھواکواری دی گل اے اک شیرنی تے اک لومڑی کٹھیاں بیٹھیاں سن تے اپنے بالاں بارے گلاں کر رئیاں سن جیویں ماماں کردیاں نیں تے ہر ماں اپنے ای بالاں نوں سوہنا کیندی اے۔ لومڑی شیرنی نوں کیندی اے، ویکھو میرے نیانے، کنے نیں تے کنے سوہنے لگدے نیں۔ فیر اوہ شیرنی نوں پچھدی اے، میں ویکھیا اے تیرا اک ای بال اے۔ شیرنی اگوں بولی، ہے تے اوہ اک ای اے پر اوہ شیر بنے گا۔
اکواری اک بگیاڑ دے سنگ وچ ہڈی پھس گئی۔ اوہ ہڈی کڈان لئی اک بگلے کول گیا۔ بگلے نے اپنی لمی تؤن تے چنج بگیاڑ دے منہ وچ پائی تے سنگ وج پھسی ہڈی نوں کھچ کے باہر لے آیا۔ ایس نال بگیاڑ دا سآ وچ سآ آیا۔ اوہ اوتھوں ٹرن لگا تے بگلے بگیاڑ توں ہڈی کڈن دے پیسے منگے۔۔ "کیہڑے پیے؟" بگیاڑ نے دند وکھاندیاں ہویاں پچھیا۔ توں جاکے ساریاں نوں کہ سکنا ویں کہ میں بگیاڑ دے منہ وچ اپنا سردتا تے سر سلامتی نال باہر وی کڈ لیا۔ ہور توں کی چاہنا ویں"۔
اک کاں نوں ہنساں دے چٹے کھمب بڑے سوہنے لگے تے اوہدی دل وچ آئی جے کتے اوہدے کھمب وی اینج دے ہوندے۔ اوہنیں ایہ سوچیا جے ہنساں دے کھمب تاں چٹے نیں جے ایہ ہر ویلے پانی وچ نہاندے تے تیردے ریندے نیں۔ کاں اک ایسی تھاں تے ریندا سی جتھے لوک قربانی تے نیاز دیاں شیواں رکھدے سن تے اوہنوں وی کھان پین نوں کج لب جاندا سی۔ کاں چٹا بنن دے چاء وچ اپنی تھاں چھڈ کے چھپڑاں تے کسیاں کول رہن لگ گیا۔ اوہ دن وچ کئی واری نہاندا تے اپنے کھمب صاف کردا۔ اوہ چٹا تے ناں ہویا پر پکھا رہ رہ کے کج دناں مگروں مر گیا۔
اک ککڑ کسے روڑی تے کھڑا سی تے کوئی کھانوالی شے لبھ ریا سی۔ ٹھونگے ماردیاں تے روڑی پٹدیاں اوتھوں اک ہیرا نکل آیا جیہنوں کوئی پلیکھے نال سٹ گیا سی۔ ککڑ ہیرا ویکھ کے بولیا،"تیری سہنپ وچ کوئی شک نہیں۔ تیرا مالک تینوں لبدا تے بڑا خوش ہوندا۔ پر میرے لئی توں اک پتھر ای ایں۔ میرے لئی تے اک کنک دا دانہ ساری دینا دے ہیریاں توں ودھ اے"۔
اک زمیندار اک لومڑ توں جیہڑا رات نوں آکے اوہدیاں ککڑیاں کھاجاندا سی، بڑ تپیا ہویا سی۔ زمیندار نے اک پھائی لائی تے اک رات لومڑ نوں پھڑ لیا۔بدلہ لین لئی اوہنے اک بوکر لومڑ دی پوچھل نال بنی تے اوہنوں اگ لا کے کھلا چھوڑ دتا۔ لومڑ اگ توں نسدا نال ای کھڑی کنک دی سکی کٹن لئی تیار فصل وچ وڑ گیا۔ فصل نے اگ پھڑ لئی تے زمیندار دی ساری فصل سڑ گئی۔
15۔اننا ہرن*
سودھواک ہرن جیہڑا اک اکھ توں اننا سی ہمیشہ سمندر دے کنڈے تے چردا سی جتھے اوہدی سجاکھی اکھ جنگل والے پاسے ہوندی۔ اونوں ڈر سی جے کوئی شکاری جنگل ولوں ای آئیگا تے پانی ولوں اوہنوں کوئی چنتا نہیں سی۔ پر اینج ہویک کے کج مچھیریاں نے اوہنوں سمندر دے کنڈے ولوں اوہنوں ویکھ لیا۔ اوہناں نشانہ بن کے اونون ماریا جیدے نال اوہ پھڑیا گیا۔۔ اوہنے آپنے آپنوں آکھیا،" میں کناں یملا واں، میں جنگل ول ای ویھکدا ریا تے پان ول میرا تیاں ناں گیا تے ایہو گل مینوں لی ڈبی۔
اک لومڑی اکواری اک رکھ تھلے بیٹھی سی۔ اوسے رکھ تے اک کاں آبیٹھا۔ کاں دے منہ وج روٹی سی۔ روٹی ویکھ کے لومڑی دے دل وج لالج آئی۔ سوچیں پے گئی کویں کاں کولوں روٹی لوواں۔ کجھ سوچ کے اوہ کاں نون کیندی اے،"وے کانواں اج توں کنا سوہنا لگدا ایں تیرے کھمب کنے لشکدے نیں۔" کاں تھلے لومڑی ول ویکھن لگ پیا۔ کاں نوں اپنے ول ویکھدیاں لومڑی کیندی اے،" میں سوچدی آں توں ایڈا سوہنا ایں، توں گاندا کڈا سوہنا ہوویں گا۔ اج کوئي گانا تے سنا !۔"
کاں لومڑی دے مونہوں اپنے بارے آکھے مٹھے بول پچا نہ سکیا تے کاں کاں کرن لگ گیا۔ اوہدا منہ کھولنا سی تے روٹی تھلے ڈگ گئی۔ لومڑی نے ہس کے روٹی چکی تے کھا گئی۔"
اک زمیندار نے اپنی زمین وچ جتھے اوہنے مکی بیجی سی بگلیاں نوں پھڑن لئ پھائیاں لایاں۔ ایہ بگلے اودی مکی دے بی کڈ کے کھا جاندے سن۔ اگلے دن جدوں اوہ اپنی زمین تے گیا تے اونہوں پھائیاں وچ کئ بگلے پھسے ملے۔ اونہاں بگلیاں وچ اک کونج وی پھسی ہوئی سی۔ کونج اودھے منت ترلے کرن لگی کہ اونہوں نہ مارے او بگلا نہیں اے اوہ تے کونج اے۔اوہدے کھمباں توں وی ویکھیا جاسکدا اے۔ اوہ تے اک ایماندار تے نمانا جیا پنچھی اے تے اوہنوں چھڈدتا جاۓ۔ زمیندار نے اگوں آکھیا میرے لئ اے گل حاص نئیں کہ توں کون ایں۔ میں تے تینوں بگلیاں نال پھڑیا اے جیہڑے میری فصل خراب کرن آے سن۔ تیرا انت ہن اونہاں نال ای ہوئیگا۔
نتارہ: بندہ اپنے سنگیاں توں پچھانیا جاندا اے۔
اک کھوتا تے اک ککڑ اک زمیندار دے کھیت وچ اکٹھے ریندے سی۔ اک دن اک پکھا شیر اوتھے آیا تے کھوتے نوں کھان دی نیت نال ویکھن لگ گیا۔ اجے اودے تے چڑائی کرن بارے اوہ سوچ ای ریا سی کے ککڑ نے اونوں ویکھ لیا۔ ککڑ اچا ہو کے تے کھمب کھلار کے بانگ دین لگ گیا۔شیر اودھا رولا سن کے اوتھوں کن لویٹ کے ٹر پیا۔ کھوتے دا سآ وچ سآ آیا اوہنے سوچیا جے شیر اک ککڑ کولوں ڈر سکدا اے تے اوہ آپ وی شیر نوں یرکا سکدا اے۔ ایہ سوچ کے اوہ کھیت چوں باہر آیا تے شیر پچھے گیا۔ جدوں اوہ کھیت توں واوا پینڈے تے سی شیر پچھے مڑیا تے اوہنوں کھاگیا۔
اکواری دی گل اے اک کھوتا کسے کھیت وج جر ریا سی۔ اوہنوں دوروں اپنے ول اپنا ویری بگیاڑ آندا دسیا۔ اوہنوں ویک ھ کے کھوتے نے لنگڑا کے ٹرن لگ پیا۔ بگیاڑ کھوتے کول اپڑیا تے کھوتے نون پچھیا تییر لت نون کی ہویا اے۔ کھوتے نے آکھیا،" اوہ اک باڑ وجوں لنکھ ریا سی تے اوہنوں اک سول چبھ گئی کھوتے نے بگیاڑ ترلہ کیتا کہ اوہ اوہدی سول اپے دنداں نال کڈ دیوے۔ ایہ ناں ہووے کہ بگیاڑ اوہنوں کھان لگے تے سول اوہدے منہ نوں چبھے۔ بگیاڑ نے آکھیا اوہ سول کڈ دیندا اے تے کھوتے نوں آکھیا اوہ پیر اتے کرے۔ کھوتے نے لت اتے کیتی تے جدوں بگیاڑ نے منہ نیڑے کیتا تے کھوتے کھچ کے اپنا کھر بگیاڑ دے منہ تے ماریا تے اوہدے دند توڑ دتے تے پوری دوڑ نال اوتھون نس پیا۔ بگیاڑ نون اپنے آپ تے بڑی تپ چڑھی کہ اپنے آپ نون کہن لگیا،" میرے نال اینج ای ہونا چاہیدا سی، میرے پیو نے مینون مینوں شکار کنا سکھایا سی تے میں اپنا کم چھڈ کے علاج کرن لگ گیا۔
20۔کھوتا تے پیو پتر
سودھواکواری اک پیو تے اوہدا پتر اپنے کھوتے نال بزار جارۓ سن۔ دونوں پیدل سن۔ لوکاں ویکھیا تے کسے نے آکھیا 'ایہ پیو پتر کنے یملے نیں، کھوتا نال اے پر فیر وی پیدل جا رۓ نیں'۔ ایہ گل سن کے پیو نے پتر نوں کھوتے تے بآ دتا تے آپ اوہدے نال ٹرن لگ پیا۔ کجھ چر مگروں اوہناں نوں راہ وچ اک کھوہ تے سوانیاں ملیاں تے اوہناں وچوں اک بولی 'ویکھو جی پتر کھوتے تے تے بڈھا پیو پیدل' ۔ ایہ گل سن کے پتر کھوتی توں تھلے اتر آیا تے پیو اتے بہ گیا۔ اوہ ہلے تھوڑی واٹ ای چلے ہون گے کہ اوہناں نوں لوکاں کولوں ایہ گل سننی پئی، 'ویکھو ایس پیو ول، آپ کھوتے تے مزے نال جاریا اے تے نکے جۓ پتر نوں پیدل ٹراریا اے'۔ ایس گل نوں سن کے پتر وی پیو نال کھوتے تے بیٹھ گیا۔ ہن دونوں پیو پتر کھوتے تے سن۔ اگے فیر اوہناں نوں دو جنے ٹکردے نیں تے اک جنا دوجے نوں کیندا اے، 'ویکھو کنا وڈا ظلم اے۔ ایہ نکے جے کھوتے تے دونویں پیو پتر بیٹھے ہوۓ نیں ماسا رحم نہیں ایہناں دے دل وچ'۔
ایہ سن کے پیو پتر تھلے اتر دے نیں تے سوچدے نیں کہ کریے تے کی کریے۔ اوہ اک رکھ نالوں اک موٹی ڈانگ وڈدے نیں تے کھوتے دے پیر رسی نال اوس ڈانگ نال بندے نیں تے کھوتے نوں اپنے موڈیاں تے چک لیندے نیں۔ لوک اونہاں نوں کھوتے نوں چکے ہوۓ ویکھ ویکھ ہسدے نیں۔ بزار کول اک پل سی تے جدوں اوہ اوہدے تے اپڑدے نین، کھوتے دی اک پاسے دی رسی کھل جاندی اے تے اوہدیاں دو لتاں کھل جاندیاں نیں۔ کھوتا دوجیاں لتاں وی کھلوانا چاہندا اے تے ایسے چکر وچ پل تھلے پانی وچ جاڈگدا اے۔ دو لتاں بجھیاں ہون باہجوں اوہ پانی وج ڈب کے مرجاندا اے۔
نتارا: ایہ دنیا کسے حال وچ جین نئیں دیندی۔
اکواری جنکل وچ جانوراں دا اکٹھ ہویا۔ اوتھے اک باندر نے جانوراں نوں اپنے ناچ نال بؤں خوش کیتا۔ اوہدی بڑی واہوا ہوئی تے جس تے اونٹھ نوں بڑا ساڑا لگیا۔ اس نے سوچیا میں وی ایہ کم کراں تے میری وی واہوا ہوے گی۔ ایہ سوچ کے اوہ پٹھا سدھا ٹپن لگ گیا۔ جانوراں اوہدا مخول کرکے اوہنوں اوتھوں نسا دتا۔
نتارا: اپنے توں ود دی نقل ناں کرو۔
22۔رکھ تے پاندھی
سودھودو پاندھی گرمیاں وچ اک کچی تے تؤڑ والی سرک تے جارے سن۔ راہ وچ اک تھاں تے ٹاہلی دا رکھ آیا۔ اوہناں اوہدے تھلے بیٹھ کے سکھ دا سآ لیا۔ بیٹھے بیٹھے اوہ اپر رکھ ول تکن لگ پۓ۔ دوناں پاندھیاں وجوں اک بولیا،'ایہ کیسا اپھل رکھ اے ایھدے تے کوئی فورٹ نہیں لگدا۔ ٹاہلی دے رکھ نے ایہ گلی سنی تے ترت بولیا،'تسیں کنے ناشکرے لوک او، اینی گرمی وج میری چھاں تھلی بیٹھے او۔ میرے پتیاں دی ٹھنڈی چھاں وچ بیٹھ کے میرے ای کیڑے کڈھدے او'۔
نتارا: جس تھالی وچ کھانا اوسے وچ موترنا
اک جنے کول اکواری اک کھوتا تے خچر سی۔ اکدن اوہنے دوہناں نوں تے سمان لدیا تے پندھ تے ٹریا۔ جدوں تکر سڑک پدھری رئی کھوتا رام نال ٹردا ریا۔ چلدے چلدے راہ وج پہاڑیاں آگیاں تے راھ اچی تے ان پدھری ہوگئی۔ ایس اوکھی راہ تے سمان نال کھوتے کولوں جلنا اوکھا ہوگیا۔ اک تھاں تے ہف کے کھوتے نے خچر دی منت کیتی کہ او کھوتے دا کجھ سمان چک لوے تاں جے اوہنوں کج تے سکھ دا سآ اوے پر خجر ناں منیا۔ اخیر اک سدھی چڑھائی جرھدیان اوہ تھک ٹٹ کے ڈگ پیا تے مرگیا۔ اوہدے مالک نے اوہدا سارا سمان خجر تے لدیا تے کھوتے دی کھل لآئی تے اوہ وی خچر تے لد دتی۔ خچر لئی ہن اپنے سمان، کھوتے دے سمان تے کھودے دی کھل نال ٹرنا اوکھا سی۔ اوہنے آپنے آپ نوں آکھیا،' میرے نال ایہو ای ہونا چاہیدا اے جو ہویا اے۔ میں اگر کھوتے دا کج سمان پہلاں چک لیندا تے ہن مینوں اوہدا سارا سمان ناں چکنا پیندا تے ناں ای اوہدی کھل۔
اکواری دی گل اے اک گانوالا پنچھی کھڑکی نال ٹنکے اک پنجرے وج بند سی۔ اوہ پنجھی راتویلے ای گاندا سی جدوں سارا پنجھی ستے ہوندے سن۔ اک شام اک چمکآدڑ اوہدے پنجرے نال جا لکی تے اوہنوں پچھن لگی جے اوہ دن نوں کیوں نئین گاندا رات نون کیوں گاندا اے۔ پنچھی آکھیا، جدون میں ازاد سی مین دن نوں گاندا سی۔ اکدن میرا گانا سن کے اک شکاری میرے تک اپڑیا تے مینون پکڑ کے ویچ دتا۔ اوس مگروں میں کدے دنوالے نہیں گایا۔ چمگادڑ بولی ہن دن نوں ناں گان دا کی فیدا۔ جو ہونا سی ہوچکیا۔ اگر توں ایہ کم پہلاں کردا تے اج ازاد ہونا سی ہن ایہ سوچنا بیکار اے۔
نتارا: ہون مگرون سوچنا بیکار اے۔
بڑے چر دی گل اے چویاں تے اپنی پرانی ویری بلی دا کوئی توڑ کڈن لئی سارے چویاں دی اک پریآ بلائی۔ ساریاں چؤیاں نے اپنی اپنی صلآ دتی۔ اک جوان چوآ اٹھ کے آکھن لگا جے اوہدے کول ایس سارے رپھڑ دا توڑ ہے۔ ساریاں پچھیا او کی؟ اوہنے آکھیا، گل ایہ جے بلی بڑی چلاک اے تے چپ کرکے پولے پیریں آندی اے۔ سانوں اوہدے آن دا کدے پتہ نہیں چلدا تے اکدم سانوں پھڑ لیندی اے۔ اسیں اوہدے کولوں بچ سکدے آں اگر سانوں اوہدے آن دی پہلے توں دس پے جاۓ۔ اسیں اگر کدروں اک کینٹی لے آیۓ تے اوہدے وچ رسی پاکے اوہ کینٹی بلی دے گلے وچ پا دیۓ تے کینٹی دے وجن نال سانوں بلی ے آن دی دس پے سکدی اے تے اسیں اوہدے توں بچ سکدے آں۔
جوان چوۓ دی ایس گل تے اوہدی بڑی واہوا ہوئی۔ اینے وچ اک بڈھا چوآ اٹھیا تے بولیا،' ایہ گل تے بڑی ودھیا اے پر ایہ دسو بلی دے گلے وچ کینٹی کون پاوے گا۔ بڈھے چوۓ دی گل سن کے سارے کن لویٹ کے بے گۓ۔
نتارا: وڈی گل کرنا اسان پالن کرنا اوکھا۔
دو ڈڈو کٹھے اک چھمب وچ ریندے سن۔ اکواری گرمیاں وج جھمب سک گئی تے اوہناں نوں رہن لئی اک ہور تھاں لبنی پئی۔ ڈڈو رہن لئی گلے تھاں لبدے نیں۔ چلدے چلدے اوہ اک ڈونکھے کھوہ تک اپڑے اکنے کھوء وچ جھاتی مار کے دوجے نوں آکھیا۔ ایہ اک ٹھنڈی تے ودھیا تھاں اے۔ آچھال ماریۓ تے ایتھے ای وس جائیے۔ دوجے ڈڈو نے جیہڑا کہ سیانا وی سی اگوں آکھیا، چھیتی ناں کر میرے یار، اگر جھمب وانکوں ایہ کھوہ وی سک گیا تے باہر کنج نکلاں گے؟
نتارا: کرن توں پہلے دو واری سوچو۔
اکواری اک کیکڑے نیں اپنی رہنوالی تھاں سمندری کنڈا چھڈی تے ایس توں پرے سکی زمین تے کھلے ہرے ویہڑے ول آیا۔ ایہ تھاں اوہنوں رہن تے کھان پین لئی بڑی ودھیا لگی تے اوہ اوتھے ای ٹک گیا۔ پھردا پھردا اوتھے اک پکھا لومڑ آگیا۔ اوہنے پہلے تے کیکڑے نوں ایتھے ویکھیا تے فیر اوہنوں پھڑ لیا ۔ جدوں اوہنوں لومڑ کھان ای لگا سی تے کیکڑے نے اپنے آپ نوں آکھیا۔ میرے نال اینج ای ہونا چاہیدا سی۔ مینوں اپنا سمندری کنڈا نئیں سی جھڈنا چاہیدا تے ایس سکے ویہڑے نوں اپنا گھر نئیں سی بنانا جاہیدا۔
نتارا: اپنی قسمت تے شاکر روو۔
اک ٹڈا اک رکھ دیاں ٹاہنیاں وچ بیٹھا ٹریں ٹریں کر ریا سی۔ اوس رکھ تھلے اک لومڑ وی ریندا سی۔ اوہنے جدوں ٹڈے دی واز سنی تے سوچن لگ گیا جے ایہ ٹڈا ہتھ آجاوے تے مزے دی برکی ہووے گی۔ اوہ ٹڈے نوں لیان دا ول سوچدا اے۔ اوہ ثڈے دے بالکل تھلے کھلو کے مٹھے شبداں وچ اوہدے گان دی تریف کردا اے۔ اوہدا ترلا کردا اے جے اوہ تھلے آوے جے اوہ اپنی مٹھی واز والے نوں اپنے سامنے ویکھنا چاہندا اے۔ ثڈا اوہدیاں گلاں وچ ناں آیا تے اگوں بولیا،'تسیں کیہڑے پلیکھے وچ پے گۓ او میں تھلے نئیں آنا۔ تواڈی کھڈ اگے میں کغ ٹڈیاں دے کھمب کھلرے ویکھے نیں۔
اک آجڑی سارا دن باہر اپنے اجڑ نوں چران مگروں واپس اپنے گراں لجان لئی کٹھیاں کر ریا سی۔ اک بکری اجڑ وچ ناں رلی تے آکڑ کے پر ے ای کھلی رئی۔ آجڑی نے بڑا بلایا، سیٹیاں ماریاں پر بکری ناں آئی۔ تنگ آکے اوہنوں آجڑی نے اک وٹہ ماریا جیہڑا بکری دے سنگ اتے آلگا تے سنگ ٹٹ گیا۔ آجڑی نوں ہن ایہ چنتا لگ گئی جے گراں اپڑن تے بکری دا مالک سنگ ٹٹن تے اوہدے نال وگڑے گا۔ ایہ سوچ کے اوہ بکری دا ترلا کرن لگ گیا جے ایہ گل اوہ اپنے مالک نوں ناں دسے۔ ایس تے بکری بولی توں وی یملا ای ایں، ٹٹیا سنگ آپ چیکے گا اگر میں چپ وی رواں۔
نتارا: اہنوں لکان دی کی لوڑ جیہنوں لکایا ناں جاسکے۔
اکواری سارے دریاواں رل کے سمندر نون شکیت کیتی جے سمندر اوہناں دا پانی لونا کردیندا اے۔ اسیں جدوں تیرے کول اندے اں تے ساڈا پانی مٹھا تے پیونارا ہوندا اے پر جدوں ایہ تیرے نال رلدا اے تے ساڈا پانی وی لونا ہوجاندا اے تے پین جوگا نئیں ریندا۔ سمندر نے آکھیا،' میرے کولوں پرے روو تے مٹھے رووگے۔
اک لومڑ کنک دیاں پیلیاں وچ پھر ریا سی پر ماس کھانا ہون باہجوں اوہ کنک کھا نہین سی سکدا۔ اوہ واپس جاریا سی تے اگے گھوڑا آگیا۔،'ایہ کنک دے کنے ودھیا بوٹے نیں، تیرے لئی میں ایہناں نوں منہ وی نہیں لایا۔ تینوں ایہنان کھاندیاں ویکھ کے مینوں بڑا مزہ آئیگا' لومڑ نے آکھیا۔ گھوڑے نے اگوں آکھیا، میرا ویر، اگر لومڑ کنک کھاسکدے تے تون اپنا ٹڈ بھرن لگیاں میرے ول ویکھنا وی نئیں سی۔
نتارہ: جیدی توانوں لوڑ نئیں اوہ دوجیاں نوں دین وچ کوئی نیکی نئیں۔
اک کتا اپنے کھیت دے ڈیرے توں باہر بیٹیھا سی کہ اک بگیاڑ نے اوہنوں آپھڑیا۔ اوہ کتے نوں کھان ای لگا سی کہ کتے نے منت کیتی کہ اوہنوں ہن چھد دیوے ہجے اوہ ماڑا تے پتلا اے اوہنوں کھا کے کی لبھے گا۔ کج دنان مگروں اوہدا مالک اک وڈی دعوت کر ریا اے ساریں ودھیا کھان دیاں بچیاں شیواں مینوں ای لبھن گیاں تے میں موٹا تکڑہ ہوجاواںگا اوہ ولیہ ہويگا مینون کھاندا۔ بگیاڑ نون ایہ گل چنگی لگی تے اوہ کتے نوں جھڈ کے اوتھوں جلا گیا۔ کج چر مگروں اوتھے فیر آیا تے کتے نوں ڈیرے ی جھت تے ویکھیا۔ بگیاڑ نے واز ماری،" تھلے آ اپنا وعدھ یار کر۔ کتے نے اوہون بڑے ارام نال آکھیا، جے توں مینون فیر باہر بوۓ اگے ویکھیں تے کھا لیئیں۔