اچمی زبان

اَچُمی
اَچمی یا خودمونی
مقام	ایران، متحدہ عرب امارات، بحرین، قطر، عمان
علاقہ	خلیج فارس
بولن والے	200,000 (date missing)
بولی ٹبر	ہند۔یورپی ہند ایرانی زباناں مغربی ایرانی زباناں جنوب غربی ایرانی زبانین قدیم اچمی اَچُمی
لپی	آرامی حروف تہجی، فارسی
بولی کوڈ
ISO 639-3	bsg zum lrl

اچومی یا کھڈمونی صوبہ فارس دے جنوب تے صوبہ ہرمزگان تے بشیر دے مشرق وچ آکمی دے لوکاں د‏‏ی بولی اے تے ایہ خلیج فارس دے ملکاں وچ ایرانی تارکین وطن دے درمیان وی عام ا‏‏ے۔ اخمی بولی جنوب مغربی شاخ د‏‏ی فارسی بولی د‏‏ی قدیم پہلوی بولیاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ بولی پہلوی فارسی د‏‏ی باقیات اے تے اس دے اپنے اصول نيں۔

اج ، معیاری فارسی دے بہت فرق دے سبب اچمی بولی نو‏‏ں جنوب مغربی ایرانی زباناں د‏‏ی شاخ تو‏ں اک آزاد بولی سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ لوری بولی دی طرح لارسٹانی بولی د‏‏ی بولی وی مشرق فارسی د‏‏ی اولاد سمجھی جاندی ا‏‏ے۔ ایہ جدید فارسی دے مقابلے وچ اک صاف ستھری بولی اے کیونجے اس وچ مشرق فارسی دے بوہت سارے لفظاں نو‏‏ں برقرار رکھیا گیا اے تے ایہ ہن وی قدیم فارسی تو‏ں نیڑے تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔

اچمی بولی تے لہجے

شمالی بولی وچ متعدد ذیلی بولیاں شامل نيں۔

بیدشهری، بستکی ، لاری ، چودی ،اوزی ،جمسی ، گراشی تے خنجی

جنوبی بولی وچ متعدد ذیلی بولیاں وی شامل نيں:

ساحلی ، جزیرے ، جیمی ، بشکارڈی تے کمزاری زبان

مذکورہ بالا دے علاوہ ، اچیم بولی وچ بہت ساریاں بولیاں شامل نيں جو اس خطے دے آس پاس دے شہراں تے دیہاتاں دے ناں اُتے نيں۔

بولی د‏‏ی مختلف بولیاں اُتے تحقیق دا پس منظر

پاور (1334) وی پنج ہزار لفظاں وچ مقامی تے گرائمیکل نقاط دے اظہار دے لâرسنی سبھیاچار کے قابل سی ، اس دا لہجہ مضمون فشور (1342) تے نڈنم (1350) بولی نامی بولی نے اپنی تحقیقات بسٹکی نو‏‏ں جاری رکھے ہوئے ا‏‏ے۔

بسٹکی نے اپنی کتاب " فرہنگ بستکی " وچ ووسوفی (1980) دے حوالے تو‏ں ، بسٹاکی بولی وچ اک ہزار لفظاں پیش کیتے نيں۔

فرامرزی ، کتاب فرہنگ فرامرزی وچ ووسوفی (1984) دے حوالے تو‏ں نقل کيتا گیا اے ، فارسی ترجمے دے نال حرف تہجوی ترتیب وچ تن ہزار تو‏ں زیادہ اصلی فرامرزی لفظاں لکھ چکے نيں۔

خنجی (1999) نے اپنی کتاب وچ خنجی بولی ، بولی تے آواز ، اسم ، صفت ، اسم ، ضمیر ، فعل ، تعی ،ن ، اختلافی ، حرف ، فعل ، لفظ دے امتزاج تے جملے تے جملے د‏‏ی ساخت پر مبنی لاریستانی بولی کے عنوان تو‏ں اپنی کتاب وچ عنوان دتا ا‏‏ے۔

سمیئ (1370) د‏‏ی دو یونیورسٹی مقالات نيں جنہاں نو‏ں لاری بولی کہیا جاندا اے تے کامیاب (1371) جسنو‏ں لاری پہلوی تقابلی لغت کہندے نيں جو شائع نئيں ہويا ا‏‏ے۔

ناں د‏‏ی جڑ

قدیم پہلوی بولی وچ چام دا لفظ اکمی بولی وچ ايس‏ے طرح دا اے جس دے معنی جڑ چم تو‏ں نيں جس دا مطلب اے تھیم ، روح ، دماغ؛

A دا لفظ اچمی وچ کھلے ہوئے اے جس دے معنی نيں تے اس وچ نيں A + Chum دے مرکب دا مطلب معنی خیز ، سجا ہويا ، باقاعدہ تے معنی خیز ا‏‏ے۔

انہاں وچو‏ں زیادہ تر بولی قدیم صوبہ ایران تو‏ں اے ۔ انہاں بولیاں نے خود نو‏‏ں جنوبی خطے دے مختلف حصےآں وچ مختلف شکلاں وچ دکھایا اے تے انہاں وچو‏ں بیشتر اختلافات لفظاں دے تلفظ وچ نيں۔ اچیم بولی وچ متعدد بولیاں شامل ہُندیاں نيں جنہاں وچ ایداں دے لفظاں تے فقرے استعمال ہُندے نيں جو بولی بولنے والی بہت ساریاں بولی وچ آس پاس دے بوہت سارے علاقےآں تو‏ں مخصوص ہُندے نيں۔ ایہ لفظاں کچھ معاملات وچ ہندی ، انگریزی ، پرتگالی تے عربی تو‏ں متاثر نيں جو مختلف ملکاں دے نال انہاں خطےآں دے لوکاں دے وسیع تر تعامل د‏‏ی وجہ تو‏ں تشکیل پائے نيں۔ یہودیاں د‏‏ی تاریخی موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، لاری بولی وچ وی عبرانی موڑ تے موڑ نيں۔^{حوالےدی لوڑ؟}