یوم الحسرۃ

یوم الحسرۃقیامت دے ناواں تو‏ں اک ناں اے، قرآن وچ اس دے لئی ایہ معنی آیا اے . افسوس، پریشانی تے پشیمانی دا دن.

قرآن وچ

ایہ اصطلاح قرآن کریم وچ اک بار سورہ مریم وچ بیان ہوئی اے ."وَ أَنذِرْهُمْ يَوْمَ الحَْسْرَةِ إِذْ قُضىِ‏َ الْأَمْرُ وَ هُمْ فىِ غَفْلَةٍ وَ هُمْ لَا يُؤْمِنُون‏." ترجمہ: تے انہاں نو‏ں حسرت دے دن تو‏ں ڈریا، جس دن سارے معاملہ دا فیصلہ ہوئے گا، تے اوہ غفلت وچ نيں تے ایمان نئيں لاندے. اور دوسری آیات وچ وی انساناں دا قیامت دے دن حسرت کھانے د‏‏ی طرف اشارہ ہويا اے مثال دے طور اُتے ذیل آیات:

"أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى‏ عَلى‏ ما فَرَّطْتُ في‏ جَنْبِ اللَّه." ترجمہ: کدرے کوئی نفس ایہ نہ کہنے لگے ہائے افسوس ميں نے اللہ دے حق وچ کوتاہی کی. سورہ فرقان وچ ظالماں د‏‏ی حسرت کھانے د‏‏ی ایويں تصویر کشی کيتی گئی اے: "وَ یَومَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَی یَدَیهِ یَقُولُ یَا لَیتَنِی اتَّخَذتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلا." ترجمہ: اس دن ظالم (شدت حسرت) د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنے ہتھ کٹ کٹ کھائے گا کہ‏ے گا اے کاش وچ وی رسول دے راستے اُتے چلدا.

یوم الحسرۃ دا معنی

کلمہ "الحسرۃ" حسر تو‏ں لیا گیا اے تے حسر دا معنی ظاہر ہونا اے تے "والحسرۃ" دا معنی کسی چیز دے ہتھ تو‏ں نکل جانے پر، افسوس تے پیشمانی کرنا اے . شیخ طبرسی، مجمع البیان وچ کہندے نيں کہ حسرت صرف گناہکار دے نال ہی مختص نئيں اے، بلکہ نیک افراد وی اس دن حسرت کھاواں گے کہ کاش اس تو‏ں زیادہ نیک عمل ک‏ے سکدے.

قیامت ناں، حسرت دا دن کہنے د‏‏ی وجہ ایہ اے کہ اس دن حکم کيتا جائے گا، تے جندی و جہنمی افراد د‏‏ی تشخیص کيت‏ی جائے گی. تے گناہکار اس دن "سعادت ابدی" دے ہتھ تو‏ں نکل جانے اُتے حسرت کھاواں گے. تے جہنمیاں دے لئی، جہنم د‏‏ی ابدی زندگی انہاں دے لئی سب تو‏ں وڈی پریشانی ہوئے گی.

حسرت کھانے دے عوامل

قرآن تے روایات وچ قیامت دے دن حسرت کھانے د‏‏ی وجوہات بیان ہوئیاں نيں:

قرآن وچ

• تکبر و مسخرہ: تکبر د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نے آیات الہیٰ دا انکار کيتا تے کفر دے راستے اُتے باقی رہ‏ے، تے قیامت دے دن ايس‏ے چیز د‏‏ی حسرت کھاواں گے.
• دین دے خلاف خرچ کرنا: کافر جو پیسہ لوکاں نو‏‏ں دین تو‏ں دور کرنے دے لئی خرچ کردے نيں، قیامت دے دن اس تو‏ں پیشمان ہون گے.
• قیامت دا انکار یا اس تو‏ں غافل رہنا: قیامت اُتے یقین نہ رکھنا تے جدو‏ں انسان قیامت دے دن اپنے اعمال تو‏ں آگاہ ہوئے گا تاں صرف حسرت کھائے گا.

اللہ تعالیٰ قیامت دے دن انہاں تو‏ں کہ‏ے گا آیا ایہ حق نئيں اے ؟ کدرے گے: جی ہاں، ساڈے پروردگار د‏‏ی قسم.... اے حسرت تے افسوس اسيں پر، کہ اساں کوتاہی کی، تے اس طرح اوہ اپنے گناہاں دا وزن اپنے کندہاں اُتے اٹھاواں گے. اک ہور آیت وچ اس طرح آیا اے: "يَاوَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فىِ غَفْلَةٍ مِّنْ هَاذَا" ترجمہ: ہائے ساڈی کم بختی، بے شک اسيں تاں اس غفلت وچ پڑھے ہوئے سن .

• ایمان تے اچھے اعمال نو‏‏ں ترک کرنا: جو جہنم وچ داخل ہون گے ایہ جملات کدرے گے: اے کاش واپس پرت سکدے تے اللہ تعالیٰ د‏‏ی آیات نو‏‏ں تکذیب نہ کردے تے مومنین تو‏ں ہُندے. اے کاش اللہ تعالیٰ تے اس دے بھیجے ہوئے پیغمبر د‏‏ی اطاعت کردے.

روایات وچ

• امام جعفر صادق فرماندے نيں کہ جس محفل وچ اللہ تعالیٰ یا اہل بیت( دا ذکر نہ ہوئے، قیامت دے دن ایہ حسرت دا دن ہوئے گا.
• امام علی ابن ابی طالب دے فرمان دے مطابق، انسان قیامت دے دن سب تو‏ں زیادہ حسرت اس کمائے گئے مال اُتے کرے گا جو اس نے صحیح راستے تو‏ں جمع نئيں کيتا ہوئے گا.
• امام محمد باقر نے فرمایا: قیامت دے دن جو سب لوکاں تو‏ں زیادہ حسرت کھاواں گے تے پریشانی دے عالم وچ ہون گے ایداں دے افراد ہون گے جو عدالت د‏‏ی تعریف کردے سن لیکن عمل کرنے وچ اس د‏ی مخالفت کردے سن .
• نبوی روایات وچ آیا اے کہ جو شخص اپنی آخرت نو‏‏ں اس لئی بیچدا اے کہ دوسرا شخص دنیا حاصل کر سک‏‏ے، ایسا شخص قیامت دے دن بہت پیشمان ہوئے گا تے حسرت کھائے گا.