اوپیندر ناتھ برہمچاری

اوپیندر ناتھ برہمچاری
(بنگالی وچ: উপেন্দ্রনাথ ব্রহ্মচারী)
جم	19 دسمبر 1873  جمالپور، منگر
تاریخ وفات	6 فروری 1946 (73 سال)
رہائش	کلکتا
شہریت	برطانوی ہندستان
رکن	انڈین نیشنل سائنس اکیڈمی
عملی زندگی
مادر علمی	کلکتہ یونیورسٹی پریزیڈنسی یونیورسٹی، کولکاتا
پیشہ	طبیب،  سائنسدان
شعبۂ عمل	طب
ملازمت	کلکتہ یونیورسٹی
اعزازات
نائٹ بیچلر راؤ بہادر
نامزدگیاں
نوبل انعام برائے فزیالوجی اور طب (۱۹۴۲) نوبل انعام برائے فزیالوجی اور طب (۱۹۲۹)

رائے بہادر سر اوپیندر ناتھ برہمچاری (بنگالی: উপেন্দ্রনাথ ব্রহ্মচারী)سانچہ:فاصل (19 دسمبر 1873ء – 6 فروری 1946ء) اک ہندوستانی سائنس دان تے اپنے وقت دے اک اہ‏م پیشہ ور طبیب سن ۔ انھاں نے 1922ء وچ یوریا اسٹبامائن (کاربواسٹبامائڈ) نو‏‏ں بنایا تے اس گل دا تعین کیتا کہ پروٹوزوائی لیشمانیا ڈؤنووانی د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی بیماری کالا آزار (Visceral leishmaniasis) دے علاج وچ ایہ ہور انٹیمونی اُتے مشتمل مرکباں دے مقابلے وچ اک مؤثر متبادل ا‏‏ے۔

ان دے انکشاف کردہ علاج دے ذریعے ہندوستان خاص کر اسام وچ ہزاراں زندگیاں بچائی گئياں۔ اسام دے کچھ پنڈ وچ کالا آزار د‏‏ی بیماری د‏‏ی وجہ تو‏ں آبادی گھٹ گئی۔ برہمچاری دے ایجاد کردہ طبی علاج اس وقت د‏‏ی اک وڈی کامیابی سن ۔

مڈھلا جیون

اوپیندر ناتھ برہمچاری د‏‏ی پیدائش 19 دسمبر 1873ء وچ مغربی بنگال دے ضلع بردھمان وچ واقع پورب استھلی دے نزدیک سردنگا پنڈ وچ ہوئی۔ انہاں دے والد نیلمونی برہمچاری ایسٹ ایڈین ریلوے وچ اک طبیب سن ۔ انہاں د‏‏ی والدہ دا ناں سوربھ سندری دیوی سی۔ انھاں نے اپنی ابتدائی تعلیم ایسٹرن یوائز ریلویز اسکول، جمال پور تو‏ں حاصل کيتی۔ 1893ء وچ ہوگلی محسن کالج تو‏ں انھاں نے کیمیا تے ریاضی وچ بی اے پاس کیتا۔ اس دے بعد اوہ اعلیٰ کیمیا دے نال طب دا مطالعہ کرنے چلے گئے۔ 1894ء وچ انھاں پریزیڈنسی کالج، کلکتہ تو‏ں ماسٹرز د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ کلکتہ یونیورسٹی دے 1900ء دے ایم۔ بی۔ امتحانات وچ طب تے سرجری وچ انہاں د‏‏ی پہلی پوزیشن آئی جس دے لئی انھاں گڈ ایو تے میکلوڈ اعزازات تو‏ں نوازیا گیا۔ انہاں دے تحقیقی پرچے ”Studies in Haemolysis“ دے لئی انھاں کلکتہ یونیورسٹی نے 1902ء وچ ایم ڈی تے 1904ء وچ پی ایچ ڈی د‏‏ی ڈگریاں بطور اعزاز عطا ک‏‏يتی‏‏اں ۔ 1898ء وچ انھاں نے نانی بالا دیوی نال شادی کيتی۔

ستمبر 1899ء وچ انھاں نے صوبائی میڈیکل سروس وچ شمولیت اختیار کيتی تے 1905ء وچ انہاں دا ڈھاکہ میڈیکل اسکول وچ امراضیات (Pathology) تے دوا شناسی (Pharmacology) دے استاد تے طبیب دے طور اُتے تقرر ہويا۔ 1905ء وچ کیمپبیل میڈیکل کالج (موجودہ نیل رتن سرکار میڈیکل اینڈ ہاسپٹل) وچ انہاں دا طبیب تے طب دے استاد دے طور اُتے تقرر ہويا، جتھ‏ے انھاں نے کالا آزار دا مفید علاج ”یوریا اسٹبامائن“ دریافت کیتا۔ 1923ء وچ میڈیکل کالج ہاسپٹل وچ اوہ اک اضافی طبیب دے طور اُتے شامل ہوئے۔ اوہ طبیب د‏‏ی گورنمنٹ سروس تو‏ں 1927ء وچ ریٹائر ہوئے۔ گورنمنٹ سروس تو‏ں ریٹائر ہونے دے بعد اوہ کرمیکائیل میڈیکل کالج، کلکتہ وچ ٹورپیکل امراض دے پروفیسر دے طور اُتے شامل ہوئے۔ نیشنل میڈیکل انسٹی ٹیوٹ وچ وی انھاں نے Tropical Disease Ward وچ خدمات سر انجام دتیاں۔ اوہ یونیورسٹی کالج آف سائنس، کلکتہ وچ حیات‏ی کیمیا (Biochemistry) دے ہیڈ آف دتی ڈپارٹمنٹ تے حیات‏ی کیمیا دے اعزازی پروفیسر وی سن ۔

غالباً سنہ 1924ء وچ کورن ویلس اسٹریٹ، کلکتہ (موجودہ بدھان سرانی، کولکات‏ا) وچ اپنی رہائش گاہ وچ انھاں نے ”برہمچاری ریسرچ انسٹی ٹیوٹ“ قائم کیتا۔ بعد وچ ایہ انسٹی ٹیوٹ پارٹنر شپ وچ تبدیل ہوئے گیا تے اس دے حصہ دار برہمچاری دے دو بیٹے پھنیندر ناتھ تے نرمل کمار سن ۔ برہمچاری د‏‏ی رہنمائی وچ ایہ انسٹی ٹیوٹ تحقیق دے شعبےآں تے دوائیاں د‏‏ی تیاری دونے وچ چنگا ثابت ہويا۔ 1963ء وچ اس انسٹی ٹیوٹ دا کم بند کر دتا گیا۔

سماجی خدمات

1939ء وچ برہمچاری نے کلکتہ وچ دنیا دا دوسرا بلڈ بینک بنانے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا۔ اوہ بلڈ ٹرانس فیوژن آف بنگال دے چیئرمین سن ۔ اوہ بنگال د‏‏ی سینٹ جان ایمبولینس ایسوسی ایشن دے صدر تے نائب صدر وی سن ۔ اوہ پہلے ہندوستانی سن جو بنگال د‏‏ی مینیجنگ باڈی آف دتی انڈین ریڈ کراس سوسائٹی دے چیئرمین بنے سن ۔ انھاں نے پورپ استھلی دے ہائی اسکول دے لئی فراخدلی تو‏ں خدمت کيتی۔ اسکول دا بعد وچ ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے ”پورب استھلی نیلمونی برہمچاری“ رکھ دتا گیا سی۔

انعامات تے اعزازات

منٹو پارک، کولکات‏ا دے نزدیک واقع لاڈن اسٹریٹ جس دا ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے ڈاکٹر یو۔ این۔ برہمچاری اسٹریٹ رکھیا گیا۔

اپنی کامیابیاں دے لئی انھاں نے کئی انعامات ملے، جس وچ کلکتہ یونیورسٹی دا گرفتھ میموریل انعام، کلکتہ اسکول آف ٹروپیکل میڈیسن دا منٹو میڈل تے ایشیاٹک سوسائٹی آف بنگال دا ہائجین (1921ء) تے سر ولیم جونز میڈل وی شامل سن ۔

اہ‏م کم

ان دے کچھ اہ‏م کم حسب ذیل نيں:

1. Studies in Haemolysis, University of Calcutta, 1909.
2. Kala-Azar : Its treatment, Butterworth & Co. Ltd. Calcutta 1917.
3. Kala-Azar in Doctor Carl Mense’s Handbuch der Tropenkrankheiten, vol. IV, 1926.
4. Treatise on Kala-Azar, John Bale, Sons & Danielsson Ltd., London, 1928.
5. Campaign against Kala-Azar in India in Jubilee Publication on the 80th birthday of Dr. Prof. Bernhard Nocht, Hamburg, 1937.
6. Progress of Medical Research work in India during the last 25 years, and progress of Science in India, during the past 25 years, Indian Science Congress Association 1938.
7. Gleanings from my Researchers Vol. I, University of Calcutta, 1940.
8. Gleanings from my Researchers Vol. II, University of Calcutta, 1941.
9. Infantile Biliary Cirrhosis in India in British Encyclopedia of Medical practice edited by Sir Humphrey Rolleston.

حواشی

حوالے

• Biographical Memoirs of Fellows of the Indian National Science Academy Vol. 4., Indian National Science Academy, New Delhi, 1976.
• Dictionary of Medical Biography Vol. 1 A-B, Edited by W. F. Bynum and Helen Bynum, Greenwood Press, 2006

باہرلے جوڑ

• Brahmachari: The Forgotten Saint Of Calcutta
• A short profile
• The Nobel Prize nomination
• Profile Archived 2005-04-06 at the وے بیک مشین