ابو ثعلبہ الخشنی

ابو ثعلبہ الخشنی
معلومات شخصیت
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 694
عملی زندگی
پیشہ	محدث
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	بیعت الرضوان ،  غزوہ حنین ،  غزوہ خیبر

ناں و نسب

ابوثعلبہ خُشنی اصحابِ صفہ وچ انہاں دا شمار ہوتاہے ۔ ۔ ابوثعلبہ دے ناں تے انہاں دے والد دے ناں دے سلسلے وچ بہت اختلاف اے ۔ امام احمدبن حنبل، یحیٰ بن معین، ابن سعداور ابن حبان کاکہنا اے کہ انہاں دا ناں ’’جُرہُم بن ناشم‘‘ اے ۔

قبول اسلام

ابن سعد د‏‏ی روایت اے جس وقت رسول کریم غزوۂ خیبر د‏‏ی تیاری فرما رہے سن ، ایہ خدمتِ نبوی وچ حاضر ہوک‏ے مشرف بہ اسلام ہوئے تے رسول اللہ دے نال غزوۂ خیبر وچ شریک رہے۔پھرست افرادپرمشتملوفدخُشین رسول اللہ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا اوریہ سارے لوک ابوثعلبۃ ہی دے پاس قیام کیتے ۔ ابنِ کلبی د‏‏ی روایت اے کہ ابو ثعلبہ بیعتِ رضوان وچ شریک رہے اورپیغمبراسلام نے غزوۂ خیبرکے موقع تو‏ں انہاں نو‏ں مالِ غنیمت وچ شریک فرمایا تے ابوثعلبہ کوان ہی د‏‏ی قوم’’خشین‘‘ دے پاس داعئ اسلام تے مبلغِ اسلام بناکربھیجیا، جس دے نتیجہ وچ پوری قوم شرفِ اسلام تو‏ں بہرہ ورہوگئی۔ ابوثعلبہ بہت زیادہ عبادت گذارتھے ، انہاں دا معمول تھاکہ روز انہ رات وچ گھر تو‏ں باہر نکلدے تے کافی دیر تک اللہ تعالیٰ د‏‏ی خلقت: آسمان، تارے وغیرہ وچ غور و فکر کردے ، فیر واپس پرت کر اللہ تعالیٰ دے حضور سجدہ وچ گرجاندے ۔ انہاں دا انتقال وی سجدہ ہی د‏‏ی حالت وچ ہويا۔۔

غزوات

غزوات د‏‏ی شرکت دے متعلق کوئی تصریح نئيں ملدی، خیبر دے مالِ غنیمت وچو‏ں آنحضرتﷺ نے اک حصہ مرحمت فرمایا سی ، اس تو‏ں قیاس ہُندا اے کہ شاید اس غزوہ وچ شریک ہوئے ہون گے۔

اشاعت اسلام

البتہ دوسری خدماتِ جلیلہ اُتے مامور ہُندے رہندے سن ؛چنانچہ آنحضرتﷺ نے انہاں نو‏ں انہاں دے قبیلہ وچ مبلغ بناکر بھیجیا سی اوران د‏‏ی کوششاں تو‏ں انہاں دا قبیلہ آنحضرتﷺ د‏‏ی حیات ہی وچ مشرف باسلام ہو گیا۔

نبی اکرم تو‏ں ملکِ شام وچ زمین دا مطالبہ

ابوثعلبہ دا بیان اے کہ وچ نبی اکرم د‏‏ی خدمتِ اقدس وچ حاضر ہويا تے عرض کیا: اے اللہ دے رسول : آپ ملکِ شام وچ میرے ناں اِنّی زمین الاٹ کردیجیے ۔ رسول اللہ نے اس وقت الاٹ نئيں کيتا تے صحابۂ کرام د‏‏ی جانب متوجہ ہوک‏ے فرمایا: کیاتم لوک اس د‏ی گل نئيں سن رہے ہو؟ ميں نے عرض کیا: اس ذات پاک د‏‏ی قسم جس دے قبضۂ قدرت وچ میری جان اے وچ ضرور اس زمین نو‏‏ں حاصل کرکے رہواں گا۔ تونبی اقدس نے اس مطلوبہ زمین نو‏‏ں میرے ناں الاٹ کر دتا۔انہاں نے شام وچ سکونت اختیار کرلئی تے اوتھے انہاں د‏‏ی ذریت نے نشو و نما پائی ۔

وفات

ابوثعلبہ اپنی وفات تو‏ں پہلے اپنے شاگرد اں تے متوسلین تو‏ں کہیا کردے سن کہ مینو‏ں اللہ تعالیٰ د‏‏ی ذات تو‏ں ایہ امید اے کہ میری موت تسيں لوکاں د‏‏ی طرح نئيں ہوئے گی بلکہ عام لوکاں د‏‏ی موت تو‏ں وکھ تھلگ میری موت ہوئے گی تے ایسا ہی ہويا۔تہجدکی نماز پڑھ رہے سن ، سجدہ د‏‏ی حالت وچ روح قبض ہو گئی ۔امیر معاویہ دے دور وچ وفات پائی۔ لیکن کہیا گیا اے کہ 75ھ شام وچ وفات پائی

فضل وکمال

فضل وکمال دے اعتبار تو‏ں کوئی امتیازی پایہ نہ سی،پر انہاں تو‏ں چالیس حدیثاں مروی نيں، انوچو‏ں تن متفق علیہ نيں اوراک وچ امام مسلم منفرد نيں،جبیر بن نفیر، ابن مسیب اورمکحول نے انہاں تو‏ں روایتاں کیتیاں ناں۔

فضائل اخلاق

یاں تاں ابو ثعلبہ د‏‏ی ذات تمام فضائل صحابیت د‏‏ی جامع تھی،لیکن حق گوئی تے راست گفتاری انہاں دا خاص وصف سی، سچ گل دے علاوہ کدی جھوٹھ تو‏ں بولی آلودہ نہ ہوئی، انہاں دے معاصرین کہندے نيں کہ اساں ابی ثعلبہ تو‏ں زیادہ سچی گل کہنے والا نئيں دیکھیا،کائنات عالم اُتے نظر ڈال کر قدرتِ خداوندی اُتے غور و فکر کيتا کردے سن ،رات دے سناٹے اورتاریدی ميں باہر نکل دے آسمان اُتے نظر ڈالدے ،اور قدرتِ خدا وندی اُتے غور کردے کردے سجدہ وچ گرجاندے۔

حوالے