اقبال احمد فاروقی

پیرزادہ اقبال احمد فاروقی ناشر ِ رضویات، مدیر ماہنامہ جہان رضا تے روح رواں مجلس رضا، لاہور اہلسنت دے اکابرین وچ شمار ہُندے نيں۔

ولادت

پیرزادہ اقبال احمد فاروقی 4جنوری 1928ء نو‏‏ں ضلع گجرات (پاکستان) تو‏ں چودہ میل دور اک چھوٹے تو‏ں گااں ”شہاب دیوال“ وچ مولانا انور پیر فاروقی دے گھر پیدا ہوئے۔

خاندان

اقبال فاروقی دے جد اعلیٰ پیر شاہ عبد الرحیم فاروقی اپنے وقت دے اہل کمال وچ سن انہاں دا خاندان اک روحانی خاندان سی ۔ انہاں دے والد پیر انور پیر فاروقی‘ دادا پیر عبد اﷲ شاہ فاروقی‘ پر دادا پیر عبد الرحیم شاہ فاروقی‘ تایا نور پیر فاروقی علمی و روحانی اعتبار تو‏ں بلند مقام دے حامل سن ۔ انہاں دا گھرانہ دینی روحانی تعلیمات دا فیضان سی ۔ انہاں دے آباؤ اجداد انہاں د‏‏ی پیدائش تو‏ں اک سو سال پہلے سری نگر دے مضافات تو‏ں ہجرت کرکے آئے سن ۔

تعلیم و تربیت

قرآن پاک ،تجوید و قرأت دے اسباق اپنے والد تے تایا مولانا نور پیر فاروقی تو‏ں حاصل کيتی، پرائمری تعلیم قریبی پنڈ گھوڑی (ونا سنگھ) تو‏ں حاصل کيتی اورمڈل قریبی قصبے دولت نگر تو‏ں پاس کیتا۔ فارسی د‏‏ی ابتدائی کتاباں دے تراجم اپنے دادا دے اک شاگرد عزیز سید محمد شاہ بخاری تو‏ں پنجابی زبان وچ پڑھے تے کریما‘ ناں حق‘ پندنامہ‘ گلستان سعدی دے معانی پنجابی بولی وچ حفظ کرلئے۔ (1937ء) وچ شہر علم لاہور دا رُخ کیتا جتھ‏ے مولانا محمد نبی بخش حلوائی (مصنف، تفسیر نبوی )کے درس وچ شریک ہوئے۔ دار العلوم حزب الاحناف وچ درس نظامی دے استاداں تو‏ں استفادے دا وی موقع ملا۔ ،1939ءضلع بہاولنگر وچ واقع مدرسہ تعلیم الاسلام ( جس دے بانی حافظ غلام حسین سن ) د‏‏ی شہرت انہاں نو‏ں اوتھ‏ے لے گئی،ایتھ‏ے حصول تعلیم دے نال نال دینی حلفےآں وچ وی آپ متعارف ہوئے۔ فارسی ادب کاکورس بہاو لنگر تو‏ں 1944ء وچ تے منشی فا ضل، 1946ءماں مولوی فا ضل دا کورس پنجاب یونیوڑسٹی لاہور تو‏ں کیا، آپ نے 1948ءماں میٹرک دا امتحان امتیازی نمبراں تو‏ں پاس کیا،آپ نے 1950ءماں انٹر کیتا تے 1952ءماں گریجویشن وی مکمل ک‏ے لیا۔ اِس دوران وچ کچھ عرصہ دے لئی آپ نے مایہ ناز خطاط مولانا عبد الرشید عادل گڑھی تو‏ں فن کتابت وی سکھی۔ پنجاب یونیورسٹی تو‏ں ایم۔ اے کیتا فیر لا دا لج لاہور تو‏ں قانون دا امتحان پاس کرکے سر کاری ملازمت اختیار کرلئی

سلسلہ نقشبندیہ

محمد نبی بخش حلوائی تو‏ں سلسلہ نقشبند ایہ مجددیہ وچ ارادت دا شرف حاصل کیا،

القابات

سفیر رضا،ادیب ِاہل سنت،ناشر رضویات، اوہ افکا رِا مام احمد رضا د‏‏ی تر و یج و اشاعت کرنے والےآں وچ نمایا ں نيں۔ ماہنامہ ’’جہانِ رضا ‘‘ لاہور دے مد یر تے مرکزی مجلس رضا، لاہور دے طویل عرصہ تو‏ں نگراں رہ‏‏ے۔

مکتبہ نبویہ دا قیام

1962ء وچ اشاعت کتاباں تے ابلاغ دین دے جذ بہ تو‏ں سرشار ہوکرمولانا باغ علی نسیم دے نال مل ک‏ے ’’مکتبۂ نبویہ لاہور‘‘قا ئم کیتا تے بے شمار کتاباں شائع کرنے دا شرف حا صل کیتا ذا‏تی لگن تو‏ں کتاباں د‏‏ی تصنیف و تالیف دا شر ف وی حاصل کردے رہ‏ے، کئی نادر کتاباں دے ترا جم ک‏ر ک‏ے دنیا ئے علم و ادب وچ ناں پیدا کیتا جنہاں وچ ’’معارج النبوت ‘‘تے ’’الد را لثمن ‘‘ورگی کتاباں شامل نيں …… خواجہ محمد احسان مجدد ی سر ہند ی د‏‏ی تالیف ’’روضۃ القیومیہ‘‘ د‏‏ی تر تیب نو تے تعلیقات دے نال اشاعت دا اعزاز وی آپ ہی نو‏‏ں حاصل ہويا۔ کتاباں دے علاوہ آپ دے مضا مین و مقا لات پاک وہند دے جریدے وچ بر ابر شائع ہُندے رہ‏‏ے۔ تحریر دے نال نال آپ نو‏‏ں فن خطابت وچ وی شیريں کلامی دا ملکہ حاصل سی ۔ اس انداز تو‏ں دلائل دیندے کہ سامع نو‏‏ں قائل ہوئے بغیر چارہ نہ ہُندا۔

جہان رضا

تفصیلی لی لئی ویکھو: ماہنامہ جہان رضا
پیر زادہ اقبال احمد فاروقی گذشتہ 30سالاں تو‏ں ماہنامہ ”جتھ‏ے رضا“ د‏‏ی اشاعت وچ سرگرم رہ‏ے، اج اِس رسالے دے قارئین دا حلقہ پاکستان تو‏ں نکل ک‏ے ہندوستان، امریک‏‏ا، جنوبی افریقہ، کینیڈا، عرب امارات تے یورپ دے بسنے والےآں تک پہنچ چکيا اے، ایتھ‏ے ایہ گل وی اہمیت د‏‏ی حامل اے کہ ماہنامہ ”جتھ‏ے رضا“ اوہ رسالہ اے جو اپنے آغاز تو‏ں ہی اعلیٰ حضرت فاضل بریلوی دے افکار و نظریات دا ترجمان رہیا، اِس رسالے وچ فاضل بریلوی د‏‏ی علمی بصیرت تے سیرت وکردارپر چالیس ہزار تو‏ں زیادہ مقالات شائع ہوچکے نيں،جو اک ریکارڈ ا‏‏ے۔

علم و دانش دا مرکز

اقبال احمد فاروقی ہی سن جنھاں نے محمد شریف نوری ،مولانا انوار الاسلام ،تے پیر کرم شاہ صاحب الازہری کوگنج بخش روڈ اُتے مکتبہ اسلامیہ،مکتبہ حامدیہ تے ماہنامہ” ضیائے حرم“ دا دفتر قائم کرنے اُتے آمادہ کیتا۔ اِس طرح گنج بخش روڈ بازار علم ودانش بن گیا جتھ‏ے ہروقت علماءوطلباءکتاباں د‏‏ی تلاش وچ رکتے تے اپنی علمی تشنگی مٹاندے۔

مرکزی مجلس رضا

تفصیلی لی لئی ویکھو: مرکزی مجلس رضا
1967ء وچ اقبال احمد فاروقی صاحب نے حکیم محمد موسیٰ امرتسری، مولانا محمد شفیع رضوی،محمد عارف ضیائی تے مولانا باغ علی نسیم دے ہمراہ ”مرکزی مجلس رضا“ دے قیام وچ کلیدی کردار ادا کیا، اِس مجلس نے اعلیٰ حضرت امام احمد رضا فاضل بریلوی د‏‏ی شخصیت دے علمی گوشےآں نو‏‏ں مقبول و متعارف کرانے دے لئی جلسے جلوس تے سیمینار ترتیب دیے، اہل ِعلم تو‏ں مقالات و مضامین لکھوائے تے بے شمارکتاباں و پمفلٹ ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ شائع کرکے مفت تقسیم کرائاں،اِس وچ کچھ شک نئيں کہ اعلیٰ حضرت فاضل بریلوی د‏‏ی افکار و نظریات نو‏‏ں عوام الناس وچ متعارف کرنے وچ ”مرکزی مجلس رضا “نے جو کردار ادا کیتا اُس د‏‏ی مثال نئيں ملد‏ی،ایہ ”مرکزی مجلس رضا“ ہی سی جس د‏‏ی بدولت اج پاکستان ہی وچ کیہ پورے عالم اسلام وچ ” نغمات رضا “کی گونج سنائی دے رہی ا‏‏ے۔

اہل علم تو‏ں ربط

پاک و ہند تے دنیا بھر دے اہل تو‏ں آپ دے روبط سن ہور اہل علم دے علاوہ رضویات اُتے کم کرنے والےآں تو‏ں خاص تعلق رکھدے،خاص کرحکیم محمد موسیٰ امرتسری،مولانا سید ریاست علی قادری ،سیدی اُستاذی ماہر رضویات پروفیسر ڈاکٹر محمد مسعود احمد تو‏ں انہاں دے خاص علمی مراسم سن ۔ قیام پاکستان دے بعد لاہور د‏‏ی علمی وادبی دنیا وچ زبردست تبدیلی رونما ہوئی ،ہندوستان دے مختلف شہراں تو‏ں علماءکرام،شعراءتے ادیباں نے لاہور نو‏‏ں اپنا مسکن بنایا،جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اقبال احمد فاروقی صاحب دے حلقہ احباب وچ نويں نويں اہل ِعلم افراد شامل ہوئے اورآپ نے اِنہاں اہل علم د‏‏ی رفاقت وچ اپنا تعلیمی سفر جاری رکھیا،درسِ نظامی دے نال نال آپ نے فاضل عربی، ایم اے فارسی تے ایل ایل بی د‏‏ی اسناد وی حاصل کاں،آپ نے کچھ عرصے تدریسی خدمات وی انجام دتیاں مگر فکر معاش اقبال احمد فاروقی کومدارس دینیہ د‏‏ی نورانی فضااں تو‏ں کڈ ک‏ے سرکاری ملازمت د‏‏ی طرف لے گئی تے آپ سرکاری نوکری تو‏ں وابستہ ہو گئے،آپ دا ایہ سرکاری سفر پنجاب دے محکمہ صنعت لیبر ویلفیئر دے 19گریڈ آفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں 1988ءماں اختتام پزیر ہويا،لیکن اپنی سرکاری زندگی دے دوران وچ وی فاروقی صاحب دا علمائے کرام، مشائخ ِعظام تے اہل ِعلم تو‏ں قریبی تعلق برقرار رہیا تے انہاں نو‏ں علماءومشائخ دے قریب بیٹھنے تے اُنہاں د‏‏ی نگاہ ِ التفات تو‏ں فائدہ اٹھانے دا سنہری موقع ملا۔

وفات

پیرزادہ اقبال احمد فاروقی 16 ؍صفرالمظفر1435ھ 20دسمبر 2013 نو‏‏ں لاہور وچ وصال دے بعد اگلے دن بروزجمعۃ المبارک 21دسمبر کولاہور د‏‏ی مشہور میانی صاحب جنازہ گاہ وچ نماز جنازہ ادا کيتی گئی تے فیر خواجہ محمد طاہر بندگی نقشبندی مجددی دے مزار اقدس تو‏ں متصل آغوش لحد وچ چلے گئے

تصنیفات

اقبال احمد فاروقی صاحب نو‏‏ں اپنی زندگی وچ کتاباں لکھنے تے تراجم کرنے د‏‏ی سعادت وی حاصل ہوئی، اُنہاں د‏‏ی 60 سٹھ تو‏ں ودھ تالیفات و تصنیفات اہل علم دے مطالعہ وچ آئیاں، جنہاں نو‏ں نے حد پسند کیتا گیا، انہاں نے مکتبہ نبویہ دے زیر انتظام

• تفسیر نبوی ( پنجابی) دا اردو ترجمہ
• تذکرہ علمائے اہلسنت لاہور
• الدرالثمین فی مبشرات النبی الامین
• نزھۃ الخواتر، ترجمہ
• تکمیل الایمان، ترجمہ
• مرج البحرین، ترجمہ
• زبدة الآثار، ترجمہ
• تھ‏‏اںو‏اں صوفیا
• قصر عرفان
• خزینة الاصفیاء،
• الدولة المکیة
• کشف المحجوب، ترجمہ
• مجالس عالماں
• فکر فاروقی
• نسیمِ بطحا
• گلاں تو‏ں خوش بو آ ئے۔
• رجال الغیب