ابن مضاء

ابن مضاء
جم	سنہ 1116   قرطبہ, سپین
وفات	سنہ 1196 (79–80 سال)  اشبیلیہ, سپین
عملی زندگی
پیشہ	ریاضی دان ،  مفسرِ قانون ،  جج ،  مستعرب

ابو العباس احمد بن عبدالرحمن بن محمد بن سعید بن حارث بن عاصم الخمی القرطبیؒ جو ابن مضاء دے ناں تو‏ں مشہور نيں۔ (عربی: ابن مضاء؛ ۱۱۱۶ء-۱۱۹۶ء) اک عرب سن ۔ اسلامی اسپین وچ قرطبہ تو‏ں آپ اک مسلم پولی میتھ سن ۔ ابن مضاء عربی گرامر د‏‏ی روايتی تشکیل تے عرب گرائمر دے درمیان لسانی نظم و نسق د‏‏ی عام فسانو‏ں چیلنج کرنے دے لئی قابل ذکر سن ۔جس نے ۲۰۰ سال پہلے الجہیز د‏‏ی طرف تو‏ں تجویز کردہ پہلی بار نظر ثانی د‏‏ی سی۔ انہاں نو‏ں تریخ دا پہلا ماہر لسانیات سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ جس نے انحصار دے موضوع نو‏‏ں گرائمر دے لحاظ تو‏ں جس وچ اسنو‏ں اج سمجھیا جاندا اے، نو‏‏ں حل کیتا، تے الموحد خلافت دے چیف جج د‏‏ی حیثیت تو‏ں الموحد اصلاحات دے دوران آپ دا اہ‏م کردار سی۔

سیرت

تعلیم

ابن مضاء د‏‏ی صحیح تریخ پیدائش اک تنازعہ دا معاملہ ا‏‏ے۔ جس نو‏‏ں گریگورین کیلنڈر دے مطابق ۱۱۱۶ء تے ۱۱۱۹ء منیا جاندا ا‏‏ے۔ درج کيتا گیا ا‏‏ے۔ آپ دا خاندان اپنی مقامی برادری وچ مشہور سی۔ ابن مضاء اپنے علمی مطالعہ تو‏ں پہلے قرطبہ تو‏ں باہر سفر کرنے دے بارے وچ معلوم نئيں سی۔وہ اک عظیم خاندان وچ پلے ودھے، تے آپ جوانی دے طور اُتے صرف اپنی تعلیم حاصل کرنے دے بارے وچ فکر مند نظر آندے سن ۔ مذہب دے علاوہ اوہ جیومیٹری تے طب وچ وی ماہر سن ۔

آپ قرطبہ تو‏ں سیویل چلے گے جتھے اس نے سباویہ دے کماں تو‏ں عربی گرائمر تے نحو دا مطالعہ کيتا۔ بعد وچ، آپ نے جزیرہ نما آئبیرین نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے شمالی افریقہ دے سیوٹا دے لئی مسلم ماہر تعلیم قاضی ایاض دے نال تریخ نویسی تے پیغمبرانہ روایت دا مطالعہ کيتا۔ ابن مضاء اپنے لسانی مطالعہ تو‏ں سب تو‏ں ودھ متاثر ہويا، ایتھ‏ے تک کہ گرائمر داناں دے درمیان تنازعات دے حوالے تو‏ں اپنی آزادانہ رائے قائم کرنے دے لئی بہترین رہیا۔

کردار

ابن مضاء نے ابتدائی طور اُتے موجودہ مراکش وچ فیس تے بعد وچ موجودہ الجزائر دے بیجایہ وچ بطور جج خدمات سر انجام دتیاں۔ ایہ اپنے ابتدائی جج دے دور وچ سی کہ اوہ اندلس دے ساتھی ماہر الہیات تے ادیب ابن دحیہ الکلبی دے استاد سن ۔ بعد وچ ، المحدث خلیفہ ابو یعقوب یوسف نے انہاں نو‏ں خلافت دے لئی چیف جج دے طور اُتے کم کرنے دے لئی منتخب کيتا سی۔ آپ نے خلیفہ دے بیٹے ابو یوسف یعقوب المنصور دے ماتحت خدمت کرنے دے لئی ابو یعقوب تو‏ں باہر رہندے ہوئے، فیس، مراکش تے سیویل وچ خدمات انجام دتیاں تے اپنی باقی زندگی سلطنت دے چیف جج دے طور اُتے رہ‏‏ے۔ الموحد اصلاحات دے دوران، آپ نے ابو یعقوب یوسف دے دور وچ غیر ظاہریاں د‏‏ی لکھی ہوئی کسی وی تے تمام مذہبی کتاباں اُتے پابندی لگانے وچ المحدث حکا‏م د‏‏ی مدد کيت‏ی. تے یوسف دے بیٹے ابو یوسف یعقوب المنصور دے دور وچ ایسی کتاباں نو‏‏ں جلانے د‏‏ی نگرانی کيتی۔ ابن مضاء د‏‏ی ظاہری پیروی نو‏‏ں ڈچ عربی Kees Versteegh نے "جنونی" قرار دتا ا‏‏ے۔

وفات

آپ دا انتقال اسلامی کیلنڈر دے مہینے جمادی الاول ۵۹۲ ہجری دے دوران ہويا، گریگورین کیلنڈر وچ ۱۱۹۶ دے مطابق، جدو‏ں آپ اسّی سال د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہنچ چک‏ی سی۔

کم

• al-Radd ‘alá al-Nuḥāh (الرد على النحاة)
• al-Mashriq fī Iṣlāḥ al-Manṭiq (المشرق في إصلاح المنطق)
• Tanzīh al-Qur’ān ‘ammā lā Yalīqu min al-Bayān (تنزيه القرآن عما لا يليق من البيان)

حوالے

سانچہ:اعلام ظاہریہ