آپریشن ایناکونڈا
Operation Anaconda | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
بسلسلہ the War in Afghanistan | |||||||
10 ویں ماؤنٹین ڈویژن (لائٹ انفنٹری) نال تعلق رکھنے والے امریکی فوجی مارچ 2002 وچ آپریشن ایناکونڈا دے دوران لڑائی دے ٹھکانے کھودنے دے لئی تیار. | |||||||
| |||||||
محارب | |||||||
Coalition: امریکہ آسٹریلیا دولت اسلامی افغانستان برطانیہ کینیڈا جرمنی فرانس ناروے ڈنمارک ترکی نیوزی لینڈ |
Taliban insurgents القاعدہ اسلامی تحریک ازبکستان[۱] | ||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||
Franklin L. Hagenbeck Rowan Tink |
Saifur Rehman Mansoor Tohir Yo'ldosh[۱] | ||||||
طاقت | |||||||
30,000 | 600 – 1,000 | ||||||
ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||
Unknown number of Afghan fighters killed 8 (7 in the Battle of Takur Ghar)[۲]82 wounded |
23 bodies found United States claimed: 200–800 killed[۳][۴] |
آپریشن ایناکونڈا مارچ 2002 دے اوائل وچ ہويا سی۔ سی آئی اے دے نیم فوجی افسران ، اپنے اتحادیاں دے نال مل کے ، القاعدہ تے طالبان افواج نوں تباہ کرنے دی کوشش کر رہے سن ۔ ایہ آپریشن زرمت دے جنوب مشرق وچ شاہی کوٹ تے ارما پہاڑاں وچ ہويا ۔ [۵] ایہ آپریشن دسمبر 2001 وچ تورا بورا دی لڑائی دے بعد 2001 نوں افغانستان وچ جنگ دے بعد پہلی بار وڈے پیمانے اُتے لڑائی سی۔ افغانستان جنگ وچ ایہ پہلا آپریشن سی جس وچ براہ راست جنگی سرگرمیاں وچ وڈی تعداد وچ امریکی افواج شامل سن ۔
2 مارچ تے 16 مارچ 2002 دے درمیان ، وادی دا کنٹرول حاصل کرنے دے لئی 1،700 ایئر لفٹڈ امریکی فوجیاں تے 1،000 حکومت حامی افغان ملیشیا نے 300 تے 1000کے درمیان القاعدہ تے طالبان جنگجوواں توں لڑائی لڑی۔ اس علاقے نوں محفوظ بنانے دی کوشش کرنے والی امریکی فورسز اُتے طالبان تے القاعدہ دی فورسز نے پہاڑی علاقے دی غاراں تے گھاٹیاں وچ داخل پوزیشناں توں مارٹر تے بھاری مشین گناں توں فائر کيتا ۔ بعد وچ افغان طالبان کمانڈر مولوی سیف الرحمن منصور وی طالبان دی مدد دے لئی جنگ وچ شامل ہوئے گئے۔ امریکی فورسز نے شاہی کوٹ وچ وادی وچ باغیاں دی طاقت دا اندازہ لگ بھگ ڈیڑھ سو توں دو سو لگایا سی ، لیکن بعد وچ ملنے والی معلومات توں معلوم ہويا کہ اصل طاقت 500 توں لے کے اک ہزار جنگجوواں دی سی۔ امریکی افواج نے اندازہ لگایا اے کہ انہاں نے جنگ دے دوران کم توں کم 500 جنگجوواں نوں ہلاک کيتا اے ، اُتے بعد وچ صحافیاں نے نوٹ کيتا کہ صرف 23 افراد دی لاشاں ملی نيں - تے نقاداں نے دسیا اے کہ اک دو دن دے بعد ، ایہ آپریشن "فوجی ضرورت توں کدرے زیادہ میڈیا دے جنون دے ذریعہ چلایا گیا"۔ ".[۶]
پس منظر
سودھوشاہی کوٹ اپنی لمبائی وچ 9 کلومیٹر تے چوڑائی وچ 5 کلومیٹر دے فاصلے اُتے پھیلا ہويا اے۔ ایہ دو وکھ وکھ علاقےآں ، لوئر تے اپر شاہی کوٹ اُتے مشتمل اے جو اک دوسرے دے نیڑے متوازی چلدا اے۔ شاہی کوٹ وچ نچلے حصہ متعدد پہاڑاں اُتے مشتمل اے۔ انہاں وچ وڈے پہاڑ جنوب مشرق وچ تکور گھار ، شمال مشرق وچ تساپارے گھار ،جس نے وادی وچ شمالیداخلی رستے نوں گھیرا اے۔ سوویت افغان جنگ دے دوران ، مجاہدین دے رہنما ملاوی نصراللہ منصور وادی دے انچارج سن تے انہاں نے غیر ملکی جہادیاں نوں لوئر شاہی کوٹ وچ ٹھکانے بنانے دی دعوت دتی۔ منصور نے وادی نوں مضبوط بنایا ، ٹرینچ سسٹم کھودنے ، بنکراں دی تعمیر تے ریز لائناں وچ فائرنگ دی پوزیشناں بنائاں ، جنہاں وچوں بیشتر نوں آپریشن دے دوران لاگو کيتا جائے گا۔ [۷]
فروری 2002 وچ ، ٹاسک فورس بووی دے لئی کم کرنے والے اسپیشل فورس دے انٹلیجنس تجزیہ کار نے انہاں نمونےآں دی نشان دہی کرنا شروع دی جس دی وجہ توں انھاں ایہ یقین ہوئے گیا کہ القاعدہ دی زندہ بچ جانے والی فورسز نے وادی لوئر شاہیکوٹ وچ ، جو گردیز دے جنوب وچ تقریبا 60 میل دے فاصلے اُتے اجتماع کر رہے نيں۔ زیريں شاہیکوٹ پاکستانی قبائلی علاقےآں توں متصل سی جتھے خیال کيتا جاندا سی کہ اوہ بہت سارے القاعدہ دے جنگجو تورا بورا توں فرار ہوئے گئے سن ۔ اے ایف او تے سی آئی اے کے اندر موجود دوسرے لوک وی ایسا ہی رابطہ بنا رہے سن ۔ [۸] بڑھدے ہوئے اشاراں تے انسانی ذہانت نے شاہی کوٹ دی وادی وچ طالبان تے القاعدہ دے جنگجوواں دی مضبوط موجودگی دا اشارہ کيتا ، خیال کيتا جاندا اے کہ تقریبا 150 توں 200 جنگجو موسم سرما وچ تے ممکنہ طور اُتے وادی وچ موسم بہار دی کارروائی کيتی تیاری کر رہے نيں۔ سگنل انٹلیجنس نے ایہ امکان وی ودھایا کہ وادی وچ اعلیٰ قیمت والے اہداف (ایچ وی ٹی) موجود سن جنہاں وچ جلال الدین حقانی تے سیف رحمان سن ۔ جنوری تے فروری دے آخر وچ شاہی کوٹ دی وادی اُتے افغان فوجی دستےآں (اے ایم ایف) دے ذریعے امریکی اسپیشل آپریٹرز دے مشورے تے انہاں دی مدد توں حملہ کرنے دے منصوبے تیار کیتے گئے۔ مشترکہ جوائنٹ ٹاسک فورس ماؤنٹین دے کمانڈر میجر جنرل فرینکلن ایل ہیگن بیک نوں اس آپریشن دی کمان سونپی گئی سی۔ اس منصوبے وچ وادی اُتے حملہ کرنے دا مطالبہ کيتا گیا سی ، اس دے نال نال مشرق وچ پہاڑاں وچ تعینات یونٹاں نوں وی پاکستان وچ فرار توں روکیا جاسکے۔ توقع ایہ سی کہ متعدد مہینے پہلے تورا بورا دے معاملے وچ جنگجو کِسے حملہ دے نتیجے وچ فرار ہوجان گے تے ایہ کہ بلاک کرنے والے گروہ آسانی توں انہاں دا مقابلہ کرسکن گے۔
امریکی روايتی انفنٹری نوں استعمال کرنے دا فیصلہ کيتا گیا۔ لیفٹیننٹ کرنل پال لاکیمرا دی سربراہی وچ ، کرنل فرینک ویرنسکی دی سربراہی وچ 101 واں ایئر بورن ڈویژن دے 187 واں انفنٹری رجمنٹ ("راکاسان") اُتے مشتمل فورسز تے پہلی بٹالین ، 87 واں انفنٹری رجمنٹ ، 10 واں ماؤنٹین ڈویژن دے سپاہی شامل سن ۔ CH-47D چینوک ہیلی کاپٹراں دے ذریعہ داخل کيتا جائے ، جس دی مدد 6 AH-64A کيتی جائے گی۔ [۹] افغانستان وچ قائم حکمت عملی نوں مدنظر رکھدے ہوئے ، فائر سپورٹ آرٹلری دی بجائے ریاستہائے متحدہ دی فضائیہ دے یونٹاں دے ذریعے فراہم دی جانی سی۔ ہور فضائی تعاون امریکی بحریہ دے یونٹاں تے فرانسیسی فضائیہ دے میرج 2000Ds نے فراہم کیہ۔ [۱۰] افغانستان وچ روايتی اثاثےآں دی مقدار نوں ریاستہائے متحدہ دی سنٹرل کمانڈ (سینٹکم) تے سویلین دفاعی قیادت نے محدود کيتا سی۔ [۵] حتمی منصوبے نے دو وڈی طاقتاں نوں پیش کيتا: ٹی ایف ہیمبر تے ٹی ایف انویل۔ وادی شاہی کوٹ اُتے حملہ کرنے دی بنیادی کوشش دے طور اُتے ٹی ایف ہیمبر اے ایم ایف تے خصوصی آپریٹرز اُتے مشتمل سی۔ انہاں دا مقصد شمال توں وادی وچ داخل ہونا سی ، سرخان خیل تے مرزاک پنڈ وچ حملہ کرنا سی ، جتھے انٹلیجنس نے اشارہ کيتا سی کہ دشمن مرکوز اے تے فرار ہونے والے دشمن نوں ٹی ایف رکاسن بلاک پوزیشناں وچ لے جاندا اے۔ [۱۱] ٹی ایف انویل وچ بلاک پوزیشناں قائم کرنے تے دشمن قوتاں نوں فرار ہونے توں روکنے دے لئی ٹی ایف رکاسن تے 1-87 اُتے مشتمل سی۔ لیفٹیننٹ کرنل پیٹ بلیبر دی سربراہی وچ اے ایف او ڈیٹیچمنٹ (AFO detachment )کی خصوصی ٹیماں نوں آپریشن دے لئی شاہی کوٹ دی وادی وچ لوکیشن نشان دہی فراہم کرنا سی۔ سانچہ:Campaignbox US war in Afghanistan اس وادی وچ افغاناں نے دو بار سوویت فوج نوں کامیابی دے نال شکست دتی سی تے توقع کر رہے سن کہ واقعات وی ايسے انداز وچ رونما ہون گے۔ [۱۲]
جنگ
سودھو1 مارچ 2002
سودھوایچ آور دے نیڑے ، ماکو 31 نوں غیر ملکی جنگجوواں دا اک گروپ ملیا جس نے اک مقام قائم کيتا سی تے اوہ ڈی ایس ایچ دے ایچ ایم جی دی چوٹی اُتے کم کررہیا سی جتھے انہاں نے اک مشاہدہ پوسٹ قائم کرنے دا ارادہ کيتا سی۔ جے پہلے ڈی ایس ایچ دے نوں غیر فعال نئيں کيتا گیا سی تاں اوہ فوجیاں نوں لے جانے والے چنوک نوں فائرنگ توں گرا سکدا سی ، SEAL نے راکاسان وادی وچ داخل ہونے توں پہلے ہی طلوع فجر تاریدی ميں دشمن اُتے گھات لگانے دا منصوبہ بنایا۔ اُتے ، انھاں اک ازبک باغی نے دیکھیا تے اک مختصر جنگ بندی دے نتیجے وچ 7 وچوں 5 غیر ملکی جنگجو ہلاک ہوئے گئے ، جدوں اک ہور باغی پی دے ایم اُتے فائرنگ کرکے فائر فائٹ وچ شامل ہويا ، ٹیم نے رابطہ توڑیا تے 105 ملی میٹر راؤنڈ والا اک اے سی 130 پہنچایا جس نے دشمناں دے ڈیراں نوں تباہ کر دتا۔ [۱۳]
2 مارچ 2002
سودھوطالبان کی حکومت دے خاتمے دے بعد وادی وچ دوبارہ منظم ہونے والی باغی فورسز نوں ختم کرنے دے لئی کینیڈا تے امریکی اسنپر ٹیماں تے افغان فورسز نے شاہی کوٹ دے وادی علاقے وچ آپریشن شروع کر دتا ۔
ٹی ایف ہیمبر/ ٹی ایف انویل
سودھوادھی رات دے ارد گرد، TF Hammer دی اکائیاں نوں انہاں دی گڈیاں وچ لوڈ تے اُتے گردیز وچ انہاں اے بیس 33°35′58″N 69°13′44″E / 33.59944°N 69.22889°E اُتے چھڈ دتا۔شاہی کوٹ ویلی دے لئی. ٹی ایف ہیمبر وچ افغان ملیشیا دی اک وڈی طاقت شامل سی جس دی سربراہی ضیا لودن تے اسپیشل فورس دی اے ٹیماں ٹیکساس 14 / او ڈی اے 594 تے کوبرا 72 / او ڈی اے 372 اُتے مشتمل سی۔ سڑک دی حالت خراب سی تے مشکلات دا سامنا کرنا پيا۔ انہاں کےجینگل ٹرک الٹ جانے دے بعد متعدد فوجی زخمی ہوئے گئے ، کمانڈراں نے ٹرکاں نوں اپنی ہیڈلائٹ استعمال کرنے دا حکم دتا تے حیرت دا کوئی عنصر تباہ کر دتا۔ جدوں ٹی ایف ہتھوڑا جاری رہیا تاں ، آوا جائی دی دشواریاں دی وجہ توں اسنوں یونٹ دے اتحاد دی کمی دا سامنا کرنا پيا۔ تیسرا اسپیشل فورس گروپ دے آرمی چیف وارنٹ آفیسر اسٹینلے ایل ہریمن دی سربراہی وچ اک قافلہ تفویض نقطہ نظر تک پہنچنے دے لئی مرکزی ٹی ایف ہیمبر فورس توں وکھ ہوئے گیا۔ گرم 31 ، اک AC-130 طیارہ جس نے اٹیک فائر تے مدد کيتی سہولت فراہم دی ، نے ہریمن دے قافلے نوں دیکھیا تے ، اس دی جارحانہ نیویگیشن سسٹم وچ ناکامی دی وجہ توں ، اس دا خیال اے کہ ایہ دوستانہ قوتاں توں دور دی پوزیشن وچ اے (اس دی وجہ ایہ مسئلہ سی۔ "چمکیلی پینل" جنہاں نوں قافلے دی شناخت امریکی دے طور اُتے کرنی چاہیے تھی)۔ گرم 31 نے اس کالم نوں منسلک کيتا ، جس دے نتیجے وچ ہیریمن دی ہلاکت ہوئی تے متعدد افغان ملیشیا تے امریکی اسپیشل فورس زخمی ہوگئياں۔
ٹی ایف راکاسن
سودھو3 مارچ تے 4 مارچ 2002
سودھوتکور گھار دی لڑائی
سودھو3 مارچ دی شام دی شام ، لیفٹیننٹ کرنل بلبر نوں ٹی ایف 11 دے کمانڈر بریگیڈیئر جنرل گریگوری ٹریبون توں اطلاع ملی کہ لیفٹیننٹ کمانڈر وائک ہائڈر دے زیر انتظام دو فائر سیل ٹیماں نوں شاہی کوٹ وادی وچ داخل کيتا جانا اے۔ دو SEAL فائر ٹیماں ، ماکو 30 تے ماکو 21 نے وادی دے دونے کنارےآں اُتے اک مشاہدہ پوائنٹ قائم کرنے دا منصوبہ بنایا۔ اک ٹیم تکور غار دی چوٹی اُتے چلی جائے گی ، جس نوں شاہی کوٹ دی وادی دے جنوبی حصے پرنظر رکھنے دا حکم دتا سی۔
10 مارچ 2002
سودھومیجر برائن ہلفرٹی نے دسیا اے کہ "وڈی جنگ تن یا چار دن پہلے ختم ہوئی۔" امریکا نےاپنے 400 فوجیاں نوں واپس اڈے اُتے بھیج دتا اے۔
18 مارچ 2002
سودھوجنرل ٹومی فرانکس نے آپریشن ایناکونڈا دا خاتمہ کردے ہوئے بعد وچ اسنوں "اک نا اہل تے مکمل کامیابی" قرار دتا۔ [۱۴] تفتیشی رپورٹر سیمور ہرش نے سرکاری اکاؤنٹ دی تردید کردے ہوئے اسنوں "حقیقت وچ شکست دی حیثیت توں قرار دتا ، خدمات دے درمیان جھگڑا ، بری فوجی منصوبہ بندی تے امریکی فوجیاں دی ناقابل فراموش اموات دے نال نال اسامہ بن لادن سمیت القاعدہ دے اہم رہنماواں دے فرار توں وی دوچار کيتا۔ "
تشخیص
سودھوآپریشن شروع ہی توں پریشانیاں دا شکار رہیا۔ امریکی فورسز غلطی توں باہر دی بجائے وادی دے وسط وچ اتری تے فورا. ہی طالبان دے قاتل زون وچ پھنس گئياں۔ اس دے بعد ہونے والی بھاری فائرنگ دے نتیجے وچ دو چینوک ہیلی کاپٹراں نوں گرا دتا گیا تے متعدد نوں شدید نقصان پہنچیا۔ امریکی افواج نے بالآخر بالا دستی حاصل کيتی ، جس توں طالبان افواج نوں بھاری جانی نقصان پہنچیا تے وادی توں باہر دھکیل دتا۔
آپریشن ایناکونڈا دے اختتام اُتے ، امریکی تے افغان فورسز نے شاہی کوٹ دی وادی توں القاعدہ تے طالبان دی اکثریت موجودگی نوں ختم کرنے وچ کامیابی حاصل کرلئی سی۔ امریکی فورسز دی اس کارروائی وچ 80 ہلاکتاں یا زخمی ہوئے ،جنہاں وچ 8 ہلاک تے 72 زخمی ہوئے۔ القاعدہ تے طالبان دی ہلاکتےآں دے اندازےآں دی تعداد 100 توں لے کے اک ہزار تک اے ، امریکی کمانڈر زیادہ تخمینے دے حامی نيں تے افغان کمانڈر کم تخمینے دی حمایت کردے نيں۔ شاہی کوٹ دی وادی وچ نامعلوم تعداد وچ جنگجو فرار ہونے وچ کامیاب ہوئے گئے۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ دی ضرورت ] آپریشن ایناکونڈا دے تناظر وچ ، جدوں امریکی افواج تے انہاں دے اہل خانہ دے لئی شائع ہونے والے میگزین اسٹارز تے اسٹرائپس نے ، رائل میرینز نوں القاعدہ دی تلاش توں "خالی ہتھ" واپس پرتن اُتے کھلے عام تنقید دی تاں آپریشن اناکونڈا دے تناظر وچ ، زمینی طور اُتے امریکی تے برطانیہ دی افواج دے وچکار تعلقات وچ اس وقت تضاد پیدا ہوئے گیا۔ تے طالبان جنگجو ایہ دعوی کردے نيں کہ اس مہم وچ برطانیہ دی شراکت "مایوس کن" اے۔ حوالےدی لوڑ؟ متعدد اشاعتاں توں موصولہ اطلاعات دے نال تعلقات نوں ہور تقویت ملی تے دسیا گیا کہ اسامہ بن لادن امریکی افواج دی تعیناتی دے اصل H- گھینٹے توں کافی تاخیر دی وجہ توں فرار ہوچکيا اے۔
لمبی دوری دا اسنپر ریکارڈ
سودھواک سپنر دے ذریعے طویل ترین جنگی ہلاکت دا ریکارڈ کینیڈا دے آرمی سپنر کارپورل روب فرلانگ نے تیسری بٹالین شہزادی پیٹریسیا دی کینیڈین لائٹ انفنٹری دے آپریشن ایناکونڈا دے دوران قائم کيتا سی تے اسنوں 2009 وچ پِچھے چھڈنے تک ست سال تک رکھیا گیا ۔ میک میلان TAC-50 .50-Caliber رائفل دا استعمال کردے ہوئے ، فرلونگ نے اک RPG مشین گن توں لیس اک لڑاکا جنگجو نوں 2،430 میٹر (1.51 میل) دے طے شدہ فاصلے اُتے ہلاک کر دتا۔ [۱۵] پچھلا ریکارڈ ۲٬۳۱۰ میٹر (۷٬۵۸۰ فٹ) کچھ دن پہلے انہاں دے ساتھی ارون پیری نے ، تیسری بٹالین پی پی سی ایل آئی دے ذریعہ انجام دتا سی۔
اس پنج رکنی ٹیم ، جس وچ ایم سی پی ایل گراہم راگڈیل ، ایم سی پی ایل ٹم میک میکن ، ایم سی پی ایل آرون پیری ، سی پی ایل ڈینس ایسن تے سی پی ایل روب فرلانگ شامل نيں ، اس کارروائی دے دوران دشمن دے 20 توں زیادہ جنگجوواں نوں ہلاک کرچکے سن تے انہاں دی خدمات دے سبب انہاں نوں امریکا نے کانسی دے تمغے توں نوازیا سی۔
آپریشن دا الٹ رخ
سودھوبعد وچ
سودھوجولائی تک 10 واں ماؤنٹین ڈویژن تے 101 واں ایئر بورن ڈویژن دے حکمت عملی دی سطح اُتے یونٹ ، جنہاں وچ ٹی ایف راکاسان شامل سن ، افغانستان توں سب روانہ ہوئے گئے سن ۔ ستمبر دے شروع وچ سی ٹی ایف ماؤنٹین ہیڈ کوارٹرز دے عملے نے پیروی کيتی۔ [۱۶] انہاں دی جگہ سی ٹی ایف 82 نے لے لی ، جو 82 واں ایئر بورن ڈویژن دے صدر دفاتر توں تشکیل پائے سن تے اس ڈویژن دے کمانڈر میجر جنرل جان آر وینس دی سربراہی وچ سن ۔ سی ٹی ایف 82 دا صدر دفتر بگرام ایئر فیلڈ وچ سی تے قندھار ایئر فیلڈ وچ وائلس وچ مقیم ٹی ایف پینتھر ، جو اس دا بنیادی پینتریب عنصر سی۔ ٹی ایف پینتھر کرنل جیمز ایل ہیگنز دی کمان وچ سی تے اس نے 82 واں ایئر بورن ڈویژن دی 3 ڈی برگیڈ دی دو انفنٹری بٹالین تے ڈویژن دی پہلی بریگیڈ توں اک منسلک پیادہ بٹالین سی۔ ہگینز نوں توپ خانہ ، ہويا بازی ، ملٹری انٹیلیجنس تے ہور اکائیاں دی وی حمایت حاصل سی۔ ٹی ایف پینتھر جون 2002 دے آخر وچ افغانستان وچ تعینات سی تے اوہ 5 دسمبر 2002 تک سی ٹی ایف 82 دے تحت خدمات انجام دے گا۔ اس مقام اُتے ، 1 ایف بریگیڈ ، 82d ایئر بورن ڈویژن دے ارد گرد قائم اک یونٹ ٹی ایف ڈیول سطح اُتے سیکیورٹی دی کارروائیاں وچ برتری لینے دے لئی پہنچیا۔
ایہ وی دیکھو
سودھو- افغانستان وچ جنگ (1978 – موجودہ)
- پہاڑی جنگ
- خصوصی سرگرمیاں ڈویژن
- افغانستان دی تریخ دا وقت
نوٹ
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 ISBN [[Special:BookSources/978-1472807908, p.66-67
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 ISBN [[Special:BookSources/978-1472807908, p.67
- ↑ "Operation Anaconda winds down – CNN". Archives.cnn.com. 2002-03-17. http://archives.cnn.com/2012/WORLD/asiapcf/central/03/17/ret.afghan.fighting/index.html. Retrieved on ۲۲ نومبر ۲۰۱۳.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ Naylor, Sean. "Not a Good Day to Die" Penguin Group (New York), 2014:
- ↑ Stephen Tanner, Afghanistan: A Military History, Page 317
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 سانچہ:آئی ایس بی این, p.50-51
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 سانچہ:آئی ایس بی این, p.50
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 سانچہ:آئی ایس بی این, p.52
- ↑ Holmes, Tony. "F-14 Tomcat Units of Operation Enduring Freedom", 2013
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 سانچہ:آئی ایس بی این, p.29-31 p.52
- ↑ Robert H. McElroy. "Fire Support for Operation Anaconda". Field Artillery (Fort Sill) September–October 2012. http://sill-www.army.mil/FAMAG/2012/SEP_OCT_2002/SEP_OCT_2012_PAGES_5_9.pdf. Retrieved on ۴ اپریل ۲۰۱۳.
- ↑ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 سانچہ:آئی ایس بی این, p.54
- ↑ Franks, Tommy R., American Soldier, Regan Books, 2004 سانچہ:آئی ایس بی این, p.379
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ U.S. Army, A Different Kind of War
ہور پڑھو
سودھو- بہمنیار ، میر۔ افغانستان غار کمپلیکس 1979–2004: مجاہدین ، طالبان تے القاعدہ دے پہاڑی گڑھ۔ آسپری پبلشنگ ، 2004۔
- بہمنیار ، میر۔ شیڈو واریرس: امریکی فوج دے رینجرز دی اک تریخ۔ آسپری پبلشنگ ، 2005۔
- بہمنیار ، میر۔ یو ایس آرمی رینجر 1983–2002 ۔ آسپری پبلشنگ ، 2003۔
- بلیبر ، پیٹ "مشن دتی مین اینڈ می: سابق ڈیلٹا فورس کمانڈر توں سبق" امریکی فوج دے کرنل ، ریٹائرڈ 2006۔ ایگزیکٹو ڈائریکٹر گلوبل کمرشل آپریشنز امگن
- فریڈمین ، برانڈن ۔ 2007۔ جنگ وچ ہمیشہ توں مطلوب سی: عظمت دا تاثر تے جنگ کيتی حقیقت: افغانستان تے عراق وچ چیخ اٹھنے والا ایگل ، زینتھ پریس ، سانچہ:آئی ایس بی این
- گریو ، لیسٹر ڈبلیو تے ڈاج بلنگسلی۔ آپریشن ایناکونڈا: افغانستان وچ امریکا دی پہلی وڈی جنگ ۔ لارنس: یونیورسٹی آف کینساس ، 2011۔ سانچہ:آئی ایس بی این آئی ایس بی این 978-0700618019
- ہرش ، سیمور ، چین آف کمانڈ ، 911 توں ابوغریب ، ہارپر کولنز ، 2004 تک روڈ
- میک فیرسن ، ایم 2005۔ رابرٹس رج : افغانستان ، ڈیلاکورٹ ، تکور گھر پہاڑ اُتے بہادری تے قربانی دی اک کہانی ۔ سانچہ:آئی ایس بی این
- Moore, Robin (2003). ٹاسک فورس ڈگر: بن لادن دی تلاش ۔ لندن: میک ملن۔ آئی ایس بی این Moore, Robin (2003). Moore, Robin (2003).
- نیلر ، شان۔ مرنے دے لئی چنگا دن نئيں ، برکلے دوبارہ اشاعت ، سانچہ:آئی ایس بی این
باہرلے جوڑ
سودھو- ریاستہائے متحدہ امریکا دا فوجی مرکز دا فوجی مرکز افغانستان وچ امریکی فوج کم کرنے والی آزادی نوں ختم کردی اے
- دفاع تے قومی سلامتی دے مطالعات Archived 2012-05-07 at the وے بیک مشین
- جنگی فلماں تے تحقیق
- https://web.archive.org/web/20040728014146/http://www.stripesonline.com/
- بی بی سی نیوز: القاعدہ نے امریکی خدمت گار نوں پھانسی دے دی
- کرنل دا اسٹریٹجائپج انٹرویو ویرنسکی
- تکور گھر دی جنگ دا ایگزیکٹو خلاصہ (پی ڈی ایف)
- وی ایف ڈبلیو میگزین: دشمن دے چہرے وچ بہادری - ایئرفورس کراس سینئر ایئر مین جیسن ڈین کننگھم تے ٹیک نوں دتا گیا۔ سارجنٹ جان چیپ مین
- آپریشن اینڈورنگ فریڈم اکتوبر 2001 تا مارچ 2002