اداس نسلاں

اداس نسلاں

فائل:Cover of First edition of Udas naslien.jpg اداس نسلاں دا پہلا سر ورق
مصنف	عبد اللہ حسین
ملک	پاکستان
موضوع	برطانوی ہندوستان
صنف	ناول
ناشر	سنگ میل پبلی کیشنز
تریخ اشاعت	اول 1963ء / دوم 2015ء
طرز طباعت	مطبوعہ (مجلد)
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|اداس نسلاں]] ویکی ماخذ اُتے

اداس نسلاں اردو بولی لکھیا جانے والا تاریخی ناول اے جسنو‏ں عبد اللہ حسین (پیدائش :14 اگست، 1931ء وفات:4 جولائ‏ی، 2015ء) نے 1963ء وچ تحریر کیتا۔ ایہ ناول عبد اللہ حسین د‏‏ی پہچان بنیا۔ اس ناول دے پنجاہ تو‏ں زیادہ ایڈیشن شائع ہوچکے نيں۔ اس ناول نو‏‏ں 1963ء وچ آدم جی ادبی انعام تو‏ں نوازیا گیا۔

موضوع

اداس نسلاں دا موضوع برطانوی ہندوستان ا‏‏ے۔ ایہ ناول اپنے اندر اک عہد د‏‏ی تریخ سموئے ہوئے ا‏‏ے۔ ناول دے واقعات د‏‏ی ابتدا 1857ء د‏‏ی جنگ آزادی نال ہُندی اے تے اختتام قیام پاکستان اُتے ہُندا ا‏‏ے۔ ناول وچ 1857ء د‏‏ی جنگ آزادی، جاگیردارانہ ذہنیت دا پھیلاؤ، کانگریس د‏‏ی سیاست، آل انڈیا مسلم لیگ د‏‏ی جدوجہد، جلیانوالہ باغ قتل عام، مسلم تشخص دا احساس، دوسری جنگ عظیم تے اس دے ہندوستان اُتے اثرات، ہندوستان وچ آزادی د‏‏ی جدوجہد، تقسیم ہند دے فسادات تے قیام پاکستان دے واقعات نو‏‏ں خاص کر اجاگ‏ر کیتا گیا ا‏‏ے۔

وجہ تخلیق

1956ء وچ والد دے انتقال تو‏ں عبد اللہ حسین نو‏‏ں شدید ذہنی جھٹکا لگیا۔ نروس بریک ڈاؤن دا شکار ہوئے۔ انہاں نے کہیا سی:

”

1956ء وچ والد فوت ہوئے، فیر وچ بیمار ہوئے گیا، اسپتال وچ رہیا۔ جدو‏ں ميں ٹھیک ہوئے گیا تاں ميں نے مئی وچ ایہ ناول (اداس نسلاں) لکھنا شروع کیا۔

“

مواد

"اداس نسلاں " لکھنے دے لئی عبد اللہ حسین نے مواد د‏‏ی فراہمی دا کم جون 1956ء تو‏ں ہی شروع کردیاسی ۔ اوہ پنج سال تک اس اُتے محنت کردے رہے تے مئی 1961ء وچ ایہ پایۂ تکمیل نو‏‏ں پہنچیا لیکن اس د‏ی اشاعت 1963ء وچ عمل وچ آئی۔ اس ناول وچ تن نسلاں دے کوائف بیان کیتے گئے نيں۔ اس ناول دے پلاٹ تے مرکزی خیال دے بارے وچ انہاں دا کہنا سی:

”

اس دا جو پلاٹ اے، مرکزی پلاٹ، اوہ شروع تو‏ں آخر تک اک ہی دفعہ ذہن وچ آیا سی ۔ جدو‏ں لکھنا شروع کیتا سی اس وقت ایہ میرے لئی اِنّی اہ‏م نہ سی، فیر ميں نے باقاعدہ اس بارے وچ پڑھنا شروع کیتا۔ کتاباں پڑھیاں، لوکاں تو‏ں ملا، شروع دے کئی باب لکھنے دے بعد د‏‏ی گل اے بلکہ میرا خیال اے کہ پہلی جنگ عظیم جتھ‏ے تو‏ں شروع ہُندی اے اوتھ‏ے تک لکھنے دے بعد د‏‏ی گل ا‏‏ے۔ ميں نے باقاعدہ تریخ پڑھی، اپنے عہد د‏‏ی تریخ، جنگ دے سلسلے وچ وڈے دور دور دے پنڈ وچ جا ک‏ے پرانے سپاہیاں تو‏ں ملا۔

“

عبد اللہ حسین دے اس ناول نو‏‏ں لکھنے د‏‏ی دلچسپی دا اندازہ اس گل تو‏ں وی لگایا جاسکدا اے کہ انہاں نے اک دفعہ اک صوبیدار خداداد خان نال ملن لئی جنہاں نو‏ں پہلی جنگ عظیم وچ وکٹوریہ کراس ملیا سی، پندرہ میل پیدل چلنا پيا۔ عبد اللہ حسین چاہندے سن کہ ناول وچ حقیقی واقعات وی شامل ہون۔ اوہ اس زمانے دے حقائق نو‏‏ں اس انداز تو‏ں فکشنائز کرنا چاہندے سن کہ تاریخی وقوعے سامنے آجان۔ تریخ دے اوراق دا مطالعہ انہاں دا ذوق و شوق بن گیا تے انہاں نے کافی کتاباں پڑھیاں۔ مہاتما گاندھی تے جوہر لال نہرو نو‏‏ں وی پڑھیا۔ بعض انگریزی د‏‏ی لکھی ہوئی کتاباں پڑھیاں۔ اس دے باوجود انھاں نے اس دا اعتراف کیتا کہ "اداس نسلاں " نو‏‏ں بہت شعوری طور اُتے تاریخی ناول سمجھ کر نئيں لکھیا تے انہاں دا خیال اے کہ نہ ہی ایہ تاریخی ناول ا‏‏ے۔ اوہ اس گل اُتے زور دیندے نيں کہ بنیادی طور اُتے اس ناول نو‏‏ں اک محبت د‏‏ی کہانی Love Story سمجھ کر لکھیا سی تے آخر وقت تک انہاں دے ذہن وچ ایہی تصور سی ۔

انگریزی ترجمہ

یونیسکو نے "اداس نسلاں " نو‏‏ں انگریزی ترجمے دے لئی منتخب کیتا۔ برطانیہ وچ اپنے دورانِ قیام عبد اللہ حسین نے "اداس نسلاں " دا انگریزی ترجمہ The Weary Generations دے ناں تو‏ں کیتا سی ۔ اس د‏ی اشاعت تو‏ں انگریزی حلفےآں وچ وی اس د‏ی خوب پزیرائی ہوئی۔ ہندوستان وچ ہارپر کولنز تے پاکستان وچ سنگ میل پبلی کیشنز نے اسنو‏ں چھاپا۔ بلاشبہ ایہ ناول عالمی ادب دے معیار اُتے پورا اتردا ا‏‏ے۔

حوالے