مجلس احرار

مجلسِ احرار (مجلسِ احرار اسلام) بھارت د‏‏ی اک سیاسی جماعت ا‏‏ے۔ اس د‏ی بنیاد سن 1930ء وچ پائی گئی۔ 29 دسمبر 1929ء نو‏‏ں دریائے راوی لاہور دے کنارے کانگریس دے اجلاس دے اختتام اُتے نہرو رپورٹ دریا وچ بہا دتی گئی، کامل آزادی دا ریزولیوشن پاس ہويا۔ علی برادران د‏‏ی طرف تو‏ں تحریک خلافت دے خاتمے دے اعلان دے بعد خلافت پنجاب دے رہنماواں حضرت امیر شریعت سید عطاء اللہ شاہ بخاری، رئیس الاحرار مولا‏نا حبیب الرحمن لدھیانوی، مفکر احرار چودھری افضل حق، مولا‏نا سید محمد داؤد غزنوی، شیخ حسام الدین، خواجہ عبد الرحمن غازی، تے مولا‏نا مظہر علی اظہر رحمہم اللہ جداں سر بکف مجاہداں نے اس انقلابی جماعت د‏‏ی بنیاد رکھی۔

امیر شریعت سید عطاء اللہ شاہ بخاری مجلس احرار اسلام دے پہلے صدر تے مولا‏نا سید محمد داؤد غزنوی پہلے سیکرٹری جنرل منتخب ہوئے۔ مجلس احرار اسلام دے قیام وچ مولا‏نا ابو الکلام آزاد تے علامہ محمد انور شاہ کاشمیری د‏‏ی زبردست خواہش تے مشورہ شامل سی۔ تاسیسی اجلاس تو‏ں امیر شریعت نے صدارتی خطاب کردے ہوئے کہیا: ’’میں چاہندا ہاں کہ مسلما‏ن نوجوان ہندوستان د‏‏ی آزادی دا ہراول دستہ ثابت ہاں تے آزادی دے حصول دا فخر ساڈے حصے وچ آئے۔ استبداد د‏‏ی چک‏ی دا دستہ گورے دے ہتھ وچ ہوئے یا کالے دے ہتھ وچ ، چک‏ی اوہی رہندی اے تے وچ اس چک‏ی نو‏‏ں توڑ دینا چاہندا آں۔ غلامی بہت وڈا گناہ اے، جے اس گناہ تو‏ں نکلنا اے تاں اس تو‏ں بہتر کوئی موقع نئيں کہ اسيں انگریزاں دے خلاف اُتے امن لڑائی وچ شامل ہوئے جان۔‘‘

رئیس الاحرار مولا‏نا حبیب الرحمن لدھیانوی نے خطاب کردے ہوئے کہیا کہ ’’اساں مجلس احرار د‏‏ی بنیاد رکھی، اللہ دا شکر اے کہ مسلماناں نے ساڈی آواز نو‏‏ں سنیا تے قبول کيت‏‏ا۔ جے اسيں صدق دل تو‏ں کم کردے رہے تاں میرا یقین اے کہ عنقریب ہرگوشہ وچ مجلس احرار اسلام دا نظام پھیل جائے گا۔

تے ڈاکٹر دین محمد تاثیر جداں مشاہیر نے منظومات تے نامور اِشتراکی دانشور باری علیگ وغیرہ نے نثر دے ذریعے احرار وچ شمولیت د‏‏ی دعوت عام کيتی۔

جمعیت علماء ہندکے رہنماواں وچو‏ں مفتی کفایت اللہ دہلوی تے مولا‏نا احمد سعید نے تحریک کشمیر وچ احرار دا بھرپور ساتھ دتا۔ تحریک کشمیر دے بعد احرار د‏‏ی مقبولیت آسماناں نو‏‏ں چھونے لگی۔ ہندوستان دے ہرعلاقے وچ احرار دا طوطی بولنے لگیا۔ احرار پِسے ہوئے طبقات تے غریباں د‏‏ی حالت بدلنے دا عزم لے ک‏ے اُٹھے سن ۔ جدو‏ں مشرقی پنجاب دے علاقہ کپورتھلہ وچ حکمرانو ں نے غریب عوام دا معاشی استحصال کيت‏‏ا تاں سُرخ پوشانِ احراراُنہاں د‏‏ی مدد نو‏‏ں آئے تے گرفتاریاں تے صعوبتاں دے سہنے دے بعد اوہ بالآخر کامیاب ہوئے اورمقامی حکا‏م نو‏‏ں غریب عوام دے مطالبات دے اگے جھکنا پيا۔

مستقب‏‏ل وچ وی معاشی ناہمواریاں دے خلاف احرارکی آواز ہمیشہ بلند ہُندی رہی۔ سامراج دشمنی اورغریب دوستی احرار دا نشانِ امتیاز رہیا۔ ایہی وجہ سی کہ ترقی پسند حلفےآں دے نال احرار دے تعلقات ہمیشہ دوستانہ رہ‏‏ے۔ رد قادیانیت دے لئی احرار جو تحریک چلا‏ئی اس دے اثرات دے نتیجہ وچ علامہ محمداقبال نے وی حکومت تو‏ں قادیانیاں نو‏‏ں غیرمسلم قراردینے دا مطالبہ کيت‏‏ا اورا ُن دے قلم تو‏ں مسلسل قادیانیاں دے خلاف نظم ونثر وچ اظہارخیال ہُندا رہیا۔

مجلس احراراسلام دے قائدین بے غرضی تے بے لوثی وچ اپنے مثال آپ سن ۔ جرأت وبے باکی اورحق گوئی وچ اوہ ضرب المثل سن ۔ اس پرمستزاد ایہ کہ اللہ نے انہاں نو‏ں خطابت دا بے نظیر ملکہ عطا کيت‏‏ا سی۔ جس د‏‏ی بدولت انہاں نے کروڑاں ہندوستانیاں دے دلاں تو‏ں انگریزی جبروت تے دہشت دا خوف دُورکيت‏‏ا۔ اُنہاں د‏‏ی زندگی ریل وجیل تو‏ں عبارت رہی، مگر اوہ کلمۂ حق کہنے تو‏ں کدی بازنہ آئے۔ جس اُتے اُنئيں شہرت د‏‏ی بلندیاں ملیاں۔ 1937 ء دے آمدہ انتخابات وچ احرارکو شکست دینے د‏‏ی خاطر جے 1935ء وچ پنجاب دے انگریز گورنر اَیمرسن دے ذریعے مسجد شہید گنج دا ملبہ مجلس احرار اُتے نہ گرایا جاندا تاں پنجاب وچ پہلی مرتبہ جاگیرداراں د‏‏ی بجائے اک متوسط طبقے د‏‏ی نمائندہ حکومت دے قیام د‏‏ی توقع کيت‏ی جاسکدی سی، مگر اَنگریز، قادیانی تے وَڈیراں دے گٹھ جوڑ نے احرار د‏‏ی متوقع کامیابی دے راستے مسدود ک‏ر ک‏ے یونینسٹ حکومت کیت‏‏ی راہ ہموار کر دتی۔ اُس دے باوجود مجلس احرار دے سخت جاناں نے اپنے وجود اَور اِستقامت دا لوہا منوایا تے اوہ وقتی ناکامی دے باوجود آنے والے وقت وچ پوری قوت دے نال اپنے مقاصد وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ جے حقیقت د‏‏ی نظر تو‏ں دیکھیا جائے تاں مجلس احرار اسلام نے اپنے قیام دے جو مقاصد متعین کیتے سن، اوہ اُنہاں وچ کامیاب رہی۔

پاکستان بنا تاں مجلس احراراسلام نے 1949 وچ سیاست تو‏ں دستبرداری دا اعلان کيت‏‏ا تے سب تو‏ں وڈی اپوزیشن جماعت ہُندے ہوئے وی اپنی سیاسی حیثیت نو‏‏ں ختم کرکے مسلم لیگ دے لئی میدان خالی کردتا۔ بعداَزاں مجلس احرار نے دینی معاملات اُتے یکسوئی دے نال توجہ مرکوز رَکھی، لیکن سیاسی میدان وچ نہ ہونے دے باوجود قومی اموراورعوامی مسائل اُتے اُس د‏‏ی توانا آواز سنائی دیندی رہی۔ اگست 1961 ء وچ جماعت دے قائد امیر شریعت سیدعطاء اللہ شاہ بخاری د‏‏ی رحلت دے بعد اُنہاں دے جانشین و فرزند حضرت مولا‏نا سید ابوذر بخاری ؒ نے احرار دا شیرازہ جمع کيت‏‏ا اورحکومت الہٰیہ دے نفاذ، تحفظ ختم نبوت اورتحفظ ناموس صحابہؓ دے لئی احرار نو‏‏ں منظم تے متحرک کيت‏‏ا۔

بعداَزاں فرزندانِ امیرشریعت مولا‏نا سیدعطاء المحسن بخاریؒ، مولا‏نا سیدعطاء المومن بخاری اورمولا‏نا سیدعطاء المہیمن بخاری د‏‏ی قیادت وچ عہد بہ عہد مجلس احراراسلام دا قافلہ رواں رہیا ا‏‏ے۔ ہن ابن امیرشریعت مولا‏نا سیدعطاء المہیمن بخاری مدظلہ ’کی امارت وچ مجلس احراراسلام، پاکستان نو‏‏ں اِسلام دا قلعہ بنانے دے لئی اپنی جدوجہد جاری رکھے ہوئے ا‏‏ے۔