انیتا پف

نیتا جی سبھاش چندر بوس دی زندگی بارے اتہاسکاراں کافی کھوج بھرپور تے پھلار وچ لکھیا پر ایہناں وچ بہتے اتہاسکاراں دی عقیدت نے اوہناں دی زندگی دے اک حصہ نوں ذکر کرن توں ہمیشاں کنی کترائی اے۔ اوہ اے لیڈر جی دا آسٹریئن عورت نال ویاہ کرواؤنا۔ اوہناں بارے دسیا گیا کہ 1942 وچ جرمن آئے تے ہٹلر نوں ملے۔ پر نہیں۔ ایہہ اوہناں دی دوجی پھیری سی۔ لیڈر جی بڑے دور-اندیشی سن۔ اوہ دیس نوں آزاد کرواؤن لئی سرکاری نوکری چھڈّ سبھ گھریلو موہ تیاگ چھڈّ آزادی دی لڑائی لئی گھروں نکلے سن۔ بچپن توں جوانی تک اوہ مذہبی وچاراں دے سن۔ اوہناں سرکاری نوکری کیتی پر جدوں دیس بھگتی دی لگن لگی تاں سرکار خلاف ہر مورچے وچ حصہ لین لگے تے نوکری نوں لتّ مار دتی۔ سرکار لئی سادھرن ان پڑھ دیس بھگت اونا خطرناک نہیں سی جنا کہ پڑھیا لکھیا بدھجیوی لیڈر جی سبھاش چندر بوس اوہناں لئی خطرناک سی۔ اسے کرکے اوہ لیڈر جی نوں وار وار پھڑکے جیل اندر کردے رہے۔ انگریز اوہناں نوں بھارت توں باہر بھیجناں چاہندے سن۔ جدوں 1933 وچ اوہناں دی صحتَ خراب ہوئی تاں انگریزاں نے بہانہ بنا کے پالیسی جی دی اچھا خلاف اوہناں نوں یورپ دے ویانا (جو اج آسٹریا دا راجگڑھ اے) شہر وچ علاج لئی بھیج دتا۔

نیتا جی سبھاش چندر بوس اپنی آسٹریئن بیوی ایملی شیکل نال

ویانا وچ پہنچ لیڈر جی نوں اکلتا محسوس ہون لگی۔ ہر وقت دیس دی آزادی لئی کم کرن والا دماغ اک دم وہلا ہو گیا۔ اوہناں ساہمنے سبھ تو وڈی مشکل بولی دی سی کہ اوہ اپنے من دی گل کس طرحاں اتھوں دے لوکاں تے لیڈراں نال سانجھی کرن۔ اس لئی اوہناں نوں انٹر اپریٹر (دو بھاشیئے) دی لوڑ سی۔ ایہہ اچھا اوہناں اک انگلش دے استاد کول ظاہر کیتی۔ اس استاد نے اپنی اک ودیارتھن 'ایملی شیکل' نال لیڈر جی دا رابطہ کروایا۔ ایملی شیکل نے انگلش دا کورس ختم کرکے اک ڈاکخانے وچ کم کر رہی سی۔ ایملی بطور سیکٹری اوہناں نال کم کرن لئی منّ گئی۔ آسٹریا رہِ کے لیڈر جی نے اک سبھا بنائی جو بھارت-آسٹریا سبھا دے ناں نال اج وی چل رہی اے۔ جس نوں اک آسٹریئن عورت 'رادھا انجلی' چلا رہی اے۔ اس سبھا اتے ایملی شیکل دے تعاون نال اوہناں پولینڈ، چیکو سلواکیا اتے ہور یورپیئن دیساں دا تن سال سفر کیتا اتے بھارت دی آزادی لئی مدد منگی۔ ایملی شیکل اتے لیڈر جی دے اکٹھے رہن کرکے اک دوجے وچ دلچسپی ودھ گئی اتے دوویں اک دوجے نوں سمجھن لگ پئے جسدے سٹے وجوں ایملی شیکل اتے لیڈر جی نے اپنے دو دوستاں دی حاضری وچ بھارتی ریتی رواج مطابق ویاہ کروا لیا۔ ویاہ توں مگروں اوہ برلن جاکے رہن لگ پئے سن۔ لیڈر جی نوں جدوں اتھوں ایہناں ملکاں توں کوئی بہتی مدد دی آس نہ جاپی تاں اوہ 1936 وچ پھر واپس بھارت چلے گئے۔

دوبارہ اوہ افغانستان اتے روس توں ہندے ہوئے 1941 وچ پھر یورپ مڑ آئے اتے ایملی شیکل نال رہے۔ اس ویلے ہی ایملی شیکل نے گربھ حاصل کیتا پر اس نے لیڈر جی توں بہت دیر اس گل نوں چھپا کے رکھیا۔ اوہ ڈردی سی کہ سبھاش بچے نوں اپنے نال بھارت لے جاویگا اتے اتھے اس نوں ہندو بنا دیویگا جاں اسدا پالن پوشن بھارتی سنسکاراں مطابق کرنا چاہیگا۔ پر لیڈر جی نوں جدوں پتہ لگا تاں اوہناں اجیہا کوئی ردعمل ظاہر نہیں کیتا۔ 29 نومبر 1942 نوں جرمن دے اک شہر اؤگسبرگ وچ اوہناں دے گھر اک بچی نے جم لیا جس دا ناں اوہناں 'انیتا' رکھیا۔

نیتا جی لئی ادوں اکو مکھ مشن سی کہ دیس نوں انگریزاں توں آزاد کویں کروایا جاوے؟

اتھے اوہناں دیکھیا سی کہ ترکی اتے آئرلینڈ اپنی آزادی لئی جرمن نال جڑے ہوئے ہن۔ لیڈر جی دے تیز طرار دماغ وچ ایہہ نعرہ اپجیا "میرے دشمن دا دشمن، میرا دوست"۔ اوہناں اپنے مشن نوں پورا کرن لئی برلن وچ ناجیوادی جرمناں نال مل کے برطانوی سرکار خلاف 2 نوبنر 1941 نوں بھارتی لیجن بٹالیئن لیجمینٹ بنائی۔ اس فوج وچ بھرتی کیتے گئے سارے بھارتی، برطانوی فوج دے قیدی سن، جنہاں نوں اتری افریقہ وچوں قید کیتا گیا سی۔ اس دی گنتی 3000 دے قریب سی۔ اس لیجن وچ دھرم جات-پات دی بنیاد اپر کوئی وتکرا نہیں سی۔ بھارتی لیجن لیڈر جی لئی اک نویں بھارت دی تصویر سی۔ بھارتی لیجن نوں جرمنی فوجی افسراں نے بڑی ودھیا ٹریننگ دتی سی۔ پر مگروں ناجیوادیاں اس نوں اپنے بیکاراں لئی ورتنا شروع کر دتا سی۔

25 مئی 1942 نوں سبھاش چندر بوس ہٹلر نوں ملے پر ہٹلر نے ساولے رنگ دے سبھاش وچ بہتی دلچسپی نہ لئی۔ سبھاش ادوں ہی سمجھ گئے کہ ہٹلر توں اوہناں دا مدد والا مقصد پورا نہیں ہووےگا۔ ادوں تاں اوہ صاف ہی سمجھ گئے جدوں لیڈر جی دے خلاف کرن دے باو جود بھارتی لیجن نوں نازیاں نے دکھنی پھراس نال لڑن لئی بھیج دتا۔

8 فروری 1943 نوں لیڈر جی سبھاش چندر بوس اپنی ڈیڈھ مہینے دی انیتا تے ایملی شیکل نوں دوجی وار چھڈّ کے چلے گئے۔ اتھوں بھاویں اوہ اک پنڈوبی 180 راہی اپنے اک ساتھی عبد حسین اتے 56 ہور جرمنی فوجیاں نال خفیہ مشن تے گئے۔ جاپان وچ اوہناں نے آزاد ہند پھوج دا گٹھن کیتا۔ 1945 نوں لیڈر جی اک ہوائی حادثے وچ مارے گئے۔

نیتا جی جاپان جان توں پہلاں ایملی شیکل کول اک خط چھڈّ گئے سن کہ اوہ اس دے بھرا نوں پوسٹ کر دیوے۔ ایملی نے اوہ خط فوٹو کاپی کروا کے سبھاش دے بھرا نوں بھیجیا پر کوئی جواب نہ آیا۔ اوہناں نے دوسری وار پھیر فوٹو کاپی کروا کے بھیجیا۔ پر پھر وی کوئی جواب نہ آیا۔ اس وقت ڈاک وی کوئی بہتی بھروسے یوگ نہیں سی۔ اوہ دنیا جنگ دے دن سن جس وچ ادھروں اودھروں ڈاک آؤنی-جانی بہت مشکل سی۔ پر ایملی شیکل ایہہ سوچدی رہی کہ شاید سبھاش دے رشتے دار اس نوں پسند نہیں کردے اتے اس نے ملن دی امید چھڈّ دتی۔ سبھاش دے جان توں بعد ایملی نوں بہت پریشانیآں دا ساہمنا کرنا پیا۔ ناجیوادی فوجیاں ایملی دے گھر دی وار وار تلاشی کیتی۔ سبھاش چندر بوس دیاں سبھ چٹھیاں ضبط کر لئیاں۔ اک بھارتی نال ویاہ کرواؤن کرکے اس دی آسٹریئن شہریت وی کھوہ لئی گئی۔ جے اوہ اس وقت بھارت جاندی تاں ہو سکدا سی کہ اوہناں نوں ہور وی مشکلاں دا ساہمناں کرنا پیندا۔ دنیا جنگ چ' ہٹلر ہار گیا اتے اس دی موت مگروں ایملی نوں کجھ سوکھا ساہ آیا۔

1947 وچ بھارت نوں آزادی ملی۔ سبھاش چندر بوس دے اک ساتھی نے ایملی شیکل بارے پنڈت جواہر لال نہرو نال گل کیتی اتے نہرو نے اگے سبھاش دا بھرا نوں ایملی بارے دسیا۔ پھر سبھاش دا بھرا ویانا آیا اتے اتھے آ کے سبھاش دی بچی انیتا اتے ایملی نوں ملیا۔ اس ویلے انیتا چھ سالاں دی سی۔ اوہ دوہاں نوں بھارت لے کے گیا۔ پر کجھ بھارتیاں نے اس ویاہ نوں نہ منظور کر دتا۔ اوہناں دا کہنا سی کہ لیڈر جی بہت مہان انسان سن۔ اوہناں دا عورتاں نال کوئی تعلق نہیں سی۔ پر اس ویلے بیگانے دیس وچ لیڈر جی نوں سمجھن والی صرف ایملی شیکل ہی سی۔ جویں بھارتی بہت دیر سبھاش چندر نوں اڈیکدے رہے شاید ایملی نے وی اوہناں نوں اڈیکیا ہووےگا آخر ایملی 1996 وچ 86 سالاں دی عمر بھوگ کے اکال چلانا کر گئی۔

اوہناں دی دھی انیتا دا کہنا اے کہ بھاویں مینوں اپنے پیؤ نوں جانن دا موقع نہی ملیا پر مینوں میرے پیؤ دی دکھاں بھری زندگی، کماں، قربانیاں اتے اس دی موت بارے پوری جانکاری اے۔ مینوں اپنے پیؤ تے مان اے۔ انیتا نے خود بھارت اتے اپنے پیؤ سبھاش چندر بوس بارے کھوج کیتی۔ اوہ اج-کلھ اؤگسبرگ وچ رہِ رہے ہن۔

انیتا دے نام نال لگا 'پف' اس دے شوہر دا گوت اے جس نال اس دی ملکات اک بھارت پھیری دوران ہی ہوئی سی۔ اس دے شوہر دا پورا نام 'مارٹن پف' اے اوہ وی سیاسی معاشیات دے پروفیسر ہن اتے جرمن دے اؤگسبرگ شہر دے وزیر وی رہے ہن۔ مارٹن نے 1958 توں 1962 تک بنگلور دے لاگے سماج سیوک دے روپ وچ کم کیتا اے۔ اوہناں اتھے اک انیاں دا سکول بنایاں۔ ایہناں دی اک دھی اے 'مایہ پف' جو رشتے وجوں سبھاش دی دوہتی لگدی اے۔ مایہ دا کہناں اے کہ پتہ نہی کی سوچ کے اس دی نانی نے سبھاش نال ویاہ کروایا ہووےگا کیونکہ اوہناں حالتاں وچ دیس دے دشمن نال ویاہ کرواؤنا بہت خطرناک گل سی۔ مایہ نے وی اچ-پڑھائی ویانا وچ ہی کیتی۔ اوہ ہن دکھنی افریقہ وچ ہن۔