سنائی غزنوی

سنائی غزنوی
جم	1080 غزنی, افغانستان
موت	1131/1141
کم کِتہ	Persian literature
صنف	Sufi poetry, Wisdom Literature
وڈے کم	The Walled Garden of Truth

حکیم سنائی اک اعلی درجہ دے شاعر تے سب توں پہلے غزل نوں حکیم سنائی نے ای رواج دتا ۔

ناں

حکیم سنائی دا پورا ناں ابوالمجد بن آدم تے انہاں دا تخلص " سنائی سی۔

ولادت

سنائی 470ھ وچ موجودہ افغانستان دے شہر غزنی وچ پیدا ہوئے ۔

درویشانہ زندگی

حکیم سنائی اک نہایت سادہ انسان سن جنہاں نے اپنی پوری زندگی درویشی تے فقیری وچ گزاری۔ انہاں سیر تے سیاحت دا شوق سی تے اسلامی حکومت دے زیر اثر علاقےآں دی سیر کرنے دے لئی نکلے تے اسے دوران انہاں حج کرنے دی سعادت وی نصیب ہوئی۔ حکیم سنائی نوں مختلف علوم اُتے دسترس حاصل سی جنہاں وچ تفسیر، حدیث، فقہ تے ادبی علوم شامل سن۔ اس دے علاوہ اوہ فلسفہ، ہندسہ تے علم طب وچ وی ماہر سن۔ اک حد تک اوہ خواب دی تعبیر دسن دا علم وی جاندے سن۔ حکیم نوں انہاں دی اعلی علمی قابلیت تے ذہانت دے صلے وچ مختلف القاب توں نوازیا گیا۔

القابات

جنہاں القاب توں انہاں نوازیا گیا انہاں وچ " حکیم " تے " شیخ " شامل نیں ۔ اوہ اپنے زمانے دے معروف تے ہردلعزیز شخص سن تے شعرا، عرفاء تے علما دی نظر وچ انہاں نہایت اعلی مقام حاصل سی۔ انہاں نے قصائد، غزلیات تے مثنویات اُتے طبع آزمائی کیتی۔ آپ دی مثنویاں نوں بوہت زیادہ شہرت حاصل ہوئی۔

مثنویات

انہاں دی مشہور مثنویاں وچ

• حدیقتہ الحقیقہ
• طریق التحقیق
• سیر العباد الی المعاد
• مثنوی کارنامہ
• عقل نامہ
• عشق نامہ بوہت معروف نیں ۔

زہد تے تقوی

سنائی ابو یوسف ہمدانی دے مرید سن جدوں سنائی نوں احساس ہویا کہ پست اخلاق تے بد اعمال دی مدح نئیں کرنی تاں دنیا دی زندگی توں بیزار ہوئے تے زہد و تقوی و سلوک ول مائل ہو گئے۔ ایہی اوہ دور سی جدوں انہاں دی شاعری نے اک نواں موڑ لیا ۔

ما در طلب زلف تو چون زلف تو پیچان

ما در ہوس چشم تو چون چشم تو بیمار

اصطلاحات تصوف

حکیم سنائی بوہت ای سادہ، واضح تے صریح انداز وچ شاعری کیتا کر دے سن۔ انہاں دے کلام وچ زلف، چشم بیمار، مے و میکدہ، رند و خرابات جیسی اصلاحات نوں مضامین تصوّف وچ استعمال کیتا گیا اے تے خیال ایہ کیتا جاندا اے کہ شاید حکیم سنائی اوہ پہلے شخص سن جنہاں نے سب توں پہلے ایسی اصطلاحات دا استعمال مضامین تصوّف وچ کیتا۔ حکیم سنائی دی وجہ شہرت انہاں دی مثنویاں نیں ۔ انہاں دی استادانہ مہارت دا اندازہ اس بات توں لایا جا سکتا اے کہ شیخ عطار تے مولانا روم ورگے عظیم شعرا نے حکیم سنائی نوں اپنا پیشوا تسلیم کیتا۔ حکیم سنائی اپنے کلام وچ صوفیانہ تے قلندرانہ اصطلاحات دا استعمال عام طور اُتے کیتا کر دے سن۔ اوہ اپنے خیال دی تائید وچ حکایت جاں تمثیل لیاندے۔ پندو موعظت نوں سادہ تے عام فہم انداز وچ پیش کیتا کر دے جو لازمی طور اُتے قاری نوں متاثر کر دیندا

وفات

حکیم سنائی غزنوی دا سال وفات 535ھ اے۔

حوالے

• "Hadiqat al-Haqiqa wa Shari'at al-Tariqa" In Encyclopædia Iranica by J.T.P. De Bruijn [۱]
• E.G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998. ISBN [[Special:BookSources/0-7007-0406-X
• Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. 1968 سانچہ:OCLC. ISBN [[Special:BookSources/90-277-0143-1
• Bo Utas, A Persian Sufi Poem: Vocabulary and terminology. Scandinavian Institute of Asian Studies Monograph Series, Curzon Press, 1977. سانچہ:OCLC

ہور پڑھو

• Sanai in original Persian Archived 2018-11-10 at the وے بیک مشین
• A Thousand Years of Persian Rubaiyat: An Anthology of Quatrains from the Tenth to the Twentieth Century Along With the Original Persian by Reza Saberi (Paperback - Nov 2000)
• Diwan i Hakeem Sanai Ghaznavi - Foreword and research by Rahi Mu'airi. Maktab Kahkashan. Mashad, Iran.
• Sanai, D. L. Pendlebury [Trans] (1974) The Walled Garden of Truth - Abridged (London: Octagon Press)
• English translation of parts of the Hadiqa
• The first book of the Hadiqatu'l-Haqiqat translated into English, at archive.org.