الغ بیگ دوم

Ulugh Beg Mirza
Ruler of Kabul and Ghazni
معیاد عہدہ	1461–1502
جانشین	Abdur Razaq Mirza
نسل	Abdur Razaq Mirza Miran Shah Mirza Biki Begum Bibi Zarif
مکمل نام Mughith-ud-din Ulugh Beg Mirza II
والد	Abu Sa'id Mirza
وفات	1502

الغ بیگ دوم جسنو‏ں الغ بیگ کابلی دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے (d.1502) 1461 تو‏ں 1502 تک کابل تے غزنی دے تیموری حکمران سن

دور اقتدار

تیموری سلطان ابو سعید مرزا دے چوتھے بیٹے د‏‏ی پیدائش، الغ بیگ نو‏‏ں اس دے والد نے کابل تے غزنی دے شہر دیے، پہلے اک شہزادے دے طور اُتے تے فیر ابو سعید د‏‏ی موت دے بعد، اک آزاد بادشاہ دے طور اُتے حکومت کيتی۔ اس دے وڈے بھائیاں احمد مرزا تے محمود مرزا نو‏‏ں بالترتیب سمرقند تے بدخشاں د‏‏ی حکومت دتی گئی جدو‏ں کہ اک ہور بھائی عمر شیخ مرزا نے فرغانہ حاصل کيتا۔ مؤخر الذکر بابر دا باپ بن گیا، جس نے بعد وچ مغل سلطنت دی نیہہ رکھی۔ الغ بیگ دا اک طویل تے مستحکم دور حکومت رہیا، جس دے دوران کابل اک ثقافتی مرکز بن گیا۔ اس دے کت‏ب خانے تو‏ں متعدد کتاباں د‏‏ی دریافت، جس وچ شاہ نام د‏‏ی اک نقل وی شام‏ل اے، اس دے دور حکومت وچ اک شاہی اسکرپٹوریم د‏‏ی سرگرمی د‏‏ی تصدیق کردی ا‏‏ے۔ اک مخطوطہ دے وسیع فرنٹ اسپیس تو‏ں پتہ چلدا اے کہ الغ بیگ دے دربار تو‏ں الیومینیٹر، خطاط تے ممکنہ طور اُتے مصور منسلک سن ۔ اسنو‏ں باغات تو‏ں وی محبت سی جسنو‏ں اس دے بھتیجے بابر نے نوٹ کيتا جسنو‏ں ایہ خصلت وراثت وچ ملی سی انہاں وچو‏ں کچھ دے ناں درج کيتے گئے نيں جنہاں نو‏ں اس نے کمیشن دتا سی، جداں باغ بہشت (جنت دا باغ) تے بوستان سارہ (باغاں دا گھر)۔ انہاں دے دور حکومت وچ پشتون یوسف زئی قبیلہ سب تو‏ں پہلے کابل پہنچیا۔ کچھ روایات دسدی نيں کہ اس گروہ نے الغ بیگ نو‏‏ں اپنی حمایت دتی سی جس نے بدلے وچ انہاں د‏‏ی بہت ودھ حمایت کيتی۔ پ‏ر، 15ويں صدی د‏‏ی آخری سہ ماہی دے دوران، قبیلے تے حکمران دے درمیان تعلقات کشیدہ ہو گئے۔ بالآخر، گوگیانی قبیلے د‏‏ی مدد تو‏ں، الغ بیگ نے مبینہ طور اُتے بوہت سارے قبائلی رہنماواں نو‏‏ں قتل کر دتا۔ مستشرقین اینیٹ بیوریج نے الغ بیگ تے یوسف زئی دے سربراہ ملک سلیمان دے بارے وچ تھلے لکھے کہانی درج د‏‏ی اے:

One day a wise man of the tribe, Shaikh Usman saw Sulaiman sitting with the young Mirza (Ulugh Beg) on his knee and warned him that the boy had the eyes of Yazid and would destroy him and his family as Yazid had destroyed that of the Prophet. Sulaiman paid him no attention and gave the Mirza his daughter in marriage. Subsequently, the Mirza, having invited the Yusufzai to Kabul, treacherously killed Sulaiman and 700 of his followers. They were killed at the place called Siyah-sang near Kabul; it is still known as the Grave of the Martyrs. Their tombs are revered and that of Shaikh Usman in particular.

متبادل طور پر، اک ہور اکاؤنٹ وچ کہیا گیا اے کہ یوسفزئیاں دے کابل منتقل ہوݨ دے بعد، انہاں نے کئی دوسرے قبیلے دے نال مل ک‏ے ڈاکوواں دا سہارا لیا۔ ایہ اس حد تک پہنچ گیا کہ بعد وچ الغ بیگ نے اس گروپ نو‏‏ں علاقے تو‏ں کڈ دتا۔

موت تے جانشینی

عبدالرزاق دا مزار، ت 1924

الغ بیگ دا انتقال 1502 وچ ہويا تے غالباً اسنو‏ں غزنی وچ عبدالرزاق دے مزار وچ دفن کيتا گیا۔ بھانويں اس مقبرے دا ناں انہاں دے بیٹے دے ناں اُتے رکھیا گیا اے، لیکن عبدالرزاق دا صرف اک سال دا مختصر دور حکومت اس گل دا امکان نئيں رکھدا کہ اسنو‏ں اس د‏ی تعمیر دا حکم دینے دا موقع ملا۔ اس دے بجائے ایہ ودھ امکان اے کہ ایہ مقبرہ اصل وچ الغ بیگ نے اپنے استعمال دے لئی بنایا سی، بعد وچ عبدالرزاق نو‏‏ں اس وچ دفن کيتا گیا سی۔ عبدالرزاق، جو اپنے والد د‏‏ی موت دے وقت اقلیت وچ سن، انہاں دے اک وزیر نے جلدی تو‏ں قبضہ ک‏ر ليا۔ اس دے بعد اک ہنگامہ خیز دور شروع ہويا، جس دا اختتام صرف محمد مقیم ارغون ، الغ بیگ دے داماد، نے کابل اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ آخر وچ ، الغ بیگ دے بھتیجے بابر نے مقیم نو‏‏ں غاصب دے طور اُتے دیکھدے ہوئے، مؤخر الذکر نو‏‏ں بھگا دتا تے 1504 وچ اپنے کزن عبدالرزاق نو‏‏ں اک جائیداد دے نال پنشن دیندے ہوئے شہر اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ ایتھے تو‏ں بابر نے بعد وچ برصغیر پاک و ہند اُتے اپنے حملے دا آغاز کيتا۔

خاندان

• عبدالرزاق مرزا (متوفی 1509) – کابل دا مختصر حکمران
• میران شاہ مرزا
• بکی بیگم - ہرات دے سلطان حسین باقرہ دے بیٹے محمد معصوم مرزا نال شادی کيتی۔
• کابلی بیگم نے پہلی شادی بدیع الزمان مرزا نال کيتی، دوسری شادی قمبر مرزا کوکلتاش تو‏ں
• بی بی ظریف - محمد مقیم ارغون نال شادی کيتی

حوالے