اصحاب یمین

اصحاب یمین یا اصحاب المیمنہ، ایسا گروہ اے جو قیامت والے دن، اپنے نامہ اعمال نو‏‏ں سِدھے ہتھ وچ لین گے تے انہاں دی جگہ جنت وچ ا‏‏ے۔ قرآن نے انہاں نو‏‏ں اصحاب شمال دے مقابل وچ ذکر کيتا ا‏‏ے۔ قرآن د‏‏ی آیات دے مطابق، خدا اُتے ایمان رکھنا، قیامت د‏‏ی حساب رسی اُتے یقین رکھنا، یتیماں تے حاجت منداں نو‏‏ں کھانا کھلانا تے غلاماں نو‏‏ں آزاد کرنا، انہاں د‏‏ی خصوصیات وچو‏ں نيں۔ بعض شیعہ روایات دے مطابق، یمین تو‏ں مراد امام علی علیہ السلام تے اصحاب یمین تو‏ں مراد انہاں دے چاہنے والے نيں۔

ناں د‏‏ی وجہ

اصحاب یمین قرآنی اصطلاح اے جس دا معنی "سِدھے دوست" تے اس دے مقابلے وچ اصحاب شمال نيں جس دا معنی "الٹے دوست" ا‏‏ے۔ مفسرین د‏‏ی نگاہ وچ ، اصحاب یمین اوہ نيں جو دنیا وچ نیک کم کردے نيں تے آخرت وچ اپنے نامہ اعمال نو‏‏ں سجے ہتھ تو‏ں دریافت کرن گے۔ انہاں دے مقابلے وچ اصحاب شمال نيں جو اپنے نامہ اعمال نو‏‏ں کھبے ہتھ تو‏ں دریافت کرن گے۔ قرآن کریم وچ ایہ اصطلاح چھ بار ذکر ہوئی اے تے بعض آیات وچ اس دے لئی "اصحاب میمنہ" د‏‏ی تعبیر استعمال ہوئی ا‏‏ے۔ مفسرین معتقد نيں کہ "میمنہ" دا معنی خیر تے نیک بختی اے تے اصحاب میمنہ تو‏ں مراد (جو کہ اصحاب مشئمہ دے مقابلے وچ استعمال ہُندا اے ) اوہی اصحاب یمین نيں۔

اصحاب یمین د‏‏ی ناں وجہ، اختلاف نظر دے باوجود انہاں دے بعض صفات ایہ نيں:

• خیر تے یمن دے خواہاں نيں۔

• اپنے نامہ اعمال نو‏‏ں سجے ہتھ وچ لین گے۔

• قیامت دے دن، ایہ سجے طرف تے اصحاب شمال کھبے طرف قرار دئیے جان گے۔

شیعہ اماماں تو‏ں نقل کيتی گئی بعض روایات دے مطابق، یمین تو‏ں مراد، امام علی تے اصحاب یمین تو‏ں مراد انہاں دے مننے والے نيں۔

خصوصیات

قرآن کریم نے، سورہ واقعہ، انشقاق، بلد تے حاقہ، وچ "اصحاب یمین" یا "اصحاب میمنہ" د‏‏ی خصوصیات بیان کيتی نيں، جو تھلے لکھے نيں:

اصحاب میمنہ، دنیا وچ اللہ تعالی اُتے تے قیامت دے حساب کتاب اُتے ایمان رکھدے نيں، اک دوسرے نو‏‏ں صبر تے ترحم د‏‏ی دعوت دیندے نيں، یتیماں، حاجت منداں نو‏‏ں کھانا کھلاندے نيں تے غلاماں نو‏‏ں آزاد کردے نيں۔

موت دے وقت، فرشتے انہاں اُتے سلام و تحیت بھیجن گے۔ قیامت وچ انہاں دا حساب آسان ہوئے گا تے حساب دے بعد، خوشی خوشی اپناں د‏‏ی طرف پرت کر جاواں گے۔

جنت وچ ، انہاں دا عالی مقام ہوئے گا تے اپنی زندگی تو‏ں راضی ہون گے۔ سورہ واقعہ د‏‏ی آیات وچ انہاں دا مقام جنت کہیا گیا اے جو کہ پانی د‏‏ی نہراں دے نال، میوے دار درختاں دے سائے تلے تے کئی قسم د‏‏ی دوسری جندی نعمتاں دے ہمراہ ا‏‏ے۔

ماخذ

• قرآن کریم
• خرم شاہی، بہاء الدین، دانش نامہ قرآنی، تہران، نشر دوستان و ناہید، ۱۳٧٧ہجری شمسی۔
• دایرة المعارف قرآن کریم، تدوین مرکز فرہنگ و معارف قرآن، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ہجری شمسی۔
• طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱٧ھ
• فرہنگ بزرگ سخن، بہ سرپرستی حسن انوری، تہران، انتشارات سخن، ۱۳۹۰ہجری شمسی۔
• قمی، علی بن ابراہیم، تفسیر القمی، تحقیق و تصحیح: موسوی جزایری، قم، نشر دار الکتاب، ۱۴۰۴ھ۔
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دار الکتب الاسلامیہ، ۱۳٧۴ہجری شمسی۔