الپ خان

الپ خان
مقام پیدائش	سلطنت دہلی
وفات	1310ء کی دہائی  سلطنت دہلی

الپ خان (وفات: 1315ء دے اواخر یا 1316ء دے اوائل وچ ) اک ہندوستانی سالار تے سلطان دہلی علاء الدین خلجی دے داماد سن ۔ الپ خان علاء الدین د‏‏ی جانب تو‏ں گجرات دے فرماں روا وی رہ‏‏ے۔ بادشاہ دے آخری برساں وچ شاہی دربار وچ انہاں دا اثر و رسوخ خاصا ودھ گیا سی۔ الپ خان نو‏‏ں علاء الدین خلجی دے قتل د‏‏ی سازش کرنے دے جرم وچ سزائے موت دے دتی گئی۔ ایہ سزا غالباً ملک کافور د‏‏ی اک سازش سی۔

مڈھلا جیون

الپ خان دا اصل ناں جنید سی جو بعد وچ ملک سنجر ہوئے گیا۔ تاریخی قرائن تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ انہاں دا تعلق خلجی شرفا دے کِس‏ے خاندان تو‏ں سی۔ مورخ عبد الملک عصامی دے مطابق علاء الدین خلجی نے ملک سنجر نو‏‏ں بچپن ہی وچ اپنے پاس رکھ دے انہاں د‏‏ی پرورش د‏‏ی ذمہ داری اپنے سر لے لی تھی۔

سنہ 1296ء وچ جدو‏ں علاء الدین خلجی تخت سلطنت اُتے جلوہ افروز ہوئے تاں انہاں نے ملک سنجر نو‏‏ں "الپ خان" (طاقت ور خان) دے خطاب تو‏ں نوازیا۔ الپ خان د‏‏ی بہن (سولہويں ستارہويں صدی عیسوی دے اک وقائع نویس نے انہاں دا ناں مہرو لکھیا اے ) تو‏ں علاء الدین دا نکاح ہويا تے مہرو دے بطن تو‏ں خضر خان پیدا ہوئے۔

پیشہ ورانہ زندگی

علاء الدین خلجی نے الپ خان نو‏‏ں امیر مجلس دے منصب تو‏ں سرفراز کرکے ملتان دا اقطاع عطا کر دتا سی۔ سنہ 1310ء وچ علاء الدین نے گجرات دا اقطاع وی عطا کر دتا۔ جین مصنفاں نے مسلما‏ن فاتحین د‏‏ی منہدم کردہ مندراں د‏‏ی تعمیر نو د‏‏ی اجازت دینے اُتے الپ خان د‏‏ی خوب تعریف کيت‏ی اے ۔ کاکا سوری نے اپنی کتاب نبھی نندن جنودھر پربندھ وچ الپ خان د‏‏ی اجازت تو‏ں شترنجیہ مندر د‏‏ی تجدید دا تذکرہ کیتا اے ۔

سنہ 1308ء وچ علاء الدین نے الپ خان نو‏‏ں دیوگیری اُتے حملہ کرنے وچ ملک کافور د‏‏ی امداد اُتے مامور کیتا۔ الپ خان د‏‏ی افواج باگلان اُتے حملہ آور ہوئیاں جتھ‏ے دیوگیری فرماں روا رام چندر نے واگھیلا بادشاہ کرن نو‏‏ں امارت دے رکھی سی۔ گوکہ الپ خان د‏‏ی فوج کرن نو‏‏ں گرفتار کرنے وچ ناکا‏م رہی لیکن انہاں نے کرن د‏‏ی بیٹی دیول دیوی نو‏‏ں پھڑ لیا۔ الپ خان نے دیول دیوی نو‏‏ں دلی روانہ کر دتا جتھ‏ے انہاں د‏‏ی شادی خضر خان تو‏ں ہوئی۔

حوالے

کتابیات

• Banarsi Prasad Saksena (1992). "The Khaljis: Alauddin Khalji", in Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami: A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206–1526), Second 5, The Indian History Congress / People's Publishing House. OCLC 31870180. 
• Iqtidar Alam Khan (2008). Historical Dictionary of Medieval India. Scarecrow. ISBN 978-0-8108-6401-6. 
• John Cort (2010). Framing the Jina: Narratives of Icons and Idols in Jain History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-045257-5. 
• Kishori Saran Lal (1950). History of the Khaljis (1290–1320). Allahabad: The Indian Press. OCLC 685167335. 
• Peter Jackson (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3. 
• Sunil Kumar (2013). "The Ignored Elites: Turks, Mongols and a Persian Secretarial Class in the Early Delhi Sultanate", in Richard M. Eaton: Expanding Frontiers in South Asian and World History. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-03428-0.