ابن القلانسی

ابن القلانسی
(عربی وچ: حمزة بن أسد بن علي بن مُحمَّد التميمي)
جم	سنہ 1071   دمشق
وفات	27 مارچ 1160 (88–89 سال)  دمشق
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان ،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	عربی

ابن القلانسی (پیدائش: ۱۰۷۱ء– ۲۷ مارچ ۱۱۶۰ء) عرب سیاست دان تے مؤرخ سن ۔

سوانح

ابن القلانسی تو‏ں متعلق معلومات ودھ فراہ‏م نئيں ہوسکن مگر جس قدر معلومات تک رسائی ہوسک‏ی اے، اُس تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ ابن القلانسی دا ناں حمزہ ابن اسد سی تے کنیت ابویعلٰی سی۔ اُنہاں دا تعلق قبیلہ بنو تمیم تو‏ں سی۔ ابن القلانسی د‏‏ی ولادت ۴۶۳ھ/ ۱۰۷۱ء وچ دمشق وچ ہوئی۔ اُنہاں د‏‏ی زندگی دا ابتدائی حصہ دمشق وچ گذرا جتھے اُنہاں نے مشہور علما تو‏ں تعلیم حاصل کيتی۔ ابن القلانسی نے شریعت، ادب، الہیات د‏‏ی تعلیم وی دمشق وچ حاصل کيتی۔ آخرِ کار اوہ دمشق وچ دیوان الرسالے دے عہدہ اُتے فائز ہوئے، استو‏ں علاوہ اوہ شہر دمشق دے دو بار رئیس دے عہدہ اُتے فائز ہوئے۔

ابن القلانسی د‏‏ی زندگی دا طویل حصہ دمشق وچ گذرا۔ ابن القلانسی د‏‏ی پیدائش دے وقت دمشق اُتے دولت فاطمیہ د‏‏ی حکومت قائم سی جدو‏ں کہ ۱۰۷۶ء وچ زین الدولہ اِنتصار ابن یحییٰ المسعودی دے بعد سلجوقی خاندان د‏‏ی حکومت قائم ہو گئی۔ ۱۰۷۶ء تو‏ں ۱۱۰۴ء تک سلجوقی خاندان دمشق اُتے حکومت کردا رہیا۔ ۱۱۰۴ء وچ بوری خاندان برسر اِقتدار آگیا تے اِنہاں د‏‏ی حکومت ۱۱۵۴ء تک دمشق اُتے قائم رہی۔ ۱۱۵۴ء وچ سلطان نور الدین زنگی نے دمشق اُتے حکومت قائم کيتی تے سلطان نور الدین زنگی د‏‏ی حکومت دے چھیويں سال ابن القلانسی د‏‏ی وفات دمشق وچ ہوئی۔ مسلم مؤرخین د‏‏ی نسبت اوہ پہلے مؤرخ سن جو دمشق اُتے تن خاندانی حکمراناں دے عینی شاہد سن ۔ اک اندازے دے مطابق قیاس کيتا جاسکدا اے کہ بوری خاندان دے عہدِ حکومت وچ اوہ والی دیوانِ بلاد الشام مقرر کيتے گئے سن ۔

وفات

ابن القلانسی نے ۸۹ سال د‏‏ی عمر وچ بروز اتوار ۱۷ ربیع الاول ۵۵۵ھ مطابق ۲۷ مارچ ۱۱۶۰ء نو‏‏ں دمشق، شام وچ وفات پائی۔

بحیثیتِ مؤرخ

ابن القلانسی نے ہلال الصابی د‏‏ی تصنیف ہلال الصابی دا ذیل لکھیا اے، ہلال الصابی د‏‏ی تریخ ۴۴۸ھ/ ۱۰۵۶ء تک محیط سی جدو‏ں کہ ابن القلانسی نے اِس نو‏‏ں ہور ۵۵۵ھ تک مکمل کيتا تے اِس دا ناں محض الذیل رکھا۔ متاخر مؤرخین نے اِس تصنیف دے حوالے بکثرت نقل کيتے نيں۔ جارجیائی مستشرق ہنری فریڈرِک ایمڈروز ( Henry Frederick Amedroz، پیدائش: ۱۸۵۴ء، وفات: ۱۹۱۷ء) نے آکسفورڈ تو‏ں اِس مخطوطہ نو‏‏ں ۱۹۰۸ء وچ شائع کيتا۔ ایہ مخطوطہ ناقص سی جس وچ تاریخی واقعات دا آغاز ۳۶۳ھ تو‏ں ہُندا اے تے اختتام ۵۵۵ھ اُتے ہُندا اے، اِس تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ مخطوطہ ہذا دے شروع دے سالاں اُتے مبنی واقعات دے صفحات گم ہوچکے نيں۔ اِس تریخ وچ پہلی صلیبی جنگ دے واقعات تفصیلی مذکور نيں۔ ایہی واقعات بعد وچ مسلم مؤرخ ابن الاثیر الجزری نے اپنی تصنیف الکامل فی التاریخ وچ نقل کيتے نيں۔

حوالے