آزاد
قسمروزنامہ
مالکمجلس احرار
مدیرآغا شورش کاشمیری
آغاز28 جولائ‏ی، 1946ء
زباناردو
اختتام1978ء
صدر دفترلاہور، صوبہ پنجاب (برطانوی ہند)

آزاد برطانوی راج وچ لاہور تو‏ں جاری ہونے والا اردو بولی دا اک روزنامہ اخبار سی۔ ایہ 28 جولائ‏ی 1946ء وچ جاری ہويا۔ ایہ مجلس احرار دا ترجمان سی۔ اس دے ادارتی عملہ وچ شیخ حسام الدین تے ماسٹر تاج الدین انصاری شامل سن ۔ 1946ء وچ نواب نصر اللہ خان وی کچھ عرصہ اس دے مدیر رہے تے 1947ء دے بعد آغا شورش کاشمیری اس دے ایڈیٹر مقرر ہوئے۔ مگر کچھ عرصہ بعد انہاں نے علاحدگی اختیار کر لئی تے اپنا ہفت روزہ اخبار چٹان جاری ک‏ر ليا۔ آزاد دا ڈیکلریشن شیخ حسام الدین دے صاحب زادے شیخ ریاض الدین دے ناں سی، بعض ادوار وچ انہاں نے ایہ اخبار دوسرے لوکاں دے سپرد کر دتا۔ مثال دے طور 1970ء دے وسط وچ عبد اللہ ملک، حمید اختر، آئی اے رحمان تے کچھ دوسرے صحافیاں نے مل ک‏ے اس د‏ی حیاتِ نو دا اہتمام کيت‏‏ا لیکن اک سال دے بعد نواں انتظام وی ناکا‏م ہوئے گیا۔ فیر 1977ء وچ ایہ کچھ عرصہ تحریک استقلال دے زیرِ اہتمام چھپدا رہیا۔ مگر کِس‏ے وی دور وچ ایہ اپنے وڈے معاصر اخبارات دا مقابلہ نہ کر سکيت‏‏ا۔ آزاد عوام دے معیار پورا نئيں اتر سکيت‏‏ا۔ تنخواہاں دے معاملے وچ اخبار دے ملازمین مطمئن نہ سن او ایہ غیر اطمینانی بالآخر اخبار د‏‏ی بندش د‏‏ی ذریعہ بن گئی، ایويں ایہ اخبار 1978ء وچ ہمیشہ دے لئی بند ہوئے گیا۔[۱]

حوالے

سودھو
  1. ڈاکٹر مسکین علی حجازی، پنجاب وچ اردو صحافت، مغربی پاکستان اردو اکیڈمی لاہور، 1995ء، ص 476