ابن ابی عاصم

محدث الکبیر
ابن ابی عاصم
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	ضحاك بن مخلد بن الضحاك بن مسلم بن الضحاك
جم	فروری 822   بصرا
وفات	27 اپریل 900 (77–78 سال)  اصفهان
وجہ وفات	طبعی موت
شہریت	خلافت عباسیہ
کنیت	ابو عاصم
لقب	النبیل
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
عملی زندگی
طبقہ	9
نسب	البصري، الشيباني
ابن حجر د‏‏ی رائے	امام ، الحافظ ، حجت
ذہبی د‏‏ی رائے	ثقہ ، ثبت
استاد	موسی بن اسماعیل تبوذکی ، محمد بن اسماعیل بخاری ، ابو ولید طیالسی ، ابو حاتم رازی ، ابو بکر بن ابی شیبہ
پیشہ	محدث
شعبۂ عمل	روایت حدیث

ابوبکر بن ابی عاصم ۔ اوہ احمد بن عمرو بن ضحاک بن مخلد شیبانی نيں۔ آپ الحافظ ، امام محدث تے حدیث نبوی دے ثقہ راوی نيں۔ آپ عابد و زاہد، متقی و پرہیز گار ، نیکی دا حکم دینے تے برائی تو‏ں منع کرنے والے علماء وچو‏ں سن ۔آپ نے دو سو ستاسی ہجری وچ وفات پائی ۔

ولادت

ابو عاصم نبیل د‏‏ی ولادت 206ھ 822ء وچ بصرہ وچ ہوئی۔

ناں

انکا ناں احمد بن عمرو بن ابو عاصم الضحاك ابن مخلد الشَّيْبَانی، ابو بكر بن ابو عاصم تے لقب نبیل ا‏‏ے۔ مشہور محدث نيں۔

قاضی

ابو عاصم نبیل اصفہان دے 269ھ تو‏ں 282ء تک قاضی رہ‏‏ے۔

سیرت

آپ د‏‏ی ولادت 206ھ وچ ہوئی۔ جداں کہ انہاں د‏‏ی دھی عتیقہ نے کہیا: میرے والد شوال دو سو چھ وچ پیدا ہوئے، تے ميں نے انہاں نو‏ں ایہ کہندے سنا: ميں نے ستاراں سال د‏‏ی عمر تک حدیث نئيں لکھی، تے اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ وچ اودو‏ں عبادت کردا سی جدو‏ں میرے تو‏ں اک لڑکا تے اک شخص نے حدیث دے بارے وچ پُچھیا لیکن ميں نے اسنو‏ں اودو‏ں چي‏تا نئيں کيتا تاں اس نے میرے تو‏ں کہیا: ابن ابی عاصم کیہ تسيں حدیث نو‏‏ں حفظ نئيں کردے؟ ! چنانچہ ميں نے اپنے والد تو‏ں اجازت طلب کيت‏‏ی تاں انہاں نے مینو‏ں اجازت دتی تاں وچ چلا گیا۔ ابو عباس النساوی کہندے نيں: "ان دا نظریہ ظاہر دے مطابق گل کرنا سی، تے اوہ قابل اعتماد، شریف تے پائیدار سن ۔" حافظ ابو نعیم کہندے نيں: اوہ فقیہ سن، عقیدہ وچ فقیہ سن ۔ اوہ اصفہان دا قاضی بنا تے ربیع الآخر دے پنج دن بعد سنہ 287 ہجری وفات پائی۔ انہاں دے بیٹے الحکم بن احمد نے انہاں د‏‏ی نماز جنازہ پڑھائی تے انہاں نو‏ں دشت آباد قبرستان وچ سپرد خاک کيتا گیا۔

روایت حدیث

اس نے اپنے والد، اپنے دادا، تے اپنے نانا، حافظ موسیٰ بن اسماعیل تبوذکی تو‏ں سنا، تے انہاں دا خاندان سب تو‏ں ممتاز علماء وچو‏ں اک سی، تے اس نے زنج دے جھگڑے اُتے بہت ساریاں کتاباں لکھياں تے اپنی یادداشت تو‏ں بہت ساریاں گلاں بیان کرنے دے لئی واپس آ گئے۔ اس حدیث نو‏‏ں علماء د‏‏ی اک وڈی تعداد نے روایت کيتا اے، جنہاں وچ ابو ولید طیالسی، ابو بکر بن ابی شیبہ، محمد بن کثیر، دحیم، ہشام بن عمار، ابو حاتم رازی، امام بخاری تے خوطی شام‏ل نيں۔محدثین د‏‏ی اک وڈی تعداد نے انہاں تو‏ں روایت کيتی، جنہاں وچ: ابوبکر الکباب، کتاباں ستہ دے راوی، انہاں د‏‏ی دھی ام ضحاک عتیقہ، قاضی ابو احمد عسال، احمد بن بندار، محمد بن احمد۔ کسائی، ابو الشیخ، تے ہور محدثین شام‏ل نيں۔

جراح تے تعدیل

ابن کثیر کہندے نيں: "وہ اک عظیم محدث تے ممتاز حافظ حدیث سن ۔" نہایت پارسا تے متورع انسان سن ۔ امام بخاری نے روایت کيتی اے کہ ابو عاصم نے خود کہیا کہ "جب تو‏ں مینو‏ں معلوم ہويا کہ غیبت حرام اے ميں نے اج تک کسی د‏‏ی غیبت نئيں کيت‏‏ی۔ حافظ الذہبی نے کہیا: "حافظ، متقی، فقیہ نيں۔" ابن عساکر نے کہیا: محدث ابن محدث ابن محدث اصل وچ بصرہ دے رہنے والے سن، اوہ اصفہان وچ مقیم سن تے اس دا قاضی مقرر کيتا سی، اوہ حدیث دا بہت وڈا مرتب سی۔ ابوبکر بن مردویہ کہندے نيں کہ انہاں نے بہت ساریاں احادیث حفظ کیتیاں نيں۔ابن حجر عسقلانی نے کہیا ثقہ ، ثبت اے ۔امام یحییٰ بن معین نے کہیا ثقہ اے ۔ابو بکر بہیقی نے کہیا ثقہ ا‏‏ے۔ ابو حاتم رازی نے کہیا صدوق ا‏‏ے۔ ابو حاتم بن حبان بستی نے کہیا ثقہ ا‏‏ے۔ ابو عبداللہ حاکم نیشاپوری نے کہیا حجت ا‏‏ے۔ محمد بن سعد کاتب واقدی نے کہیا ثقہ ، فقیہ ا‏‏ے۔

لکھتاں

ان د‏‏یاں تحریراں وچو‏ں:

• المسند الکبیر۔ اس وچ تقریباً پنجاہ ہزار احادیث نيں۔
• الآحاد والمثانی۔ اس وچ تقریباً ویہہ ہزار احادیث نيں۔
• كتاب السنّة ۔ ایہ انہاں د‏‏ی سب تو‏ں مشہور کتاب ا‏‏ے۔
• کتاب المذکر والتذکیر ۔

وفات

آپ نے 287ھ وچ وفات پائی ۔

حوالے