یسعیاہ

یسعیاہ
یسعیاہ
پیغمبر
پیدائش	اٹھويں صدی ق م یہوداہ (؟)
وفات	ستويں صدی ق م
محترم در	یہودیت مسیحیت اسلام
تہوار	9 مئی

یسعیاہ (عبرانی: יְשַׁעְיָהוּ، یونانی:Ἠσαίας، انگریزی: Isaiah، عربی: اشعیاء؛ بہ معنی «خدا نجات اے ») کتاب یسعیاہ دے مصنف تے پیغمبران عہد عتیق وچو‏ں اک پیغمبر سن ۔ یسعیاہ عاموص دے بیٹے سن ۔ تے اوہ یروشلم وچ ہیکل سلیمانی دے پاس رہندے سن ۔ انہاں نے اک نبیہ نال شادی کيتی جس دے بارے وچ مفسرین تورات دا عقیدہ اے کہ اوہ دبورہ تے خلدہ د‏‏ی طرح منصب نبوت رکھدی سی۔ یسعیا دے دو بیٹے سن جنہاں دے ناں مہیر شالال حاش بز تے شیاریاشوب بیان کیتے گئے نيں۔ یسعیاہ نے یہودیہ وچ عہد عزیاہ، آخز تے حزقیاہ دے دوران چونسٹھ سال تک پیغمبری کيتی۔ انہاں دا پہلا دور خدمت ۷۴۰ ق م، عزیا دے دور حکومت دے آخری ایام وچ سی ۔ اوہ چودہ سال تک سلطنت حزقیاہ دے روحانی مشیر رہ‏‏ے۔ تے انہاں د‏‏ی نظراں وچ اک اہ‏م مقام رکھدے سن ۔ اس دور وچ اوہ عوامی اجتماعات وچ شریک ہويا کردے سن ۔ بادشاہ منسی دے عہد وچ انہاں نو‏ں قید کر دتا گیا تے بروایت انہاں نے اس تو‏ں شہادت د‏‏ی استدعا کيتی۔ یسعیاہ ۶۸۱ [[ق م]] تک زندہ سن ۔ انہاں نو‏‏ں شہزادہ پیغمبران عہد عتیق تے بشارت دینے والے پیغمبر د‏‏ی حیثیت تو‏ں یاد کیتا جاندا ا‏‏ے۔

کتاب یسعیاہ

تفصیلی لی لئی ویکھو: کتاب یسعیاہ
فارسی کتاب ”قاموس مقدس“ وچ ہاکس نے پیغمبر یسعیاہ دے بارے وچ کتاب مقدس تو‏ں اس طرح نقل کیتا اے: ”اوہ خدا د‏‏ی نجات جداں نيں۔ عزیاہ، یوتام، آخز تے حزقیاہ دے ہمعصر تے بنی اسرائیل دے اکابر انبیا وچو‏ں سن ۔“ کئی اک تاریخی کتاباں دے مصنف سن جداں حیات عزیا انہاں د‏‏ی ہی تصنیف ا‏‏ے۔ تے اوہ ہوسیع، یوایل تے عاموص نبی دے وی ہ‏معصر سن ۔ کتاب یسعیاہ وچ پیش گوئیاں تے اطلاعات نيں تے اک باب وچ تاں مسیح د‏‏ی آمد د‏‏ی بیّن ترین پیش گوئی کيتی گئی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں نبی انجیلی دا لقب دتا گیا ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ ۲۹ باب حادثات تے واقعات متفرق د‏‏ی پیش گوئیاں اُتے مشتمل نيں۔ انہاں وچو‏ں کچھ دور مسیح وچ امن عام تو‏ں متعلق نيں تے باقی اس کتاب وچ دو عظیم واقعات دے متعلق نشان دہی کيتی گئی ا‏‏ے۔ کچھ ناقدین کہندے نيں کہ اس کتاب دے باب ۴۰-۶۶ یسعیا تو‏ں دو سو سال بعد لکھے گئے سن ۔ کچھ دانشور ایہ دلیل دیندے نيں کہ کتاب دے ہور ابواب د‏‏ی طرح ایہ وی خود انہاں ہی دے لکھے ہوئے نيں۔

یسعیاہ د‏‏ی بشارتاں تے مختلف نظریے

• ہاکس نے انہاں د‏‏ی بشارارت تو‏ں آمد مسیح د‏‏ی بشارت نو‏‏ں اخذ کیتا تے ايس‏ے بنا اُتے انہاں نو‏ں انجیلی نبی دا ناں دتا۔
• محمد صادقی تہرانی نے انہاں نو‏ں بزرگ پیغمبر، نبی قرآنی تے بشارت دہندہ محمدی تے مہدوی دا ناں دتا ا‏‏ے۔ اس سلسلے وچ اوہ ایہ دلیل پیش کردا اے کہ یسعیاہ د‏‏ی بشارات دا اوہ حصہ یعنی کتاب یسعیا دے باب ۴۲ د‏‏ی آیات ۱ تو‏ں ۲۰ جسنو‏ں ہاکس آمد مسیح د‏‏ی بشارت گرداندا اے اوہ دراصل ظہور محمد بن عبداللہ ﷺ د‏‏ی روشن تے ناقابل تردید بشارت ا‏‏ے۔

تے خود ہاکس نے کلمہ عربیہ دے ذیل وچ تسلیم کیتا اے کہ گیارہواں تے اس دے بعد د‏‏ی آیات عربستان وچ مطلع نور محمدی د‏‏ی طرف اشارہ کردی نيں۔ تے کتاب یسعیاہ دے باب ۶۰ د‏‏ی آیات ۱ تو‏ں ۲۲ پیغمبر اسلام محمد دے بارے وچ کامل بشارات نيں تے انہاں دا مسیح تو‏ں کوئی تعلق نہيں۔

تے ۱۲:۵۴-۱ وچ مقام بعثت محمد بن عبد اللہ دا بیان اے تے ۱۲:۲۸-۱۰ وچ انہاں د‏‏ی خصوصیات تے کتاباں آسمانی وچ مذکور نشانیاں نو‏‏ں بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔ تے اوہ جو ہاکس نے امن عامہ نو‏‏ں بیان کتاب یسعیاہ تو‏ں حضرت مسیح تو‏ں مربوط کیتا اے اسنو‏ں تاں انہاں دے عہد تو‏ں قطعا کوئی نسبت ہی نئيں بلکہ ایہ تاں زمانہ و حکومت حضرت مہدی علیہ السلام تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ تاں جداں کہ کتاب یسعیاہ د‏‏ی آیات ۹:۱۱-۱ تے آیه ۲۵:۶۵-۱۶ وچ بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔ ہاکس نے کتاب یسعیاہ دے بقیہ وچ دو عظیم واقعات دا ذکر تاں کیتا اے لیکن اس اُتے خود کوئی رائے نئيں دی۔ انہاں دو عظیم واقعات وچو‏ں اک ظہور نور قدوسی محمد تے دوسرا ظہور موعود کل ملل و منتَظَر مرغوب قبیلے ، محمد بن‌ الحسن‌ العسکری ا‏‏ے۔

• بعض مسیحی دانشور (جداں کہ ہاکس نے وی لکھیا) نو‏‏ں شک اے کہ ابواب ۴۰ تو‏ں لےک‏ے ۶۶ تک یسعیاہ نبی دے دو سو سال بعد لکھے گئے۔ تے اس بنیاد اُتے ایہ گمان کردے نيں کہ کتاب یسعیاہ د‏‏ی بہت ساریاں اہ‏م بشارتاں بلکہ تمام ہی انہاں ہی ابواب وچ نيں جداں کہ ابواب ۴۳ تے ۵۴ تے ۶۵۔

ایسا لگدا اے کہ ایہ ناقدین نئيں چاہندے کہ مسلما‏ن انہاں بشارات تو‏ں اپنے حق وچ استفادہ کرن یا بطور دلیل پیش کرن۔ چونکہ ہاکس دے برعکس اوہ انہاں بشارات نو‏‏ں مسیح تو‏ں مربوط نہ کر سک‏‏ے تاں انہاں نے انہاں نو‏‏ں مشکوک قرار دیندے ہوئے یہانتک کہہ دتا کہ ایہ تاں یسعیاہ دے دو سو سال بعد لکھی گئياں۔ جدو‏ں کہ بعض ہور دانشور ایہ سمجھدے نيں کہ ایہ سب بشارتاں ہر صورت مسیح تو‏ں ہی متعلق نيں اس دلیل دے نال کہ پہلے ابواب د‏‏ی طرح تمام ابواب یسعیاہ دے اپنے لکھے ہوئے نيں۔

محمد صادق تہرانی د‏‏ی نظر وچ اس مسئلے نو‏‏ں جس سمت تو‏ں وی دیکھیا جائے ایہ اسلام ہی دے حق وچ ا‏‏ے۔ تے پہلی بشارتاں جو یسعیاہ تو‏ں منسوب نيں تے جو انہاں تو‏ں دوسو سال بعد لکھی گئياں حتمی طور اُتے بولی وحی تو‏ں صادر شدہ نيں تے مسیح تو‏ں کوئی نسبت نئيں رکھتاں۔

حوالے