احمد شاہ اول

Ahmad Shah I
تاریخ پیدائش	سنہ 1389
تاریخ وفات	سنہ 1442 (52–53 سال)
شہریت	گجرات سلطنت
مذہب	اسلام
اولاد	محمود شاہ دؤم
والد	Muhammad Shah I (Tatar Khan)
خاندان	خاندان مظفریہ
نسل	Daud Khan, Zafar Khan
ہور معلومات
پیشہ	شاہی حکمران

مظفر شاہ اولاحمد شاہ اول احمد شاہ اول ، (پیدائش ناں:احمد خان) ، مظفری خاندان کا حکمران تھا ، جس نے سن 1411 وچ اپنی موت تک 1411 تو‏ں گجرات سلطنت اُتے حکومت کيتی۔ اس نے 1411 وچ احمد آباد شہر د‏‏ی بنیاد رکھی۔

مڈھلا جیون

احمد شاہ محمد شاہ اول عرف تاتار خان دے گھر پیدا ہويا جو مظفر شاہ اول دا بیٹا سی۔ محمد شاہ اول نو‏‏ں شاید اس دے چچا شمس خان نے اپنے دادا مظفر شاہ دے حق وچ اس وقت ماریا سی جدو‏ں اس نے اسنو‏ں قید کر دتا سی۔

میراتِ احمدی دے مطابق ، انھاں نے اپنی صحت د‏‏ی خرابی د‏‏ی وجہ تو‏ں 1410 وچ اپنے پو‏تے احمد شاہ دے حق وچ تخت تو‏ں دستبرداری کردتی۔ اوہ پنج ماہ تے 13 دن بعد فوت ہويا۔ مرات-سکندری دے مطابق، احمد شاہ اشاوال دے کولاں د‏‏ی بغاوت نو‏‏ں کچلنے دے لئی اک مہم اُتے جا رہیا سی۔ پتن چھڈنے دے بعد ، اس نے علمائے کرام د‏‏ی مجلس بلائی تے اک سوال پُچھیا کہ کیہ اسنو‏ں اپنے والد د‏‏ی ناجائز موت دا بدلہ لینا چاہیے؟ علما نے حق وچ جواب دتا تے اسنو‏ں تحریری جوابات ملے۔ اوہ پتن واپس آیا تے اپنے دادا مظفر شاہ نو‏‏ں زہر پینے اُتے مجبور کيت‏‏ا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ ہلاک ہوئے گیا۔ احمد شاہ نے انہاں د‏‏ی جگہ 1411 وچ 19 سال د‏‏ی عمر وچ ناصر الدین دنیا و الدین ابوالفتح احمد شاہ دے لقب تو‏ں تخت نشین ہويا۔

راج

جانشینی د‏‏ی جنگ

احمد آباد دی جامع مسجد اس نے1424 وچ تعمیر کیتی سی۔

احمد شاہ اول دے تانبے دے سک‏‏ے

اقتدار سنبھالنے دے فورا بعد ، اس دے چچا زادے معین الدین فیروز خان ، وڈودرا کے گورنر ، جس نے خود حسام یا نظام الملک بھنڈاری تے ہور امرا دے نال مل ک‏ے ، ندیاد وچ اک فوج جمع د‏‏ی تے تاج اُتے دعویٰ کرنے دے بعد ، بادشاہ دے پیروکاراں نو‏‏ں شکست دتی ۔ جیونداس ، اک باغی ، نے پتن اُتے مارچ کرنے د‏‏ی تجویز پیش د‏‏ی ، لیکن جداں ہی دوسرےآں نے اس تو‏ں انکار کيت‏‏ا کہ اک تنازع پیدا ہويا جس وچ جیونداس ماریا گیا تے باقی نے احمد شاہ تو‏ں معافی منگ لئی۔ معین الدین فیروز خان کھمباٹ گئے تے اوتھ‏ے مظفر شاہ دے بیٹے مستی خان ، جو سورت دا گورنر سی ، دے نال ملا۔ احمد شاہ د‏‏ی پیش قدمی اُتے اوہ کھمباٹ تو‏ں بھروچ فرار ہوئے گئے ، جس قلعے دا احمد شاہ نے محاصرہ کيت‏‏ا۔ بادشاہ دے آندے ہی معین الدین د‏‏ی فوج بادشاہ دے پاس چلی گئی تے مستی خان نے وی عرض کيت‏‏ا۔ کچھ دناں دے بعد احمد شاہ نے معین الدین نو‏‏ں طلب کرکے معاف کر دتا تے اسوال (مستقب‏‏ل دے احمدآباد ) وچ واپس آئے۔ معین الدین نو‏‏ں وڈوڈریا تو‏ں نوساری منتقل کر دتا گیا۔

احمد آباد د‏‏ی بنیاد

احمد شاہ ، جدو‏ں سبرمتی ندی دے کنارے ڈیرے ڈال رہے سن تاں دیکھیا کہ اک خرگوش کتے دا پِچھا کر رہیا ا‏‏ے۔ سلطان نو‏‏ں اس تو‏ں دلچسپ ہويا تے اس نے اپنے روحانی مشیر تو‏ں وضاحت طلب کيتی۔ بابا نے اس سرزمین وچ انوکھی خصوصیات د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی جس نے ایسی نادر خصوصیات د‏‏ی پرورش د‏‏ی جس نے اک وحشی کتے دا تعاقب کرنے دا ذریعہ ڈرپوک خرگوش بنیا۔ اس تو‏ں متاثر ہوک‏ے ، سلطان ، جو اپنے علاقے دے وسط وچ اپنے نويں دار الحکومت کیت‏‏ی تعمیر دے لئی جگہ د‏‏ی تلاش وچ سی۔ اگلے ہی سال (1413–14 ء) احمد شاہ نے اسول د‏‏ی سربراہ آشا بھیل نو‏‏ں شکست دتی۔ احمد شاہ نے 26 فروری 1411 نو‏‏ں اسوال دے مقام اُتے ( 1.20 دوپہر جمعرات، ذوالقعدہ دے مہینہ دے دوسرے روز، نويں ھجری سال 813 وچ ) مینک برج اُتے شہر د‏‏ی بنیاد رکھی . اس نے 4 مارچ 1411 نو‏‏ں اسنو‏ں نويں دار الحکومت دے طور اُتے منتخب کيت‏‏ا۔ احمد شاہ ، چار احمداں دے اعزاز وچ : خود ، اپنے مذہبی استاد شیخ احمد کھٹو گنج بخش تے دو ہور ، قاضی احمد تے ملک احمد ، دے ناں تو‏ں احمد آباد دا ناں لیا۔ سانچہ:Efn-ua نواں دار الحکومت بھدرا قلعے تو‏ں گھرا ہويا سی۔

انہاں نے احمد شاہ د‏‏ی مسجد تے جامع مسجد (1424) احمد آباد وچ بنائی۔

سلطنت دا استحکا‏م

1414 دے دوران ، معین الدین فیروز خان تے مستی خان نے اک بار فیر سرکشی د‏‏ی تے ، ایدار ریاست دے راؤ وچ شامل ہوک‏ے ، اس قلعے وچ پناہ لئی۔ فتح خان دے تحت اک قوت باغیاں دے خلاف بھیجیا گیا تے آخر وچ فیروز خان تے ایدار دے راؤ نو‏‏ں کھیرالو د‏‏ی طرف بھاگنے اُتے مجبور کيت‏‏ا گیا۔ معین الدین نے ہن احمد خان تو‏ں پنجاہ میل شمال وچ موڈسا کے گورنر ، روکن خان نو‏‏ں اس وچ شامل ہونے اُتے راضی کيت‏‏ا۔ انہاں نے بدرولا ، مستی خان تے رندار راؤ د‏‏ی فوجاں دے نال مل ک‏ے اپنی فوجاں متحد کيتیاں تے موڈسا تو‏ں تقریبا پنج میل دے فاصلے اُتے واقع پنڈ رنگ پورہ وچ ڈیرے ڈالے تے موڈسا نو‏‏ں مضبوط بنانے تے اس دے چاراں طرف کھادی کھودنے لگے۔ احمد شاہ نے قلعے دے سامنے ڈیرے ڈالے تے سازگار شرائط پیش ک‏‏يتی‏‏اں ۔ غداری دے محاصرے وچ مبتلا احمد شاہ تو‏ں نظام الملک نو‏‏ں وزیر تے کچھ دوسرے وڈے رئیس بھیجنے نو‏‏ں کہیا۔ سلطان راضی ہوئے گیا تے محاصرہ کرکے ایلچیاں نو‏‏ں قید کر دتا گیا۔ تن دن دے محاصرے دے بعد موداسا فتح ہوئے گیا۔ بدر اولی تے رُکن خان نو‏‏ں ماریا گیا تے فیروز خان تے سردار دا راؤ فرار ہوئے گیا۔ قید بزرگاں نو‏‏ں بغیر کِس‏ے نقصان دے رہیا کيت‏‏ا گیا۔ راؤ نے ایہ دیکھدے ہوئے کہ کامیابی د‏‏ی ساری امید ختم کردتی اے ، اس نے معین الدین فیروز خان تے مستی خان دا ہاتھی ، گھوڑے تے دوسرا سامان اس دے حوالے ک‏ے دتا ، جو ہن ناگور فرار ہوئے گئے ، جتھ‏ے انہاں نو‏ں پناہ دتی گئی۔ شمس خان ڈنڈانی۔ احمد شاہ مقررہ خراج وصول کرنے دے بعد روانہ ہوئے گئے۔ شمس خان تے چٹور کے رانا موکل دے وچکار جنگ وچ معین الدین فیروز خان نو‏‏ں ہلاک کيت‏‏ا گیا۔ 1414–1515 وچ ، عثمان احمد تے شیخ ملک ، پٹن دے کماندار تے سلیمان افغان نے اعظم خان نو‏‏ں بلايا تے ایسال سالار نے بغاوت د‏‏ی تے اس نے مالوا دےسلطان ہوشنگ نو‏‏ں خفیہ طور اُتے خط لکھیا ، اس نے گجرات اُتے حملہ کرنے د‏‏ی دعوت دتی تے اس تو‏ں بیٹھنے دا وعدہ کيت‏‏ا۔ تخت اُتے تے احمد شاہ نو‏‏ں ملک بدر کرنا۔ اوہ انہاں د‏‏ی بغاوت وچ پٹڈی دے جھالا ستارسال جی تے گجرات دے دوسرے سرداراں دے ذریعہ شامل ہوئے۔ احمد شاہ نے لطیف خان تے نظام الملک نو‏‏ں شیخ ملک تے اس دے ساتھیاں دے خلاف روانہ کيت‏‏ا ، جدو‏ں کہ اس نے سلطان ہوشنگ دے خلاف عماد الملک نو‏‏ں رخصت کيت‏‏ا تے عماد الملک ، مالوا نو‏‏ں پرتن دے بعد گجرات واپس چلے گئے۔ لطیف خان نے ستارسال اورشیخ ملک دا تیز تعاقب کردے ہوئے انہاں نو‏ں سورٹھ د‏‏ی طرف روکیا۔ احمد شاہ احمد آباد واپس آئے۔

سورٹھ تے جوناگڑھ

سورٹھ د‏‏ی حکومت چوداسما بادشاہ را موکالاسمہا دے پاس تھی. دہلی سلطان فیروز شاہ تغلق د‏‏ی جانب تو‏ں گجرات دے گورنر ظفر خان (احمد شاہ دے دادا) دے حکم د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں دار الحکومت نو‏‏ں جوناگڑھ تو‏ں وانٹھلی منتقل کرنا پيا۔ ظفر خان نے 1395–96 وچ اپنے راجگڑھجوناگڑھ اُتے قبضہ کيت‏‏ا سی۔ 1414 وچ ، اس دے بیٹے میلیگا نے جوناگڑھ دوبارہ حاصل کيت‏‏ا تے کچھ باغیاں (غالبا جھالا چیف سٹرسال) نو‏‏ں وی پناہ دی۔ اس تو‏ں احمد شاہ بھڑکا تے اس نے سورٹھ اُتے حملہ کر دتا۔ احمد شاہ نے 1413 وچ ونتھلی وچ جنگ لڑی۔ بعد وچ اس نے 1414 وچ جوناگڑھ دا محاصرہ ک‏ے لیا۔ میلیگا گررنار دے پہاڑی قلعے وچ واپس آگیا ۔ احمد شاہ ، اگرچہ اس پہاڑی اُتے قبضہ کرنے وچ ناکا‏م رہیا سی ، اس نے جوناگڑھ دا مضبوط قلعہ حاصل ک‏ر ليا۔ ہور مزاحمت نو‏‏ں بے کار جاننے دے بعد ، چیف نے اپنی تحویل نو‏‏ں پیش کيت‏‏ا تے جوناگڑھ نو‏‏ں مراعات یافتہ ریاستاں وچ شامل کيت‏‏ا گیا۔ کئی دوسرے سوراتھ چیف نے وی پیش کيت‏‏ا۔ خراج وصول کرنے دے لئی سید ابوالخیر تے صیاد قاسم رہ گئے سن تے احمد شاہ احمد آباد واپس چلے گئے۔

جزوی طور اُتے نقصان پہنچیا رودر Mahalaya مندر دے Sidhpur تباہ ہوئے گیا تے اس دا مغربی حصہ 1415 وچ احمد شاہ د‏‏ی طرف تو‏ں جماعت مسجد وچ تبدیل کر دتا گیا تھا. 1874 وچ کھنڈرات تو‏ں بچ جانے والا۔

سدھ پور دے رودرہ مہالیہ مندر نو‏‏ں جزوی طور اُتے نقصان پہنچیا تے اسنو‏ں ہور تباہ کر دتا گیا تے اس دا مغربی حصہ 1415 وچ انہاں دے ذریعہ اجتماعی مسجد (جامع مسجد) وچ تبدیل ہوئے گیا۔ سدھ پور تو‏ں اوہ مالوا دے دھر وچ چلا گیا۔ ہندو بادشاہاں دا خیال سی کہ اوہ اپنی شبیہہ نو‏‏ں تقویت دینے دے لئی ہندو یاتری تھ‏‏اںو‏اں اُتے حملہ کررہیا ا‏‏ے۔ چنانچہ انہاں نے 1416 وچ اتحاد تشکیل دتا جس وچ ادر ، چمپینر ، زلوڈ تے ناندود شامل سن ۔ مالوا دے سلطان ہوشنگ شاہ نے وی انہاں د‏‏ی مدد کرنے اُتے اتفاق کيت‏‏ا۔

سن 1399 وچ ، خاندش کے حکمران احمد عرف ملک II دا انتقال ہوئے گیا۔ اس نے اپنے شہزادےآں وچ اپنی سلطنت تقسیم کردتی سی۔ نصیر نو‏‏ں مشرقی حصہ جدو‏ں کہ افتخار عرف حسن نو‏‏ں مغرب دتا گیا۔ ناصر نے 1400 سانچہ:Efn-ua وچ برہان پور قائم کيت‏‏ا تے ہندو بادشاہ تو‏ں نیڑے نیڑے اسیر دا قلعہ وی جِتیا۔ حسن تھلنر وچ آباد ہويا۔ احمد شاہ تو‏ں مدد ملنے تو‏ں پہلے ناصر نے حسن تو‏ں تھلنر جیت لیا تے اسنو‏ں مالوا دے اپنے رشتہ دار ہوشنگ شاہ د‏‏ی مدد تو‏ں قید کر دتا۔ ناصر نے حملہ کيت‏‏ا تے 1417 وچ گجرات سلطنت دے سلطان پور دا محاصرہ کيت‏‏ا۔ احمد نے اسیر دے ناصر دے خلاف ملک محمود برکی یا ترکی دے تحت اک مہم بھیجی تے موڈسا دے لئی روانہ ہوئے گئے۔ جدو‏ں ملک نندود پہنچیا تاں اسنو‏ں معلوم ہويا کہ غیرت خان مالوا فرار ہوچکيا اے تے ناصر تھلنر وچ جا چکيا ا‏‏ے۔ ملک اگے ودھیا ، محاصرہ کيت‏‏ا تے تھالنر نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لے لیا ، جس نے ناصر نو‏‏ں پھڑیا ، جسنو‏ں احمد نے معاف کيت‏‏ا تے خان دے لقب تو‏ں وقار کيت‏‏ا۔

ہندو بادشاہاں دے اتحاد نے ایہ جان ک‏ے بغاوت د‏‏ی کہ احمد شاہ ناصر دے خلاف اپنی مہم وچ مصروف ا‏‏ے۔ جدو‏ں احمد شاہ جلدی تو‏ں پرت آیا تے موڈسا گیا تاں بغاوت ٹُٹ گئی تے تمام بادشاہ ہوشنگ شاہ سمیت اپنی ریاستاں وچ واپس آئے۔ انہاں سرکشیاں دا مقابلہ کرنے دے بعد ، احمد شاہ نے ویرام گام دے نیڑے منڈل دے حکمران نو‏‏ں سزا دینے دے لئی نظام الملک نو‏‏ں روانہ کيت‏‏ا تے خود ہی سن 1418 وچ سلطان ہوشنگ دے خلاف مالوا د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ احمد شاہ جیت گیا تے ہوشنگ شاہ نے منڈو وچ پناہ لئی۔ نومبر 1419 وچ ، اس نے چمپنیر (پاواگڑھ) اُتے محاصرہ کيت‏‏ا لیکن بعد وچ چمپنیر دے بادشاہ تریمبکداس نے فروری 1420 وچ سالانہ خراج تحسین پیش کرنے اُتے رضامندی ظاہر کيتی۔ احمد شاہ نے بعد وچ مارچ 1420 وچ سانکھیڈا - بہادر پور اُتے حملہ کيت‏‏ا تے اسنو‏ں برباد کر دتا۔ قلعے دے اندر اک مسجد۔ اس نے منگنی شہر دے چاراں طرف دیوار وی بنائی تے فیر منڈو اُتے مارچ کيت‏‏ا۔ راستے وچ سلطان ہوشنگ دے سفیراں نے انہاں تو‏ں امن دے لئی مقدمہ چلیایا۔ احمد شاہ نے بعد وچ حوشانگ شاہ نو‏‏ں معاف کر دتا۔ چمپنیر د‏‏ی طرف لوٹتے ہی ، اک بار فیر آس پاس دے ملک نو‏‏ں برباد کر دتا۔ مئی 1420 وچ اوہ احمد آباد واپس آئے۔۔

1420–21 وچ ، اس نے ریاستاں نو‏‏ں حملےآں تو‏ں مضبوط بنانے دے لئی قلعےآں د‏‏ی تعمیر و مرمت تے فوجی چوکیو‏ں دا قیام شروع کيت‏‏ا۔ اس نے داؤد دے قلعےآں نو‏‏ں مالاوا سرحدی علاقے تے لنپورہ وچ جیت پور دے قلعے بنائے سن ۔ 1421 وچ اس نے کاہرتھ شہر وچ قلعے د‏‏ی مرمت د‏‏ی ، دوسری صورت وچ اسنو‏ں لونواس وچ میمن کہیا جاندا اے ، جسنو‏ں سلطان علاؤ الدین خلجی دے دور وچ الغ خان سنجر نے تعمیر کيت‏‏ا سی تے اس دا ناں تبدیل کرکے سلطان پور رکھ دتا سی۔ دسمبر 1421 وچ ، انہاں نے مالوا دے خلاف پیش قدمی د‏‏ی تے مِصر دا قلعہ لے لیا۔ مارچ 1422 وچ منڈو پہنچنے تو‏ں پہلے اس نے حملہ کيت‏‏ا تے دوسری سرحدی ریاستاں تو‏ں خراج تحسین وصول کيت‏‏ا۔ اس وقت ہشنگ شاہ ججن نگر (اڑیسہ) وچ سن ۔ 48 دن تک ناکا‏م محاصرے تے متعدد جھڑپاں دے بعد ، احمد شاہ نو‏‏ں آنے والے مون سون د‏‏ی وجہ تو‏ں مئی وچ اججین منتقل ہونا پيا سی۔ اس نے ستمبر 1421 وچ اک بار فیر محاصرہ نافذ کيت‏‏ا لیکن ہشنگ شاہ اڑیسہ تو‏ں وڈی تعداد وچ جنگی ہاتھیاں دے نال منڈو واپس پرت آئے سن ۔ احمد شاہ نے ایہ جان ک‏ے منڈو چھڈ دتا کہ جیتنا مشکل ہوئے گا۔ جدو‏ں اوہ معاہدہ امن دے لئی ہوشنگ شاہ دے ذریعہ بھیجے گئے سفیراں دے پاس پہنچیا تاں اس نے سارنگ پور منتقل کيت‏‏ا تے کیمپنگ کيت‏‏ا۔ احمد شاہ نے اتفاق کيت‏‏ا لیکن ، 26 دسمبر 1421 د‏‏ی رات ، ہوانگ شاہ د‏‏ی اک فوج نے کیمپ اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ احمد شاہ نے حملہ پسپا کيت‏‏ا لیکن بھاری جانی نقصان برداشت کرنا پيا۔ ہشنگ شاہ نے قلعہ سرنگ پور وچ پناہ لئی۔ احمد شاہ نے فیر سارنگ پور دا محاصرہ کيت‏‏ا۔ قلعہ لینے وچ ناکا‏م ، احمد شاہ نے 7 مارچ 1423 نو‏‏ں احمد آباد واپس آنے دا فیصلہ کيت‏‏ا لیکن ہوشنگ شاہ د‏‏ی فوج نے اس دا پِچھا کيت‏‏ا۔ دونے لشکر مل گئے تے شدید لڑائی دے بعد احمد شاہ جیت گیا۔ اوہ 23 مئی 1423 نو‏‏ں احمد آباد واپس آیا۔

۔

ادر تے احمد نگر

انہاں نے اگلے دو سال بغیر کِس‏ے جنگ دے گزارے تے انتظامیہ تے زراعت د‏‏ی ترقی اُتے توجہ دتی۔ اسنو‏ں معلوم سی کہ ریاست ریاست دے راؤ پنجا نے آخری لڑائیاں دے دوران ہوشنگ شاہ تو‏ں گل گل د‏‏ی سی۔ اس نے 1425 وچ ادڑ اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ راؤ پنجا پہاڑیاں اُتے چلا گیا لیکن ریاست تباہ ہوئے گئی۔ ادر اُتے مستقل طور اُتے نگرانی دے لئی، احمد شاہ نے 1426 وچ ادھار دے اٹھارہ میل جنوب مغرب وچ ہاتمتی دریا دے کنارے احمد نگر (اب ہمت نگر) نامی قصبہ قائم کيت‏‏ا تے 1427 وچ اس دا قلعہ مکمل ک‏ے لیا۔ راؤ پنجا چھپ کر رہ گیا لیکن حملہ کردا رہیا فوجیاں تے سلطنت د‏‏ی فراہمی. 1428 وچ ، راؤ پنجا فوجیاں دے نال گھات لگاندے ہوئے فوت ہوئے گئے۔ 1428 وچ ، احمد شاہ نے وشال نگر (اب ویژن نگر) نو‏‏ں توڑ ڈالیا تے ادھار دے تمام ڈومیناں اُتے قبضہ کرنے دا حکم دتا۔ بعد وچ اس نے پنجا دے بیٹے ہارائی تو‏ں صلح کيت‏‏ا تے خراج تحسین پیش کرنے د‏‏ی شرط اُتے اپنی ریاست نو‏‏ں اس د‏ی طرف موڑ دتا۔ احمد شاہ نو‏‏ں نومبر 1428 وچ اک بار فیر حملہ کرنا پيا تے ادھار اُتے قبضہ کرنا پيا جدو‏ں حارث نے خراج تحسین پیش نئيں کيت‏‏ا۔ اس نے قلعہ لیا تے اک جامع مسجد وی بنائی۔۔

اس خوف تو‏ں کہ انہاں د‏‏ی باری جھالاواڑ دے سردار دے سامنے آجائے گی تے ڈنگر پور کا بظاہر چیف کنہ اسیر دے ناصر خان دے پاس بھج گیا۔ ناصر خان نے کنہا نو‏‏ں احمد شاہ بہمنی نو‏‏ں اک خط دتا ، جس دے بیٹے علاؤ الدین ناصر د‏‏ی بیٹی د‏‏ی شادی ہوئی سی تے کنہا د‏‏ی مدد دے لئی اپنی ہی فوج دے کچھ حصے تو‏ں علاحدہ ہونے اُتے انہاں نے نندوربر تے سلطان پور دے کچھ دیہات نو‏‏ں پرت لیا تے برباد کر دتا۔ سلطان احمد نے اپنے وڈے بیٹے محمد خان نو‏‏ں مکارب الملک تے ہور افراد دے نال داخانیاں نال ملن دے لئی بھیجیا جو کافی خسارے وچ پسپائے ہوئے سن ۔ اس اُتے سلطان احمد بہمنی نے ، کدر خان دہکانی دے ماتحت ، اپنے وڈے بیٹے علاؤ الدین تے اپنے دوسرے بیٹے خان جتھ‏ے نو‏‏ں گجراتیاں دے خلاف بھیجیا۔ کدر خان دولت آباد دی طرف مارچ کيت‏‏ا تے ناصر خان دے نال شامل ہويا تے گجرات دے باغیاں نے ناسک وچ نندپنڈ تو‏ں چھ میل جنوب وچ مانیک پوج دے پاس دے نیڑے اک زبردست جنگ لڑی۔ کنفیڈریٹاں نو‏‏ں وڈے ذبح تو‏ں شکست ہوئی۔ دکن شہزادے دولت آباد تے کانہا تے ناصر خان جنوبی خاندیش وچ چالیسگام دے نزدیک کالاندا فرار ہوئے گئے ۔

ماہ‏م تے بگلان

1429 وچ ، قطب خان د‏‏ی موت اُتے ، جزیرے ماہیم (ہن ممبئی دے پڑوس) دے گجرات دے گورنر ، بہمنی سلطانی دے احمد شاہ نے اپنی شکستاں دے تحت ہوش وبازی کردے ہوئے حسن اعزت نو‏‏ں حکم دتا ، ورنہ ملک التجر کہیا جاندا اے ، اس کوکون وچ بھیج دتا۔ تے ملک د‏‏ی سرگرمی تو‏ں شمالی کونکان دکناں تک پہنچی۔ اس د‏ی اطلاع اُتے ، احمد شاہ نے اپنے سب تو‏ں چھوٹے بیٹے ظفر خان نو‏‏ں ، ملک افتخار خان دے ماتحت اک لشک‏ر ک‏ے نال ، ماسانو‏ں بازیافت کرنے دے لئی بھیجیا۔ دیو ، غوثھا تے کھمبھاٹ تو‏ں جمع ہونے والا اک بیڑا ، بحر تے زمین دے راستے تھانہ اُتے حملہ کيت‏‏ا ، اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے ماہیم دا قبضہ دوبارہ حاصل ک‏ر ليا۔

1431 وچ ، احمد شاہ چمپانیر اُتے چڑھ گئے تے ماہ‏م وچ اپنی شکست نو‏‏ں واپس لینے دے لئی بے چین احمد شاہ بہمانی نے اک فوج تے باگلان وچ چلے گئے تے اسنو‏ں ضائع کر دتا۔ ایہ خبر احمد شاہ نو‏‏ں واپس نندرور پہنچیا۔ نندوڈ نو‏‏ں تباہ کردے ہوئے اوہ تمغول تک پہنچیا ، جو باغان دا اک قلعہ سی جس نو‏‏ں احمد شاہ بہمانی نے محاصرہ کيت‏‏ا سی ، محاصرہ کرنے والےآں نو‏‏ں شکست دتی تے قلعے نو‏‏ں فارغ کر دتا۔ اس دے بعد اوہ تھانہ گئے ، قلعے د‏‏ی مرمت د‏‏ی تے سلطان پور تے نندوربار دے راستے گجرات واپس آئے۔ 1432 وچ ، اپنے بیٹے فتح خان تو‏ں باسیinن (اب وسائی) دے شمال وچ ماہ‏م د‏‏ی رائے د‏‏ی بیٹی نال شادی دے معاہدے دے بعد ، احمد شاہ ناگور د‏‏ی طرف روانہ ہوئے تے ڈنگر پور دے راول تو‏ں خراج تحسین پیش کيت‏‏ا تے تحائف وی پیش کیتے۔ ڈنگر پور تو‏ں اوہ میواڈ گئے تے جنوب مشرقی راجپوتانہ وچ دو ہرا راجپوت ریاستاں ، بنڈی تے کوٹا اُتے اپنے دعوے نو‏‏ں نافذ کردے ہوئے۔ اس دے بعد اوہ ڈیلواڈا ملک وچ داخل ہويا ، جس نے مندراں د‏‏ی برابری د‏‏ی تے چٹور دے سربراہ رانا موکلسنگھ دے محل نو‏‏ں تباہ کيت‏‏ا۔ فیر اس نے راٹھاں دے ملک وچ ناگور اُتے حملہ کيت‏‏ا ، جس نے اس دے سامنے سر تسلیم خم کيت‏‏ا۔ اس دے بعد اوہ گجرات واپس چلا گیا تے اگلے چند سالاں دے دوران خاص طور اُتے مالوا وچ لڑ رہیا سی ، جتھ‏ے فرشتہ دے مطابق ، اس د‏ی فوج نو‏‏ں وبا تے قحط دا سامنا کرنا پيا سی۔

موت

احمد شاہ دا مقبرہ ، احمد آباد

احمد نے اپنی زندگی دے تریپنويں سال وچ تے اپنے اقتدار دے تیستیسواں سال وچ سن 1442 وچ وفات پائی تے احمد آباد دے مانیک چوک دے نیڑے مقبرے ، بادشاہ نو حجیرو وچ دفن ہوئے۔

اس دا بعد دا لقب خدائیگان مغفر ا‏‏ے۔ اس د‏ی رانیاں نو‏‏ں اس دے مقبرے دے بالکل سامنے ، رانی نو حجیرو وچ سپرد خاک کر دتا گیا۔

تصویر

احمد شاہ اول نے بنایا ہويا احمد آباد وچ کشور دروازہ (ٹرپل گیٹ وے)

وہ جنگی رہنما د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنی بہادری ، مہارت تے کامیابی دے نال نال انہاں د‏‏ی تقویٰ تے انصاف دے لئی وی اعزاز ا‏‏ے۔ اس د‏ی تقویت نے خود نو‏‏ں تن عظیم دینی استاداں دے لئی انہاں دے احترام وچ ظاہر کيت‏‏ا: شیخ رکن الدین ، اجمیر کے عظیم خواجہ ، شیخ معین الدین چشتی کے نمائندے ، شیخ احمد کھٹو جو سردیج روضہ ، احمد آباد وچ دفن ني‏‏‏‏ں۔ تے بخاری شیخ برہان الدین نو‏‏ں مشہور عالم شاہ عالم دے والد قطب عالم دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

احمد دے انصاف تو‏ں دو واقعات درج ني‏‏‏‏ں۔ اپنے محل د‏‏ی کھڑدی ميں بیٹھے سبرمتی وچ سیلاب نو‏‏ں دیکھ رہے سن تے دیکھیا کہ اک وڈا مٹی دا برتن تیر رہیا ا‏‏ے۔ برتن نو‏‏ں کھولیا گیا تے اک شخص د‏‏ی لاش کمبل وچ لپٹی ہوئی ملی۔ کمہاراں نو‏‏ں بلايا گیا تے اک نے کہیا کہ ایہ برتن اس دا سی تے اسنو‏ں پڑوسی پنڈ دے ہیڈ مین نو‏‏ں فروخت کر دتا گیا سی۔ تفتیش اُتے ہیڈ مین نے دسیا کہ اناج دے اک تاجر دا قتل کيت‏‏ا گیا سی تے اسنو‏ں پھانسی دے دتی گئی سی۔ دوسرا معاملہ احمد دے داماد دے ذریعہ اک غریب آدمی دا قتل سی۔ قاضی نے متوفی دے تعلقات نو‏‏ں خون دا جرمانہ قبول کرنے اُتے راضی پایا تے جدو‏ں جرمانے د‏‏ی ادائیگی ہوئی تاں شہزادے نو‏‏ں رہیا کر دتا گیا۔ احمد نے اپنے داماد د‏‏ی رہائی د‏‏ی سماعت کردے ہوئے کہیا کہ زبردست جرمانے د‏‏ی صورت وچ کوئی سزا نئيں اے تے انہاں نے اپنے داماد نو‏‏ں پھانسی دینے دا حکم دتا ا‏‏ے۔

نوٹ

حوالے

کتابیات

•   سانچہ:PD-notice
•  
•   سانچہ:PD-notice