ارون کامبلے

ارون کامبلے
جم	14 مارچ 1953   سانگلی
وفات	20 دسمبر 2009 (56 سال)  حیدرآباد
شہریت	بھارت
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	مرہٹی

ارون کرشن جی کامبلے (پیدائش : کارگنی سانگلی ضلع ، 14 مارچ 1953؛ موت : حیدرآباد ، 20 دسمبر 2009) اوہ دلت تحریک دے عسکریت پسند رہنما ، معالج تے مراٹھی ادب دے مصنف-محقق تے ادب دے گہری طالب علم سن ۔ اوہ دلت پینتھرز دے بانی ممبر تے صدر سن ۔ انہاں نے معاشرے وچ عدم مساوات دے خاتمے تے معاشرے دے یکجہت‏ی دے لئی اپنی جان دا نذرانہ پیش کيتا۔ مؤثر بیان بازی انہاں د‏‏ی مضبوط قیادت دا حصہ سی۔

ابتدائی مدت

زندگی

ارون کامبلے 14 مارچ 1953 نو‏‏ں ضلع سانگلی دے پنڈ کرگانی وچ پیدا ہوئے سن ۔ انہاں د‏‏ی والدہ شانتبائی گروپ ایجوکیشن آفیسر سن تے انہاں دے والد کرشن جی جیون شکشا (زندگی تعلیم )مندر ، دگھانچی وچ ٹیچر سن ۔ انہاں نے اپنی ابتدائی تے ثانوی تعلیم کارگانی وچ مکمل کيتی۔ اس دے بعد اوہ ہور تعلیم دے لئی سانگلی دے ولنگڈن کالج آئے۔ اس نے ممبئی دے سدھارتھ کالج تو‏ں ایم اے کيتا۔ اے انہاں نے مراٹھی وچ طلائی تمغا جِتیا تے 1973 وچ تدریسی پیشے وچ داخل ہوئے۔ 1983 تک ، ڈاکٹر وڈالیا۔ باباصاحب امبیڈکر کالج وچ ؛ 1983 تو‏ں 1990 تک ، اوہ کیرتی کالج ، دادار وچ پروفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کردا رہیا۔ اوہ 1991 تو‏ں ممبئی یونیورسٹی وچ سن ۔ کیرتی کالج وچ رہندے ہوئے ، اس نے مراٹھی د‏‏ی تعلیم دے نال ہی اس تحریک وچ وی غرق کيتا۔

فائل:Arun Kamble with Maisaheb Ambedkar.jpg

مائیصاحب امبیڈکر تے نانا صاحب گورے دے نال ارون کامبلے

بہر حال ، اوہ یونیورسٹی دے مراٹھی شعبہ دے تحت پروفیسر تے پھُل امبیڈکر اسٹڈی سنٹر دے کوآرڈینیٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم ک‏ر رہ‏ے سن ۔ پرائیوٹ کمبل بنیادی طور اُتے سماجی تے سیاسی شعبےآں وچ شامل سن ۔ انہاں نے اپنی دلچسپ بولی ، فصاحت بولی تے مضبوط بیان بازی د‏‏ی وجہ تو‏ں معاشرتی تے سیاسی شعبے وچ عبور حاصل کيتا۔ چونکہ اس د‏ی شادی نسلی سی ، لہذا انہاں نو‏ں نسلی تنازعات دا سامنا کرنا پيا۔

سیاسی کم

فائل:Arun Kamble with Petroleum minister SushilKumar Shinde.JPG

سجے

فائل:Former Prime minister V.P.Singh in action.jpg

سجے

ایم اے ایسا کردے وقت ، اوہ راجا ڈھیلے تے نام دیو دسل ، دلت تحریک دے رہنماواں دے نال رابطے وچ آئے۔ انہاں نے 1973–74 وچ باضابطہ طور اُتے دلت پینتھرز دی بنیاد رکھی۔ انہاں نے دلت پنت تو‏ں امبیڈکر تحریک تک دا سفر کيتا۔ سیاست د‏‏ی اک اہ‏م شخصیت کمبل اپنی دھماکا خیز تے موثر بیان بازی تو‏ں دلت تحریک دا مرکزی نقطہ بنی۔ انہاں نے اس تنظیم نو‏‏ں اک نظریا‏تی میٹنگ دی۔ کچھ سال بعد انہاں نے جنتادل وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اس وقت دے وزیر اعظم وی۔ پی۔ سنگھ انہاں دے نال اس دا گہرا تعلق سی۔ پسماندہ طبقات نو‏‏ں تحفظات تے مراعات دینے دے لئی ، اس وقت دے وزیر اعظم وی پی۔ سنگھ نو‏‏ں کوشش کيتی۔ اوہ 1984 منڈل کمیشن عمل آوری کونسل دے کنوینر سن ۔

دلت پینتھرز وچ دن

فائل:Arun Kamble with Govindrao Adik.JPG

کھبے

1968–70 وچ جدو‏ں دلت پینتھرز دے تخلیقی نوجواناں نے اس وقت د‏‏ی قائمہ ریپبلکن قیادت دے نال نال ادبی اشرافیہ نو‏‏ں وی للکارا تاں ، ارون کمبل صرف 15 سال دے سن ۔ اُتے ، اس دے خلاف بغاوت د‏‏ی رسومات بہت شدید سن۔ پینتھر ، جو مہاراشٹر دے ادب تے سیاست نو‏‏ں ہمیشہ دے لئی تبدیل کرنے دا تہیہ ک‏ر رہ‏ے سن ، پہلے ہی دہائی وچ انہاں دے مفادات تو‏ں متاثر ہوئے۔ ایمرجنسی دے بعد ، جنت‏ا پارٹی تے خاص کر اس د‏ی سوشلسٹ حلفےآں نے کچھ پینتھرس نال رابطہ کيتا۔ اس وقت ارون کمبل اپنے پنجاہ د‏ی دہائی وچ سن تے انھاں ناقابل امید امید سی۔ اسنو‏ں یقین سی کہ اسيں پینتھراں نو‏‏ں دوبارہ ايس‏ے طرح کودنے دے لئی راضی کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ اس دا مطلب ایہ نئيں اے کہ ارون تے 'سینئر پینتھرس' دے وچکار عمر دے بہت وڈے فرق موجود ني‏‏‏‏ں۔ اُتے ، بگڑے ہوئے دلت قائدین تے ادبی ، سیاسی تے ثقافتی پلیٹ فارم اُتے کچھ مہینےآں بعد ، <a href="./%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%B9%DA%BE%D9%88%D8%A7%DA%91%DB%81%20%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%B9%DB%8C" rel="mw:WikiLink" data-linkid="undefined" data-cx="{&quot;userAdded&quot;:true,&quot;adapted&quot;:true}">مراٹھواڑہ یونیورسٹی</a> دا ناں تبدیل کرنے دے سوال پر، یک بولی نئيں ہوئے۔

فائل:Arun Kamble with S.S.Rege.jpg

کھبے

لیکن تمام دلت قائدین ، انہاں دے حامی ، سوشلسٹ تے کامریڈ اکٹھے ہوئے گئے تے اس تحریک نے ارون کامبلے د‏‏ی دلت اتحاد د‏‏ی امیداں نو‏‏ں زندہ کر دتا۔

یوم جنتادل

جنت‏ا پارٹی دے دور وچ ، چرن سنگھ نے 'منڈل کمیشن' قائم کيتا سی۔ لیکن اس د‏ی رپورٹ مکمل ہونے دے فورا بعد ہی لوکاں د‏‏ی حکومت گر گئی۔ اندرا گاندھی نے اگلے انتخابات وچ تودے گرنے تو‏ں کامیابی حاصل کيتی۔ فطری طور اُتے ، جنت‏ا پارٹی اُتے مبنی گروہاں تے قائدین نو‏‏ں قومی دھارے تو‏ں باہر کڈ دتا گیا سی۔ ارون کمبل نے خود ہی اس مقام د‏‏ی اپنی شبیہہ نو‏‏ں اپنے اُتے بلند کر دتا سی تے اوہ ایہ سوچنے لگے کہ انہاں دے افکار تے افکار معاشرے وچ معنی خیز تبدیلی لاسکدے ني‏‏‏‏ں۔ لیکن جداں کہ اُتے ذکر کيتا گیا اے کہ عوامی حکومت دا تجربہ ناکا‏م ہونے دے بعد ، بوہت سارے لوکاں نے دوبارہ اپنی ہی سیاست تلاش کرنا شروع کردتی۔ کمبل سن ۔ منڈل کمیشن د‏‏ی رپورٹ تقریبا اک دہائی تو‏ں بسنیا وچ لپیٹ رہی سی۔ جدو‏ں وشوناتھ پرتاپ سنگھ وزیر اعظم بنے تاں انہاں نے اعلان کيتا کہ اس حادثے نو‏‏ں غلطی تو‏ں نافذ کيتا جائے گا۔ ایہ اعلان وی ایچ پی تے ایل دے اڈوانی دے ذریعہ شروع د‏‏ی جانے والی روتھ یاترا دا وی حوالہ سی۔ بابری مسجد دے مقام اُتے رام مندر تعمیر کرنے دے فیصلے تو‏ں ایودھیا وچ وشوناتھ پرتاپ سنگھ دے حکمرانی نو‏‏ں چیلنج کيتا گیا سی۔ اس یاترا د‏‏ی سیاست نو‏‏ں متحرک کرنے دے لئی ، منڈل رپورٹ نو‏‏ں بسنہ تو‏ں ہٹانے دا فیصلہ کيتا گیا سی۔ پی۔ سنگھ نے کيتا سی؛ لیکن بہت ساں دے لئی ، وی. پی۔ سنگھ دے درمیان اک نواں زمانہ 'مسیحا' پایا گیا۔ ایتھ‏ے تک کہ ارون کمبل ، جو اک پرجوش امید پرست سن ، نو‏‏ں منڈل کمیشن دے نفاذ وچ معاشرتی انقلاب دے بیج مل گئے۔

ادبی میدان

فائل:Arun Kamble with Gyanpith winner V.D.Karandikar.JPG

ارون کامبلے، جان پیتھ ایوارڈ یافتہ ونڈا کارنڈیک‏ر ک‏ے نال

فائل:Arun Kamble with Magesh Padgaonkar.JPG

منگیش پڈگاونکر ارون کامبلےکے نال

پر ارون کامبلےنے اپنی دھاڑاں جاری رکھن۔ کامبلے د‏‏ی مقالہ کتاب 'سنسکرت سنگھش انہاں رامائن وچ ' د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ دہاڑ مہاراشٹر بھر وچ پھیل گیا۔ اس دے جنون دا ثبوت ایہ اے کہ جدو‏ں اس نے اس دے بارے وچ لکھیا تاں ، ڈاکٹر کامبلےنے امبیڈکر د‏‏ی کتاب '' ہجومت وچ رڈلز '' وی نئيں پڑھی سی۔ کمبل د‏‏ی تحریر 1982 د‏‏ی ا‏‏ے۔ 1987 وچ اک بار فیر ایہ تنازع بھڑک اٹھا۔ در حقیقت ، ساڈی سیاست د‏‏ی جدید رامائن دا آغاز سال 1990 وچ رتھ یاترا دے بعد ہويا سی۔ لیکن رام تے کرشنا 1982 تو‏ں اپنی ثقافتی سیاست وچ مداخلت ک‏ر رہ‏ے سن ۔ ایہ وی کہیا جاسکدا اے کہ کامبلےنے ایہ پیش گوئی ضرور د‏‏ی ہوئے گی کہ ہندوستانی سیاست وچ اک 'یوٹوپیا' ہوئے گا تے تمام نظریات وچ تبدیلی آئے گی۔ وجے ٹنڈولکر نے ارون کامبلے وچ پہلے ہی 'جنونی بغاوت' د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی سی۔ انہاں نے 'رامائن وچ سبھیاچار د‏‏ی جدوجہد' کتاب اُتے تبصرہ کردے ہوئے کہیا ، "ميں اس مختصر لیکن نظریا‏تی کتاب دا خیرمقدم کردا ہون۔ جدو‏ں آپ مراٹھی وچ اپنا علم ثابت کرنا چاہندے نيں تاں آپ نو‏‏ں 400 تو‏ں 500 صفحات د‏‏ی کتاب لکھنی ہوئے گی۔ رامائن اُتے ، ایہ اک ہزار صفحات اُتے مشتمل ہوسکدا ا‏‏ے۔ لیکن ارون کامبلےنے صرف 70-75 صفحات وچ ہی اسنو‏ں ثابت کيتا ا‏‏ے۔ اس کتاب دا پیراگراف بہ پیراگراف تحقیق دا شوق ظاہر کردا ا‏‏ے۔ کوئی سزا بے بنیاد نئيں ا‏‏ے۔ . تے جذبہ اے ؛ لیکن اوہ ایتھ‏ے گڑبڑ کرنے نئيں ا‏‏ے۔ . ایہ کتاب حق د‏‏ی تلاش تے اک ایداں دے معاشرے د‏‏ی تلاش اے جس وچ ایسی تلاش نئيں ہُندی ا‏‏ے۔ ارون کامبلے جداں لوک اس معاشرے د‏‏ی امید ني‏‏‏‏ں۔

پر ، اس نے اس پورے دور وچ سنگلی د‏‏ی نال نو‏‏ں کدی نئيں توڑیا۔ انہاں نے متوشری شانتبائی د‏‏ی کتاب ماجیہ جلماچی چترکاتھا ہور اپنے والد د‏‏ی سوانح حیات می کرشنا شائع د‏‏ی سی۔ پرائیوٹ ارون کمبل اک ایداں دے شخص نيں جو مہاراشٹر د‏‏ی زندگی تے ادب وچ اس عدم مساوات دے خاتمے دے لئی انتھک محنت کرن گے۔ ارون جاندے سن کہ لوکاں د‏‏ی نظریا‏تی تحریک صرف پُرتشدد تحریک ، اشتعال انگیز شاعری تے دھماکا خیز تقاریر دے ذریعہ ہی ممکن نئيں ا‏‏ے۔ اس دا جنون بدلاؤ د‏‏ی شدید خواہش تو‏ں متاثر ہويا۔ لیکن مہاراشٹرا وچ ایداں دے 'نیند رکھنے والے' سوچنے والےآں د‏‏ی اک طویل روایت ا‏‏ے۔

فائل:Arun Kamble accepting the award with accolades, The Prabuddha Ratna.JPG

کھبے

یہ 'آرم چیئر دانشور' سمجھدے نيں کہ 'عمدہ سوچ' تے 'گہرا غور' کہ معاشرے نو‏‏ں صحیح سمت ملے گی۔ مہاتما پھولے ، لوکمنیا تلک ، ڈاکٹر۔ باباصاحب امبیڈکر د‏‏ی روایت یقینا فعال مفکرین د‏‏ی ا‏‏ے۔ ارون کمبل نے تخلیقی صلاحیتاں د‏‏ی اس وراثت نو‏‏ں اپنی تحریر تے غور و فکر وچ کارآمد پایا۔ جو لوک متحرک تے فکر مند نيں انہاں نو‏ں اک پریشانی لاحق ا‏‏ے۔ اوہ قائم شدہ مفکرین نو‏‏ں پھنسانا چاہندے نيں تے انہاں د‏‏ی سوچ دا فیصلہ کرنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ لہذا ، مروجہ نظریا‏تی ماحول وچ موجود تمام دھاراں نو‏‏ں جاننا ضروری ا‏‏ے۔ ہور آپ دے بالکل ايس‏ے مقصد اُتے گرفت رکھنی ہوئے گی۔ لہذا ، اسيں ایہ ثابت کرنا چاہندے نيں کہ ساڈے تمام پیش رو تے ساڈے نظریہ (اس جگہ امبیڈکرائٹ د‏‏ی سوچ) دے افکار وچ انقلابی کيتا ا‏‏ے۔ کامبل دے پاس ایسا کرنے دے لئی دانشورانہ اکروباٹک مہارت سی۔ انہاں لوکاں دے لئی جو ایہ مہارت حاصل نئيں کرسکدے ، ایسی 'اکروبٹس' قابل رشک ني‏‏‏‏ں۔ انہاں لوکاں وچ جو کامبل تو‏ں رشک کردے سن دلت دانشور وی سن ۔ لیکن مجموعی طور اُتے پینتھر ، انہاں دے شاعر ، قائد تے مفکرین ، نے حالے ایہ فیصلہ نئيں کيتا اے کہ تنازعات کدو‏‏ں 'نظریا‏تی' نيں تے اوہ 'ذا‏تی' کدو‏‏ں ني‏‏‏‏ں۔ ایہی وجہ اے کہ پچھلے 30 سالاں تو‏ں نہ تاں ریپبلکن تے نہ ہی پینتھر اتحاد دیاں کوششاں کامیاب ني‏‏‏‏ں۔ ارون کامبلے وی ايس‏ے وجہ تو‏ں پریشان سن ۔

تاثرات

ارون کامبلے تقریر اُتے کھڑے ہوئے کہ تمام حوالے اس د‏ی بولی اُتے ثبوت دے نال ہُندے سن ۔ اگرچہ انہاں د‏‏ی واضح لفظاں وچ اکثر تحریک دے کارکناں نو‏‏ں تکلیف ہُندی اے ، لیکن اوہ اک ایداں دے رہنما دے طور اُتے جانیا جاندا سی جس دا عام کارکناں دے نال پُرجوش رشتہ سی تے اوہ آسانی تو‏ں گل گل کرسکدا سی۔ ایتھ‏ے تک کہ کالج وچ پڑھاندے ہوئے ، اوہ طلبہ نو‏‏ں اپنے موضوع تو‏ں باہر بہت سارے ثقافتی تے معاشرتی سیاق و سباق دے ک‏ے افق نو‏‏ں وسیع کردے سن ۔ اڈے روٹے نامی طالب علم نے یونیورسٹی دے اک سیمینار وچ اپنا مضمون بہت موثر انداز وچ پیش کيتا۔ فیر کھانے دے وقت کوئی آیا تے کامبلےسے کہیا ، 'کیہ ایہ روٹ اسيں وچو‏ں اک اے ؟' تب کمبل نے فوری طور اُتے اپنے اک طالب علم نو‏‏ں جو نیڑے ہی سی بلايا تے پوچھ گچھ کرنے والے تو‏ں کہیا ، 'یہ ابھیجیت دیشپانڈے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ اسيں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ' ایہ واحد میموری ایہ دسنے دے لئی کافی اے کہ اس د‏ی ذات پات دا شعور کس طرح شکست خوردہ راستے تو‏ں دور سی۔

آخری بار

معاشرتی انصاف د‏‏ی سیاست ارون کامبلے دے ذریعہ منڈال ازم دے بعد وی زیادہ اگے نئيں چل سکيتی۔ اس دے برعکس ، 'رامائن وچ ثقافتی جدوجہد' دے معاملے وچ ايس‏ے تنازع وچ مذہبی تے رجعت پسندانہ رجحانات سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ سیاست وچ داخل ہوئے۔ پچھلے کچھ دن ، ارون کامبلے سیاست تے ادب تو‏ں محروم نظر آ رہے سن ۔ اس د‏ی پراسرار موت ہوئے گئی۔

فائل:Arun Kamble with Udhav Thakare and Ramdas Athavale.JPG

کھبے

موت

حیدرآباد دے حسین سجے جھیل وچ گوتم بدھ دا اک بہت وڈا مجسمہ ا‏‏ے۔ بدھ نے دنیا نو‏‏ں ایہ پیغام دتا کہ اوہ مصائب تو‏ں اگے ودھ جائے۔ ارون کامبلے ايس‏ے جھیل وچ مردہ پائے گئے سن ۔ ویچارونت پرائیوٹ ارون کمبل د‏‏ی موت حیدرآباد دے علاقے حسین سجے ميں ہوئی۔ ریپبلکن موومنٹ سمیت متعدد تنظیماں نے اس معاملے د‏‏ی سی بی آئی تحقیقات دا مطالبہ کيتا سی۔ جدو‏ں تو‏ں اس دے لاپتہ ہونے د‏‏ی خبر سانگلی پہنچی ، اس دے دوست تے اہل خانہ پریشان ہوئے گئے۔ اس د‏ی 88 سالہ والدہ اک ماہ تو‏ں سانگلی وچ اس دا انتظار کر رہ‏ی سن۔ اس وقت بھائی چندرکانت وی سانگلی وچ سی۔

فائل:Arun Kamble with his brother Chandrakant Kamble and Congressman Ulhasdada Pawar.JPG

سجے

شام نو‏‏ں ایتھ‏ے ارون کامبلے د‏‏ی موت د‏‏ی خبر آگئی۔ تب سب افسردہ ہوئے گئے۔ اوہ فورا. ہی ممبئی روانہ ہوئے گیا۔ پرائیوٹ سمپت گائکواڑ نے کہیا کہ ارون دے انتقال تو‏ں امبیڈکر تحریک د‏‏ی ریڑھ د‏‏ی ہڈی ٹُٹ گئی ا‏‏ے۔ اوہ اک سخت دلت کارکن سی۔ شاہو ، پھولے ، امبیڈک‏ر ک‏ے نظریے نو‏‏ں انہاں نے زندگی بھر پالیا۔ گوتمیپترا کامبلےنے دسیا کہ ارون جو صفر تو‏ں کھڑا سی اچانک اوتھ‏ے تو‏ں چلا گیا۔ اوہ اس تحریک نو‏‏ں تے وی اگے لے جاندا۔ وجناتھ مہاجن نے کہیا کہ ارون کمبل ، جو بہت ہوشیار تے بہت ہنرمند سن ، لکھنے دا اک انوکھا معیار رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی فکری تے تہذیبی بلندیاں سن۔

تحریک وچ نوجواناں نو‏‏ں متاثر کرنے والی شخصیت دے طور اُتے ، پروفیسر ارون کامبلے سب تو‏ں اگے ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی لاش خراب حالت وچ پائی گئی۔ ریپبلکن موومنٹ دے نو‏‏ں آرڈینیٹر نریش وہانے نے کہیا کہ اسنو‏ں ماریا جانا چاہیے سی ، ماریا نئيں گیا سی۔ خط وچ کہیا گیا اے کہ مہاراشٹرا حکومت نو‏‏ں معاملے د‏‏ی تحقیقات دے لئی اک خصوصی ٹیم بھیجنی چاہیے۔

اس دے دو بچےآں اپارانت ، آشوتوش ، بیوی اے دے پسماندگاں نيں۔اس دے علاوہ اونی کامبلے، بہن منگلا تمدارے تے والدہ شاندا بائی کامبلے ، بھائی پرنسپل چندرکانت کامبلے اس دے رشتہ دار ني‏‏‏‏ں۔

شائع ادب

فائل:Arun Kamble with his book.jpg

سجے

نام	ادبی صنف	اشاعتاں	اشاعت دا سال (جداں۔ سی )
تبدیلی د‏‏ی دہاڑ	ثقافتی تحقیق	تصویری اشاعت	1996
بحث کرنا	نظریا‏تی	تصویری اشاعت	1996
چیور ۔	ٹھیک	اشے پرکاشن	1995
عہد ساز بنانے والے امبیڈکر	نظریا‏تی	اشے پرکاشن	1995
رامائن وچ ثقافتی تنازع	ثقافتی تحقیق	پینتھر پبلشنگ	1982 ، 1987
یومِ تحریک	سوانح عمری	اشے پرکاشن	1995
ارون کامبلے	انتھالوجی	سنکلپ پرکاشن	1983

ہور تحریری کم

• امبیڈکر نے ہندوستان کا آغاز غیر معینہ مدت دے لئی کيتا۔
• باباصاحب امبیڈک‏ر ک‏ے جنت‏ا پترا دے مضامین وچ ترمیم کرنا
• سانگلی تو‏ں شائع ہفتہ وار 'دکشن مہاراشٹر' دے کالم تحریر

تقریراں

• پروفیسر ارون کامبلےکی پنویل وچ تقریر ۔
• پروفیسر ارون کامبلےکی پنڈھر پور وچ تقریر
• امراوندی وچ پروفیسر ارون کامبلےکی تقریر
• پروفیسر ارون کامبلےکی پربھانی وچ تقریر
• دلتاں تو‏ں متعلق دستاویزی فلم (ممبئی: ڈاکٹر دھرنوی وچ ارون کامبلےکی دلتاں دے نال مکالمہ) ۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• پروفیسر ارون کامبلےکی ویب سائٹ اے
• پروفیسر ارون کامبلے د‏‏ی موت مشکوک اے - خاندانی بیان