چمگادڑ

چمگادڑ

دیس:	جنور
برادری :	کورڈیٹ
ٹولی :	ددپلانے
پتی :	چمگادڑ
ٹبر :	16
ونڈاں :	1,240

دنیا تے چمچڑک دی پھرن تھاں کھٹے رنگ وچ۔

چمگادڑ دد پلان والی اے جیہڑی اڈ وی سکدی اے۔ ایدیاں بانواں دے دوالے پتلا ماس ہوندا اے جس باجوں ایہ اڈسکدی اے۔ ایدیاں 1,240 ونڈاں نیں تے ایہ دد پلان والیاں دا 20٪ بندیاں نیں۔ 70٪ چمگادڑاں کیڑے کھانیاں نیں۔ ریندیاں وچون چوکھیاں فروٹ کھانیاں نیں۔ کج جیویں مچھی کھانی چمگادڑ کیڑیاں توں ہور شیواں کھاندیان نیں۔ ویمپائر چمگادڑاں خون پینیاں نیں۔ ایکروڈون جوباٹس دنیا دی سب توں وڈی تے سور-نک چمگادڑ دنیا دی سب توں نکی چمگادڑ اے۔

چمگادڑ دی اڈن جھلی دوجی انگلی توں چلدی اے۔ انگوٹھا ویلہ ریندا اے تے نکا ہوندا اے ایہدے نال نوں وی ہوندا اے جیدے نال ایہ لٹکدا اے. چمگادڑاں نے پنجھیاں وانگوں اپنا وزن تھوڑا رکھن لئی کئی کم کیتے نیں۔ پوچھل دیاں ہڈیاں تیلے ورگیاں نیں تے بس اڈن جھلی نوں سہارا دین جوگیاں بے نیں۔ ایہناں نے اپنے دند تے نہیں گنواۓ پر سر نکے تے نک پھینے ہوندے نیں۔ ایہناں نوں اک رپھڑ اے جیہڑا پنجھیاں نوں نہیں. ایہ انڈے نہیں دیندیاں تے ایہناں نوں نیانے اندر ای سمبھالنے پیندے نیں۔ چمگادڑاں نوں ٹڈ وچ ای اپنا نیانا لے کے اڈنا پیندا اے ایس باہجوں ایہناں دا اک ای نیانا ہوندا اے۔ اپنی گنتی نوں ٹھیک رکھن لئی چمگادڑاں دا نیانا جمن ویلہ لمے چر تک ریندا اے تے نکے ناپ دیاں ہوندیاں ہویاں وی 20 ورے تک جی لیندیاں نیں۔

دن نوں پنچھیاں دا راج ہوندا اے تے ایس لئی ساریاں چمگادڑاں رات نوں اڈدیاں نیں۔ رات نوں راہ لبھن لئی اک ودھیا کھوج ویونت دی لوڑ اے۔ اڈدیاں ہویاں چمگادڑاں اپنے اگے آنوالیاں شیواں نوں جانن تے جانچن لئی کوک چھل دا ویونت ورتدیاں نیں۔ ایہ ریڈار ونگوں کم کردا اے۔ چمگادڑاں اپنے مونہ یا نک توں تیز کوک کڈدیاں نیں جیہڑی اگے آنوالی شے نال ٹکرا کے واپس آندی اے تے چمگادڑ نوں اگے آنوالی شے دا پتہ چل جاندا اے۔ چمگادڑ دی کوک بہت تیز ہوندی اے۔لامت چمگادڑاں اک کوک پیجن مگروں رکدیاں نیں تے جواب آن تے اگلی کوک کلدیاں نیں۔ چمگادڑ جنی کسی شے دے نیڑے ہوندی اے اوہناں ای کوک دا جواب چھیتی آندا اے۔ اگر چمگادڑ دے مونہ وچ شکار ہووے تے اوہ کوک چھل نہیں کڈ سکدی تے کج چر لئی اننی ہوسکدی اے ایس لئی کج چمگادڑاں مونہ دی تھاں نک وجوں کوک کڈدیاں نیں تے ایس لئی اوہناں دے نک ونسونے بنے ہوندے نیں تے نکے نکے میگافون لگدے نیں۔ مڑدی کوک نوں کن سندے نیں تے اینج دے ول دے بنے ہوندے نیں جیہڑی کوکاں نون سن سکن۔ کئی ونڈاں دیاں جمگادڑاں دے مونہ کوکاں والے انگاں نال لدے ہوندے نیں: وڈے کن تے نک تے پتے چنجاں۔ پرانیاں کہانیاں دی کوئی جڑیل وی ایڈی پیڑی نہیں لگدی ہویگی جناں ایہناں اوزاراں باہجوں چمگادڑاں دا مونہ۔ ہر جمگادڑ ٹبر دا اپنا نین نقشہ ہوندا اے۔ ہر جمگادڑ دی نویکلی کوک ہوندی اے تے تے اوہنون سنن لئی نویکلا ای پربندھ۔

ناں

پنجابی وچ ایس دد پلانے دا ناں چمگادڑ، چمگدڑ انپچاک، چمچڑی تے چمچڑک اے۔چمگادڑ نوں پنجابی وچ چمگادڑ یا چمگدڑ ایس لئی آکھیا جاندا اے جے ایہدی بوتھی گدڑ ورگی ہوندی اے تے ایہدے پر یا کھمب جنہان نال ایہ اڈدا اے چم دے ہوندے نیں۔ چمچڑک وی ایسی چڑی جیہنوں چم لگیا ہوے اڈن لئی کیا جاندا اے۔

پسار

اڈاری دے گن نے چمچڑک نوں دنیا دے وڈے تھاں تے پھیلے ددپلانے بنا دتا اے۔ انٹارکٹا، ارکٹک تے کج دورے دے جزیرے چھڈ کے ایہ ساری دنیا تے ملدا اے۔ وکھریاں ونڈاں سال دیاں وکھریاں رتاں وچ رہن لئی وکھرے تھاں چندیاں نیں۔ ایہ سمندری کنڈے توں لے کے جنگل تے روہی تک دے تھاں ہوسکدے نیں۔ پر ہر تھاں تے دو چیزاں پک نیں: دن گزارن دی تھاں جیویں غار، رکھاں دے مگورے, انسان دے بنا‎‎‏ۓ کوٹھے تے کھان پین دی تھاں۔

لامت چمگادڑاں رات دیاں شکاری نیں تے شام ویلے ای کھان پین لبن لئی اڈ پیندیاں نیں۔ پالے وچ یاں تے ایہ تھاں چھڈ کے گرم علاقیاں ول نکل جاندیاں نیں یا فیر پالا سوں کے لنگھا دیندیاں نیں۔ کئی غاراں وچ جالٹکدیاں نیں۔ ایہ بہت گھٹ مینہ وچ اڈدیاں نیں جے مینہ وج ایہنا دا کھان پین لبھن دا پربندھ کم نہیں کردا۔

چمگادڑاں دا آپسی ملن ورتن ایہناں دے ٹبراں وج وکھووکھ اے۔ کج کلیاں ای غاراں وج جیون لنگھادیندیاں نیں تے کجھ لکھاں دی گنتی گنتی وج کٹھیاں ریندیاں نیں۔ ایہ آپسی ملن ورتن لئی کئی وازاں کڈھدیاں نیں۔

کیڑے کھانیاں چمگادڑاں ساریاں چمگادڑاں دا 70٪ بندیان نیں۔ ریندیاں فروٹ تے جیندیان نیں تے تن خون پینیاں نیں۔

چمگادڑاں دے پتھری نشان ایہناں دیاں ہلکیاں ہڈیاں تے سکی زمین تے ہون باہجوں بہت گھٹ نیں۔ نرے 12٪ دے ٹوکرہ پدھر تک پتھری نشان ملے نیں۔ ایوسین ویلے دی اک چمگادڑ دے نشان 1960 وچ ملے۔ سب توں پرانے نشان 52 ملین ورے دے نیں تے جیہڑے 2003 وچ وائمنگ امریکہ توں ملے نیں۔

پر

چمچڑک دیان ہڈیاں دوجیاں دد پلانیاں توں چوڑے پاسے ولوں پتلیاں تے ہلکیاں ہوندیاں نیں تے ایہناں وچ لچک ہوندی اے۔ پر اتے کھل وچ بہت لچک ہوندی اے تے ایس باہجوں دوجے دد پلانیاں توں ود پھیل سکدے نیں۔ چمگادڑاں دے پر پنچھیاں دے پراں نالوں زیادھ پتلے تے زیادھ چنگا کم کردے نیں. ایہ نازک و واوا ہوندے نیں تے ایہناں وچ پھٹ یا کٹ اسانی نال لگدا اے پر چمگادڑ دے پر وچ ایہ گن ہے جے نکا چھوٹا کٹ آپ ٹھیک ہوجاندا اے۔ ایہناں دے پراں دے اتے چھون نوں مسوس کرنوالے مرکل ولگن لگے ہوندے نیں۔ ایہ ولگن انسنای انگلاں دے انت تے وی ہوندے نیں پر چمگادڑاں اتے تھوڑے فرق نال ہوندے نیں جے اوہناں تے ولگن دے وشکار وال وی ہوندا اے جیہڑا ایہنوں ہور مسوس کرنوالا بنادیندا اے تے ایہناں نال چمگادڑاں نوں ہوا بارے جانکاری ملدی اے تے ایہناں نال اوہ ہور ودھیا ول نال اپنے پراں نوں موڑ کے اڈدے نیں۔ اوہ چمگادڑ جیہڑے اپنے پراں نال شکار پھڑدے نیں اوہناں دے پراں تے ہور ونڈ دے مسوس کرنوالے ولگن لکے ہوندے نیں

پاکستان وچ

چمگادڑاں پاکستان دے دد پلانیاں دا 28٪ بندیاں نیں تے اک حساب وچ پاکستان وچ ایہناں دیاں 52 ونڈاں نیں۔

ٹبر

بارلے جوڑ

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: چمگادڑ

BBC Wales Nature: Bat article
UK Bat Conservation Trust
University of Michigan Museum of Zoology
چمگادڑاں تے ٹارسیر Archived 2012-04-15 at the وے بیک مشین
جیون دا رکھ Archived 2020-07-26 at the وے بیک مشین
Microbat Vision Archived 2020-01-29 at the وے بیک مشین
آسٹریلیا دے چمگادڑ
Bat Conservation International (US) Archived 2014-08-11 at the وے بیک مشین
Organization for Bat Conservation (US) Archived 2012-03-14 at the وے بیک مشین
Evolution of cranial morphology in bats in relation to diet (by Divulgare)
ارشد جاوید ہوراں دی چمگادڑاں تے پی ایچ ڈی لکھت Archived 2014-07-04 at the وے بیک مشین
دکھنی ایشیاء دیاں چمگادڑاں